Dạ dày là một trong những cơ quan chính của hệ tiêu hóa, đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất. Hiểu rõ về giải phẫu và cấu tạo của dạ dày không chỉ giúp chúng ta nắm bắt được chức năng của nó mà còn có thể giúp nhận diện và điều trị các bệnh lý dạ dày hiệu quả hơn. Dưới đây là các phần chính trong cấu tạo và chức năng của dạ dày.
Vị trí dạ dày trong cơ thể
Vị trí và hình dạng của dạ dày
Dạ dày là một túi cơ rỗng, nằm ở phía trên bên trái của bụng, giữa thực quản và ruột non. Ở người trưởng thành, dạ dày có hình dạng giống như một chữ "J" với chiều dài khoảng 25-30 cm, dung tích trung bình khoảng nhưng có thể co giãn để chứa đến 3-4 lít thức ăn.
Cấu tạo giải phẫu của 1-1,5 lítdạ dày
Cấu tạo giải phẫu của dạ dày
Dạ dày được chia thành nhiều phần khác nhau, mỗi phần có chức năng riêng để đảm bảo quá trình tiêu hóa diễn ra hiệu quả. Dưới đây là các phần chính của dạ dày:
Tâm vị (Cardia): Đây là phần đầu của dạ dày, nơi dạ dày nối với thực quản. Tâm vị có một van gọi là cơ vòng tâm vị, ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Van này đóng mở để thức ăn từ thực quản đi vào dạ dày.
Đáy vị (Fundus): Phần cao nhất của dạ dày, nằm phía trên và bên trái của tâm vị. Đáy vị thường chứa không khí và có vai trò chứa tạm thời thức ăn trước khi tiêu hóa.
Thân vị (Body): Thân vị là phần lớn nhất của dạ dày, nơi thức ăn được trộn với dịch tiêu hóa, bao gồm axit hydrochloric (HCl) và các enzyme tiêu hóa. Axit HCl giúp phá vỡ thức ăn, tạo môi trường axit cần thiết để enzyme hoạt động, còn enzyme pepsin giúp tiêu hóa protein.
Hang vị (Antrum): Hang vị là phần dưới cùng của dạ dày, nơi tiếp nhận thức ăn đã được trộn lẫn với dịch vị. Tại đây, thức ăn được nghiền nát thêm trước khi di chuyển đến tá tràng (phần đầu của ruột non).
Môn vị (Pylorus): Môn vị là phần cuối của dạ dày, nối dạ dày với tá tràng. Có một cơ vòng môn vị kiểm soát lượng thức ăn từ dạ dày đi vào ruột non, giúp điều tiết quá trình tiêu hóa một cách hiệu quả.
Thành dạ dày được cấu tạo từ nhiều lớp khác nhau, giúp bảo vệ dạ dày và hỗ trợ chức năng tiêu hóa:
Lớp niêm mạc (Mucosa): Đây là lớp trong cùng của dạ dày, chứa các tế bào tiết dịch vị và enzyme tiêu hóa. Niêm mạc dạ dày sản xuất chất nhầy để bảo vệ niêm mạc khỏi bị tổn thương bởi axit.
Lớp dưới niêm mạc (Submucosa): Lớp này chứa các mạch máu và dây thần kinh, giúp cung cấp dưỡng chất cho niêm mạc và hỗ trợ chức năng tiết dịch.
Lớp cơ (Muscularis): Gồm ba lớp cơ chính: cơ vòng, cơ dọc và cơ chéo. Lớp cơ này giúp dạ dày co bóp, trộn đều thức ăn với dịch tiêu hóa và chuyển hóa thức ăn thành dưỡng chất dễ hấp thu.
Lớp thanh mạc (Serosa): Đây là lớp ngoài cùng của dạ dày, đóng vai trò bảo vệ dạ dày và giảm ma sát với các cơ quan khác trong ổ bụng.
Dạ dày thực hiện nhiều chức năng quan trọng trong quá trình tiêu hóa:
Lưu trữ và trộn thức ăn: Dạ dày có khả năng giãn nở để chứa một lượng lớn thức ăn, đồng thời co bóp để trộn thức ăn với dịch tiêu hóa, tạo thành hỗn hợp bán lỏng gọi là chime.
Tiết axit và enzyme tiêu hóa: Dạ dày tiết axit hydrochloric (HCl) và enzyme pepsin để tiêu hóa thức ăn. Axit dạ dày giúp phá vỡ cấu trúc thức ăn và tạo môi trường axit cần thiết cho pepsin hoạt động, tiêu hóa protein thành các acid amin.
Diệt vi khuẩn và vi sinh vật có hại: Axit dạ dày cũng có chức năng diệt vi khuẩn, vi sinh vật có hại trong thức ăn, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây nhiễm khuẩn.
Điều chỉnh quá trình tiêu hóa: Cơ vòng môn vị kiểm soát lượng thức ăn từ dạ dày đi vào ruột non, đảm bảo quá trình tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất diễn ra một cách tối ưu.
5. Các bệnh lý liên quan đến dạ dày
Trào ngược dạ dày là bệnh lý dạ dày thường gặp
Dạ dày dễ bị tổn thương bởi axit tiêu hóa và các tác nhân bên ngoài, gây ra nhiều bệnh lý phổ biến như:
Viêm loét dạ dày tá tràng: Viêm loét xảy ra khi lớp niêm mạc dạ dày bị tổn thương bởi axit, gây đau rát, ợ nóng và khó tiêu. Vi khuẩn Helicobacter pylori và thói quen ăn uống không lành mạnh là các nguyên nhân phổ biến.
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Khi cơ vòng tâm vị không hoạt động đúng, axit từ dạ dày có thể trào ngược lên thực quản, gây ợ nóng, khó chịu và viêm thực quản.
Ung thư dạ dày: Đây là bệnh lý nghiêm trọng có thể xuất phát từ viêm loét dạ dày kéo dài hoặc nhiễm vi khuẩn H. pylori. Ung thư dạ dày thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, nên việc kiểm tra định kỳ rất quan trọng.
Polyp dạ dày: Polyp là các khối u nhỏ hình thành trên niêm mạc dạ dày, có thể phát triển thành ung thư nếu không được điều trị.
Hiểu rõ giải phẫu dạ dày và chức năng của từng phần giúp chúng ta nắm bắt được vai trò quan trọng của dạ dày trong hệ tiêu hóa và phòng ngừa, nhận diện các bệnh lý dạ dày. Dạ dày không chỉ là nơi tiêu hóa thức ăn mà còn giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại từ thực phẩm. Việc duy trì lối sống lành mạnh và kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp chúng ta bảo vệ dạ dày và nâng cao sức khỏe tổng thể.
 (2)_cr_480x332.jpg)
