Viêm phúc mạc là một bệnh lý nghiêm trọng cần được chẩn đoán sớm để có thể điều trị kịp thời và tránh các biến chứng nguy hiểm. Việc chẩn đoán viêm phúc mạc dựa trên nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm khám lâm sàng, xét nghiệm máu và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh.
1. Khám lâm sàng
Bước đầu tiên trong chẩn đoán viêm phúc mạc là khám lâm sàng, trong đó bác sĩ sẽ kiểm tra bụng của bệnh nhân để tìm các dấu hiệu như căng tức, cứng bụng và đau khi chạm vào. Dấu hiệu co cứng thành bụng là một trong những đặc điểm quan trọng nhất, cho thấy sự kích thích màng phúc mạc. Theo một nghiên cứu từ Journal of Peritoneal Dialysis, hơn 80% các trường hợp viêm phúc mạc có dấu hiệu bụng cứng khi khám lâm sàng .
Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ kiểm tra các triệu chứng khác như sốt, buồn nôn, nôn mửa, và thay đổi trong thói quen đi vệ sinh để đánh giá mức độ nhiễm trùng trong ổ bụng.
2. Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu là phương pháp hỗ trợ quan trọng trong chẩn đoán viêm phúc mạc. Bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC) để kiểm tra số lượng bạch cầu – một chỉ số cho thấy cơ thể đang phản ứng với tình trạng viêm nhiễm.
- Bạch cầu tăng cao: Khi cơ thể bị nhiễm trùng, số lượng bạch cầu, đặc biệt là bạch cầu trung tính, sẽ tăng lên đáng kể. Theo nghiên cứu đăng trên New England Journal of Medicine, hơn 90% bệnh nhân viêm phúc mạc có số lượng bạch cầu vượt quá mức bình thường (trên 10.000/mm³), cho thấy phản ứng viêm của cơ thể .
- CRP (C-reactive protein): Xét nghiệm CRP cũng được thực hiện để đánh giá mức độ viêm nhiễm. Khi viêm phúc mạc xảy ra, CRP trong máu tăng cao, và một mức CRP trên 10 mg/dL là dấu hiệu cho thấy nhiễm trùng nghiêm trọng.
3. Chọc dò dịch ổ bụng
Trong trường hợp có dịch tích tụ trong ổ bụng (cổ trướng), bác sĩ có thể thực hiện chọc dò dịch ổ bụng (paracentesis) để phân tích mẫu dịch. Đây là một trong những phương pháp chẩn đoán chính xác nhất cho viêm phúc mạc nguyên phát, thường gặp ở những bệnh nhân bị xơ gan và cổ trướng.
- Xét nghiệm tế bào học: Mẫu dịch ổ bụng sẽ được kiểm tra để phát hiện sự hiện diện của bạch cầu, vi khuẩn và các tế bào viêm khác. Theo nghiên cứu của American Journal of Gastroenterology, nồng độ bạch cầu trong dịch ổ bụng trên 250 tế bào/mm³ là dấu hiệu chẩn đoán viêm phúc mạc .
- Nuôi cấy vi khuẩn: Mẫu dịch ổ bụng cũng sẽ được nuôi cấy để xác định loại vi khuẩn gây nhiễm trùng, giúp lựa chọn kháng sinh phù hợp. Khoảng 60-80% các trường hợp viêm phúc mạc có kết quả nuôi cấy dương tính, theo nghiên cứu từ Liver International .
4. Siêu âm ổ bụng
Siêu âm ổ bụng là một phương pháp không xâm lấn giúp bác sĩ quan sát các bất thường trong ổ bụng, bao gồm sự hiện diện của dịch cổ trướng, áp xe hoặc các dấu hiệu viêm nhiễm khác. Siêu âm thường được sử dụng trong giai đoạn đầu để đánh giá tình trạng tổng quát của bụng.
Theo American College of Radiology, siêu âm có độ nhạy cao trong việc phát hiện dịch ổ bụng và có thể hỗ trợ trong việc chẩn đoán sớm viêm phúc mạc, đặc biệt ở bệnh nhân có tiền sử bệnh gan hoặc bệnh lý về ổ bụng .
5. Chụp CT scan
CT scan bụng là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính xác nhất để đánh giá tình trạng của các cơ quan trong ổ bụng và phát hiện sớm viêm phúc mạc. CT scan cung cấp hình ảnh chi tiết về màng phúc mạc, dịch cổ trướng và các tổn thương nội tạng có thể gây ra viêm phúc mạc.
Theo một nghiên cứu trên Radiology Journal, CT scan có độ chính xác cao, giúp phát hiện viêm phúc mạc với độ nhạy lên tới 95% . CT scan đặc biệt hữu ích trong việc xác định nguyên nhân gây ra viêm phúc mạc, như thủng dạ dày, ruột thừa vỡ hoặc áp xe bụng.
6. Chụp X-quang
Mặc dù X-quang bụng không phải là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất, nhưng nó có thể được sử dụng để phát hiện các dấu hiệu gián tiếp của viêm phúc mạc, chẳng hạn như sự hiện diện của khí tự do trong ổ bụng do thủng ruột. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc chẩn đoán viêm phúc mạc do thủng các cơ quan tiêu hóa.
Kết luận
Việc chẩn đoán sớm viêm phúc mạc dựa trên sự kết hợp của các phương pháp như khám lâm sàng, xét nghiệm máu, chọc dò dịch ổ bụng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, CT scan. Chẩn đoán kịp thời giúp bệnh nhân được điều trị sớm, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như suy đa tạng hoặc sốc nhiễm trùng.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
