Tầm quan trọng của tầm soát ung thư trực tràng
Ung thư trực tràng thường phát triển từ các polyp tiền ung thư trong nhiều năm mà không gây ra triệu chứng rõ ràng. Tầm soát định kỳ giúp phát hiện sớm các polyp này và ngăn chặn chúng chuyển thành ung thư. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), tầm soát ung thư trực tràng định kỳ có thể giảm tỷ lệ tử vong lên đến 60%.
Các bước tầm soát ung thư trực tràng
Nội soi đại tràng (Colonoscopy)
Nội soi đại tràng là phương pháp tầm soát chính xác và hiệu quả nhất để phát hiện sớm ung thư trực tràng. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm có gắn camera để quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng và trực tràng. Phương pháp này giúp phát hiện các tổn thương, polyp, hoặc khối u trước khi chúng phát triển thành ung thư.
Nếu phát hiện polyp hoặc khối u trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể tiến hành cắt bỏ hoặc sinh thiết để kiểm tra tế bào ung thư. Nội soi đại tràng có khả năng phát hiện và loại bỏ polyp trước khi chúng tiến triển thành ung thư.
Hiệu quả: Nội soi đại tràng có thể phát hiện 90-95% các trường hợp ung thư trực tràng ở giai đoạn sớm.
Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT - Fecal Occult Blood Test)
Xét nghiệm máu ẩn trong phân là một phương pháp không xâm lấn, giúp phát hiện sự hiện diện của máu trong phân – một dấu hiệu có thể chỉ ra rằng có khối u hoặc polyp trong trực tràng. Máu trong phân có thể không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng xét nghiệm này sẽ giúp phát hiện sự tồn tại của máu ẩn.
- Ưu điểm: FOBT đơn giản, ít tốn kém và bệnh nhân có thể thực hiện tại nhà.
- Nhược điểm: FOBT không phát hiện được polyp nếu chúng chưa gây chảy máu. Khi có kết quả dương tính, bệnh nhân cần phải thực hiện nội soi đại tràng để xác định nguyên nhân.
- Hiệu quả: FOBT có thể phát hiện 30-40% các trường hợp ung thư trực tràng.
Xét nghiệm DNA trong phân (FIT-DNA)
Xét nghiệm DNA trong phân là một phương pháp hiện đại, giúp phát hiện sự thay đổi trong DNA của tế bào trong phân, cho thấy khả năng xuất hiện polyp hoặc ung thư trực tràng. Phương pháp này có độ nhạy cao hơn FOBT, vì nó không chỉ phát hiện máu mà còn tìm kiếm các dấu hiệu di truyền của ung thư.
- Ưu điểm: Đây là một phương pháp không xâm lấn với độ chính xác cao hơn.
- Nhược điểm: Nếu kết quả xét nghiệm DNA dương tính, bệnh nhân vẫn cần thực hiện nội soi để xác định và xử lý polyp hoặc khối u.
- Hiệu quả: FIT-DNA có thể phát hiện 92-94% các trường hợp ung thư trực tràng.
Chụp cắt lớp vi tính đại tràng (CT Colonography)
Chụp cắt lớp vi tính đại tràng (nội soi ảo) là phương pháp sử dụng hình ảnh CT scan để tạo ra hình ảnh 3D của đại tràng và trực tràng, giúp phát hiện các khối u hoặc polyp mà không cần sử dụng ống nội soi. Đây là một phương pháp thay thế nội soi cho những người không thể thực hiện nội soi đại tràng truyền thống.
- Ưu điểm: CT Colonography là một phương pháp không xâm lấn và không gây khó chịu như nội soi đại tràng trực tiếp.
- Nhược điểm: Nếu phát hiện bất thường, bệnh nhân vẫn cần thực hiện nội soi đại tràng để loại bỏ polyp hoặc sinh thiết. CT Colonography cũng có thể bỏ sót các tổn thương rất nhỏ.
- Hiệu quả: Chụp cắt lớp vi tính đại tràng có khả năng phát hiện 85-90% các trường hợp polyp lớn và ung thư trực tràng.
Nội soi trực tràng sigma (Sigmoidoscopy)
Nội soi trực tràng sigma chỉ kiểm tra phần cuối của đại tràng (đại tràng sigma) và trực tràng. Đây là một phương pháp đơn giản hơn so với nội soi đại tràng toàn bộ nhưng vẫn giúp phát hiện các tổn thương ở khu vực này.
- Ưu điểm: Phương pháp này ít tốn thời gian hơn và ít gây khó chịu hơn so với nội soi đại tràng toàn bộ.
- Nhược điểm: Nội soi trực tràng sigma không kiểm tra toàn bộ đại tràng nên không phát hiện được ung thư ở các phần khác của đại tràng.
- Hiệu quả: Nội soi trực tràng sigma có thể phát hiện 60-70% các trường hợp ung thư trực tràng.
Khi nào nên bắt đầu tầm soát ung thư trực tràng?
Những người trên 45 tuổi
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, những người từ 45 tuổi trở lên nên bắt đầu tầm soát ung thư trực tràng. Tần suất tầm soát sẽ phụ thuộc vào kết quả ban đầu và yếu tố nguy cơ cá nhân. Nếu không phát hiện bất thường, nội soi đại tràng nên được thực hiện mỗi 10 năm.
Những người có nguy cơ cao
Những người có nguy cơ cao mắc ung thư trực tràng, chẳng hạn như người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại tràng hoặc trực tràng, người mắc bệnh viêm ruột mãn tính hoặc các hội chứng di truyền như Lynch hoặc FAP, nên bắt đầu tầm soát từ 40 tuổi hoặc sớm hơn tùy thuộc vào lời khuyên của bác sĩ.
Tần suất tầm soát đối với nhóm nguy cơ cao cũng cần tăng lên, với nội soi đại tràng mỗi 3-5 năm tùy vào tình trạng cụ thể.
Khi xuất hiện triệu chứng bất thường
Ngay cả khi bạn chưa đến tuổi tầm soát hoặc không thuộc nhóm nguy cơ cao, nếu có các triệu chứng như máu trong phân, thay đổi thói quen đại tiện hoặc đau bụng kéo dài, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay lập tức để tiến hành kiểm tra. Việc phát hiện và can thiệp sớm có thể giúp cải thiện tiên lượng và giảm nguy cơ tử vong.
Lợi ích của phát hiện sớm
Tầm soát ung thư trực tràng giúp phát hiện bệnh khi còn ở giai đoạn sớm, khi tỷ lệ điều trị thành công cao hơn. Theo nghiên cứu tại Hoa Kỳ, tầm soát định kỳ có thể giảm tỷ lệ tử vong do ung thư trực tràng lên đến 60-70%, đồng thời loại bỏ các polyp tiền ung thư trước khi chúng phát triển thành ung thư.
Lời khuyên
Nếu bạn đã trên 45 tuổi hoặc có nguy cơ cao mắc ung thư trực tràng, hãy thực hiện tầm soát định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Nội soi đại tràng là phương pháp hiệu quả nhất, nhưng các xét nghiệm không xâm lấn như FIT-DNA cũng là lựa chọn thay thế cho những người không thể thực hiện nội soi.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
