Tầm quan trọng của phát hiện sớm ung thư trực tràng
Ung thư trực tràng thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến việc phát hiện bệnh trở nên khó khăn. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, cơ hội điều trị thành công rất cao. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), tỷ lệ sống sót sau 5 năm đối với những bệnh nhân ung thư trực tràng phát hiện sớm có thể lên đến 90%, nhưng tỷ lệ này giảm mạnh khi bệnh được phát hiện muộn. Vì vậy, việc tầm soát định kỳ và phát hiện sớm có thể cứu sống hàng ngàn bệnh nhân mỗi năm.
Các phương pháp phát hiện sớm ung thư trực tràng
Nội soi đại tràng (Colonoscopy)
Nội soi đại tràng là phương pháp tầm soát phổ biến và chính xác nhất để phát hiện sớm ung thư trực tràng. Trong quá trình nội soi, một ống mềm có gắn camera được đưa qua hậu môn để quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng và trực tràng. Phương pháp này giúp phát hiện các tổn thương, polyp hoặc khối u từ khi chúng còn rất nhỏ.
Nếu bác sĩ phát hiện polyp hoặc khối u trong quá trình nội soi, họ có thể cắt bỏ hoặc sinh thiết để phân tích. Nghiên cứu chỉ ra rằng nội soi đại tràng có thể phát hiện từ 90-95% các trường hợp ung thư trực tràng ở giai đoạn sớm và ngăn ngừa chúng tiến triển thành ung thư toàn diện.
Nội soi trực tràng (Sigmoidoscopy)
Nội soi trực tràng sigma chỉ kiểm tra phần cuối của đại tràng (đại tràng sigma) và trực tràng. Đây là một phương pháp đơn giản hơn so với nội soi đại tràng toàn bộ, nhưng vẫn có khả năng phát hiện ung thư trực tràng và các polyp tiền ung thư.
Phương pháp này ít tốn thời gian hơn so với nội soi đại tràng và cũng ít gây khó chịu cho bệnh nhân. Tuy nhiên, vì chỉ kiểm tra một phần của đại tràng, nội soi trực tràng không phát hiện được các bất thường ở những phần khác của đại tràng.
Hiệu quả: Nội soi trực tràng có thể phát hiện khoảng 60-70% các trường hợp ung thư trực tràng.
Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT - Fecal Occult Blood Test)
Xét nghiệm máu ẩn trong phân là một phương pháp tầm soát không xâm lấn, giúp phát hiện sự hiện diện của máu trong phân. Máu có thể do các khối u hoặc polyp gây ra, và thường không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Người bệnh sẽ thu thập mẫu phân tại nhà và gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra.
- Ưu điểm: Phương pháp này đơn giản, dễ thực hiện và ít tốn kém.
- Nhược điểm: Phương pháp này không phát hiện được polyp trước khi chúng gây chảy máu, vì vậy không nhạy bằng nội soi. Tuy nhiên, FOBT vẫn là một công cụ hữu ích để phát hiện ung thư trực tràng ở giai đoạn sớm. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, FOBT có thể phát hiện khoảng 30-40% các trường hợp ung thư trực tràng.
Xét nghiệm DNA trong phân (FIT-DNA)
Xét nghiệm DNA trong phân là một phương pháp tiên tiến giúp phát hiện những biến đổi trong DNA của tế bào trong phân. Những thay đổi này có thể là dấu hiệu của polyp hoặc ung thư trực tràng.
- Ưu điểm: Đây là một phương pháp không xâm lấn, có độ chính xác cao hơn xét nghiệm máu ẩn trong phân và có thể phát hiện ung thư sớm hơn.
- Nhược điểm: Nếu xét nghiệm này cho kết quả dương tính, bệnh nhân vẫn cần thực hiện nội soi để xác nhận và điều trị.
Nghiên cứu cho thấy FIT-DNA có độ nhạy lên đến 92-94% trong việc phát hiện ung thư trực tràng.
Chụp cắt lớp vi tính đại tràng (CT Colonography)
Chụp cắt lớp vi tính đại tràng (nội soi ảo) là phương pháp sử dụng hình ảnh CT scan để tạo ra hình ảnh 3D của đại tràng và trực tràng, giúp phát hiện các khối u hoặc polyp mà không cần đưa ống nội soi vào cơ thể.
- Ưu điểm: Phương pháp này không xâm lấn và không gây khó chịu như nội soi trực tiếp.
- Nhược điểm: Nếu phát hiện bất thường, bệnh nhân vẫn phải thực hiện nội soi để loại bỏ hoặc sinh thiết. Nghiên cứu cho thấy CT Colonography có thể phát hiện 85-90% các khối u và polyp lớn, nhưng không nhạy bằng nội soi đối với các tổn thương nhỏ.
Ai nên thực hiện tầm soát ung thư trực tràng?
Những người trên 45 tuổi
Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo rằng mọi người từ 45 tuổi trở lên nên bắt đầu tầm soát ung thư trực tràng, ngay cả khi không có triệu chứng hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh. Tần suất tầm soát sẽ phụ thuộc vào kết quả ban đầu và các yếu tố nguy cơ cá nhân.
Những người có tiền sử gia đình hoặc bệnh lý tiền sử
Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại tràng, trực tràng hoặc bệnh lý di truyền như hội chứng Lynch hoặc FAP (familial adenomatous polyposis) nên bắt đầu tầm soát sớm hơn, từ 40 tuổi hoặc theo khuyến cáo của bác sĩ.
Những người có các yếu tố nguy cơ khác
Những người mắc bệnh viêm ruột mãn tính như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn có nguy cơ cao hơn mắc ung thư trực tràng và nên được tầm soát thường xuyên hơn.
Ngoài ra, người hút thuốc, uống rượu nhiều hoặc béo phì cũng cần xem xét tầm soát sớm.
Khi nào nên bắt đầu tầm soát ung thư trực tràng?
- Đối với người bình thường: Những người từ 45 tuổi trở lên nên bắt đầu tầm soát ung thư trực tràng. Nếu kết quả bình thường, nên tiếp tục nội soi mỗi 10 năm.
- Đối với người có nguy cơ cao: Những người có nguy cơ cao, bao gồm người có tiền sử gia đình, người mắc bệnh viêm ruột hoặc các yếu tố nguy cơ khác, nên bắt đầu tầm soát từ 40 tuổi và thực hiện nội soi thường xuyên hơn, mỗi 5 năm hoặc theo khuyến cáo của bác sĩ.
Lợi ích của tầm soát sớm
Tầm soát ung thư trực tràng giúp phát hiện bệnh khi còn ở giai đoạn sớm, khi khả năng điều trị thành công cao. Nghiên cứu cho thấy rằng việc tầm soát định kỳ bằng nội soi có thể giảm tỷ lệ tử vong do ung thư trực tràng xuống 60-70%, và việc loại bỏ polyp tiền ung thư giúp ngăn ngừa sự phát triển của bệnh.
Lời khuyên
Nếu bạn đã trên 45 tuổi hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy thường xuyên thực hiện tầm soát ung thư trực tràng. Việc phát hiện sớm có thể cứu sống bạn và ngăn ngừa các biến chứng nặng nề của bệnh. Nội soi đại tràng là phương pháp hiệu quả nhất, nhưng các phương pháp không xâm lấn như xét nghiệm DNA trong phân cũng là lựa chọn thay thế tốt.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
