Viêm phúc mạc là một bệnh lý nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây là các yếu tố nguy cơ chính được nghiên cứu kỹ lưỡng, giúp nhận diện những người có khả năng cao mắc viêm phúc mạc.
1. Bệnh nhân có tiền sử bệnh lý về tiêu hóa
Những người mắc các bệnh lý về tiêu hóa, chẳng hạn như loét dạ dày-tá tràng, bệnh Crohn, hoặc viêm túi thừa, có nguy cơ cao hơn bị viêm phúc mạc do thủng hoặc viêm nhiễm từ các cơ quan trong hệ tiêu hóa. Theo một nghiên cứu từ Gastroenterology Journal, bệnh nhân bị loét dạ dày có nguy cơ thủng dạ dày dẫn đến viêm phúc mạc cao gấp 5 lần so với người không mắc bệnh lý này .
- Loét dạ dày-tá tràng: Những bệnh nhân bị loét lâu ngày có nguy cơ thủng cao, dẫn đến viêm phúc mạc. Nghiên cứu từ World Journal of Gastroenterology cho thấy thủng loét dạ dày-tá tràng là nguyên nhân gây viêm phúc mạc ở khoảng 30-40% các trường hợp .
- Bệnh Crohn và viêm túi thừa: Những bệnh lý viêm mãn tính như bệnh Crohn hoặc viêm túi thừa cũng gây nguy cơ thủng ruột, dẫn đến viêm phúc mạc trong khoảng 10-15% trường hợp .
2. Xơ gan và cổ trướng
Xơ gan là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến viêm phúc mạc nguyên phát. Khi bệnh nhân xơ gan tiến triển, dịch cổ trướng (dịch tích tụ trong ổ bụng) có thể bị nhiễm trùng, gây ra viêm phúc mạc. Theo một nghiên cứu đăng trên Liver International, khoảng 10-25% bệnh nhân xơ gan có biến chứng cổ trướng sẽ phát triển thành viêm phúc mạc nguyên phát .
Người bị xơ gan thường có hệ miễn dịch suy yếu, khiến họ dễ bị nhiễm trùng hơn. Điều này làm cho bệnh nhân dễ bị viêm phúc mạc ngay cả khi không có vết thủng hoặc tổn thương rõ ràng trên các cơ quan nội tạng.
3. Bệnh nhân suy giảm miễn dịch
Những người có hệ miễn dịch yếu, chẳng hạn như bệnh nhân HIV/AIDS, bệnh nhân đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch (đặc biệt sau ghép tạng), hoặc người cao tuổi, có nguy cơ cao mắc viêm phúc mạc do khả năng chống lại vi khuẩn của cơ thể bị suy giảm.
- Bệnh nhân HIV/AIDS: Nghiên cứu từ American Journal of Surgery chỉ ra rằng bệnh nhân HIV có nguy cơ cao hơn mắc viêm phúc mạc do hệ miễn dịch yếu, khả năng chống lại nhiễm trùng kém .
- Thuốc ức chế miễn dịch: Những người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch sau khi cấy ghép tạng hoặc điều trị ung thư cũng có nguy cơ cao do hệ miễn dịch không hoạt động hiệu quả.
4. Biến chứng sau phẫu thuật
Phẫu thuật ổ bụng, đặc biệt là các phẫu thuật lớn hoặc phẫu thuật cấp cứu, có thể để lại nguy cơ viêm phúc mạc nếu bệnh nhân gặp các biến chứng như rò rỉ hoặc nhiễm trùng tại vết mổ. Theo Annals of Surgery, tỷ lệ bệnh nhân gặp biến chứng dẫn đến viêm phúc mạc sau phẫu thuật tiêu hóa dao động từ 3-5% .
Những ca phẫu thuật lớn như cắt ruột thừa, cắt dạ dày hoặc phẫu thuật điều trị viêm ruột thừa có thể gây ra tình trạng nhiễm trùng nếu quá trình phục hồi không diễn ra thuận lợi hoặc vết thương không được chăm sóc đúng cách.
5. Lạm dụng rượu bia
Sử dụng rượu bia thường xuyên là một yếu tố nguy cơ đáng kể cho viêm phúc mạc. Rượu làm hại gan và dạ dày, dẫn đến nguy cơ phát triển các bệnh lý tiêu hóa như loét dạ dày, xơ gan, và viêm tụy - tất cả đều có thể gây viêm phúc mạc. Nghiên cứu từ Journal of Hepatology chỉ ra rằng bệnh nhân lạm dụng rượu có nguy cơ mắc xơ gan cao hơn 7-10 lần, và khoảng 20% bệnh nhân xơ gan sẽ phát triển viêm phúc mạc nguyên phát trong quá trình tiến triển bệnh .
6. Sỏi mật và viêm túi mật
Sỏi mật và viêm túi mật là các bệnh lý ở gan có thể dẫn đến viêm phúc mạc nếu không được điều trị kịp thời. Khi sỏi mật gây tắc nghẽn hoặc nhiễm trùng trong hệ thống ống mật, nó có thể dẫn đến sự phát triển của viêm phúc mạc. Theo American Journal of Gastroenterology, khoảng 1-2% trường hợp viêm phúc mạc là do các biến chứng của sỏi mật .
7. Chấn thương bụng
Các chấn thương bụng nghiêm trọng từ tai nạn giao thông hoặc va chạm có thể gây tổn thương, rách hoặc thủng các cơ quan nội tạng, dẫn đến viêm phúc mạc do nhiễm trùng. Theo nghiên cứu của Trauma Surgery & Acute Care Open, chấn thương là nguyên nhân gây viêm phúc mạc ở khoảng 5-10% các trường hợp .
8. Bệnh nhân mắc viêm tụy cấp
Viêm tụy cấp là tình trạng viêm của tuyến tụy, thường do sỏi mật hoặc tiêu thụ quá nhiều rượu. Nếu dịch tụy rò rỉ và kích thích màng phúc mạc, nó có thể gây ra viêm phúc mạc. Một nghiên cứu trên American Journal of Gastroenterology cho thấy khoảng 1-2% các trường hợp viêm phúc mạc liên quan đến viêm tụy cấp .
9. Nhiễm trùng đường sinh dục nữ
Phụ nữ có nguy cơ cao mắc viêm phúc mạc từ các nhiễm trùng đường sinh dục như viêm vòi trứng hoặc viêm buồng trứng. Nhiễm trùng từ đường sinh dục có thể lan ra ổ bụng, gây ra viêm phúc mạc trong một số trường hợp.
Kết luận
Viêm phúc mạc có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ như bệnh lý tiêu hóa, xơ gan, suy giảm miễn dịch, và các chấn thương ổ bụng. Việc nhận diện những yếu tố này giúp dự đoán khả năng mắc bệnh và đưa ra biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
