Suy yếu cơ thắt dưới thực quản có liên quan trực tiếp đến tình trạng trào ngược dạ dày thực quản. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn qua bài viết dưới đây
1. Cấu trúc của cơ thắt dưới thực quản (Lower Esophageal Sphincter - LES)
Cơ thắt dưới thực quản (LES) là một cấu trúc cơ vòng nằm ở chỗ nối giữa thực quản và dạ dày. Nó bao gồm một nhóm các sợi cơ vòng trơn, tạo thành một van chức năng. Mặc dù không phải là một cơ quan có cấu trúc giải phẫu rõ ràng như các cơ vòng khác trong cơ thể, LES đóng vai trò rất quan trọng trong việc ngăn chặn trào ngược acid dạ dày lên thực quản.
2. Nguyên nhân dẫn đến suy yếu cơ thắt dưới thực quản
- Thoát vị hoành (Hiatal Hernia): Thoát vị hoành là tình trạng một phần của dạ dày bị đẩy lên qua cơ hoành vào trong ngực, làm cho cơ thắt dưới thực quản bị lệch khỏi vị trí bình thường và suy yếu.
- Áp lực trong ổ bụng tăng: Béo phì, mang thai, hoặc các tình trạng khác làm tăng áp lực trong ổ bụng có thể tạo ra lực đẩy acid dạ dày lên thực quản, gây căng thẳng lên LES.
- Yếu tố chế độ ăn uống và lối sống: Ăn nhiều thức ăn giàu chất béo, uống rượu, cà phê, hút thuốc lá có thể làm giãn cơ thắt dưới thực quản.
- Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc chẹn kênh canxi, thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng cholinergic có thể làm giảm trương lực của LES.
- Lão hóa: Trương lực cơ tự nhiên giảm theo tuổi tác, và LES cũng không ngoại lệ.
3. Phương pháp đánh giá áp lực cơ thắt dưới thực quản
Đo áp lực thực quản (Esophageal Manometry):
Đây là phương pháp chính xác nhất để đo áp lực cơ thắt dưới thực quản. Một ống nhỏ có các cảm biến áp lực được đưa qua mũi vào thực quản, sau đó được kéo dần qua LES. Các cảm biến sẽ ghi lại áp lực dọc theo chiều dài thực quản, bao gồm cả vùng cơ thắt dưới.
Kết quả đo sẽ cho biết liệu LES có đóng mở bình thường hay không, và liệu có dấu hiệu suy yếu nào không. Đo áp lực thực quản cũng giúp xác định chức năng co bóp của thực quản, giúp đánh giá toàn diện hơn về khả năng trào ngược.
4. Xác định tình trạng trào ngược do suy yếu cơ thắt dưới thực quản
- Nội soi thực quản dạ dày tá tràng (EGD): Nội soi giúp quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản để phát hiện các tổn thương, viêm nhiễm hoặc những thay đổi trong cấu trúc (ví dụ như thoát vị hoành).
- Đo pH thực quản 24 giờ: Xác định mức độ và tần suất trào ngược acid lên thực quản. Nếu có sự kết hợp giữa suy yếu áp lực cơ thắt dưới thực quản (được phát hiện qua đo manometry) và kết quả dương tính từ đo pH, có thể kết luận rằng trào ngược là do suy yếu LES.
- Xét nghiệm bằng phương pháp kháng trị với thuốc ức chế bơm proton (PPI): Bệnh nhân có thể được thử điều trị bằng PPI để giảm sản xuất acid. Nếu triệu chứng cải thiện khi điều trị, nhưng tái phát sau khi ngừng thuốc, có thể chỉ ra rằng trào ngược liên quan đến suy yếu cơ thắt dưới thực quản.
5. Phương pháp điều trị trào ngược do suy yếu cơ thắt dưới thực quản
Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống:
- Giảm cân: Nếu bệnh nhân béo phì, giảm cân có thể làm giảm áp lực trong ổ bụng và giảm trào ngược.
- Tránh ăn thực phẩm và đồ uống gây kích thích: Như thức ăn nhiều chất béo, rượu, caffeine, chocolate, bạc hà, và các thức ăn chua hoặc cay.
- Không nằm ngay sau khi ăn: Đợi ít nhất 2-3 giờ sau khi ăn trước khi nằm xuống.
- Nâng cao đầu giường: Giúp ngăn chặn acid dạ dày trào ngược vào ban đêm.
Điều trị bằng thuốc:
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm sản xuất acid dạ dày, giúp giảm tổn thương niêm mạc thực quản.
- Thuốc chẹn H2: Giảm acid dạ dày ít hơn so với PPI nhưng có thể được sử dụng như một liệu pháp thay thế.
- Thuốc prokinetic: Như metoclopramide, giúp tăng cường co bóp thực quản và tăng cường trương lực cơ thắt dưới.
Phẫu thuật:
- Phẫu thuật tạo van chống trào ngược: Đây là phương pháp phẫu thuật chính được sử dụng để điều trị trào ngược do suy yếu LES. Phẫu thuật này tăng cường trương lực cơ thắt dưới bằng cách quấn một phần trên của dạ dày quanh phần dưới của thực quản, tạo ra một van cơ học để ngăn chặn trào ngược.
- Phẫu thuật thoát vị hoành: Nếu thoát vị hoành là nguyên nhân gây suy yếu LES, phẫu thuật có thể được thực hiện để sửa chữa thoát vị.
Những phương pháp trên có thể giúp kiểm soát hiệu quả triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản, giảm tổn thương niêm mạc thực quản và ngăn ngừa các biến chứng tiềm tàng.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
