Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng tiêu hóa mãn tính, ảnh hưởng đến ruột già và gây ra các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, táo bón, hoặc tiêu chảy. IBS không gây tổn thương nghiêm trọng cho ruột nhưng ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bài viết này sẽ giúp bạn nhận biết các dấu hiệu của IBS, các yếu tố nguy cơ, và các phương pháp chẩn đoán bệnh hiệu quả.
1. Dấu Hiệu Nhận Biết Hội Chứng Ruột Kích Thích (IBS)
IBS có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau và thường kéo dài. Các triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:
- Đau bụng hoặc co thắt vùng bụng dưới: Đây là triệu chứng chính của IBS. Cơn đau thường xuất hiện dưới dạng co thắt hoặc khó chịu ở vùng bụng dưới, có thể giảm bớt sau khi đi ngoài.
- Thay đổi thói quen đại tiện: Người bệnh có thể gặp phải táo bón, tiêu chảy, hoặc xen kẽ giữa hai tình trạng này. Phân thường có dạng cục nhỏ, hoặc lỏng hơn bình thường.
- Đầy hơi, chướng bụng: Cảm giác đầy bụng, khó tiêu và chướng hơi là triệu chứng thường xuyên xuất hiện ở những người mắc IBS, đặc biệt là sau bữa ăn.
- Cảm giác đại tiện không hoàn toàn: Sau khi đi ngoài, người bệnh có thể vẫn cảm thấy chưa thải hết phân ra ngoài, dù đã đi đại tiện.
- Xuất hiện chất nhầy trong phân: Trong một số trường hợp, phân có thể lẫn nhầy, dấu hiệu này khá phổ biến ở người mắc IBS nhưng không liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng.
Các triệu chứng của IBS có thể tăng lên khi căng thẳng hoặc ăn các loại thực phẩm kích thích, và thường giảm bớt sau khi đi ngoài.
2. Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Hội Chứng Ruột Kích Thích
Hội chứng ruột kích thích không phải do nguyên nhân tổn thương thực thể của ruột mà thường liên quan đến một số yếu tố tác động đến chức năng tiêu hóa. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
- Căng thẳng và lo âu: Tình trạng căng thẳng tinh thần và lo âu có thể làm tăng nguy cơ mắc IBS hoặc làm triệu chứng của bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
- Chế độ ăn uống: Những thực phẩm chứa nhiều chất béo, đồ ăn cay nóng, cà phê, rượu, và các loại đồ uống có ga có thể kích thích đường ruột, làm tăng nguy cơ mắc IBS.
- Tiền sử gia đình: Những người có người thân mắc IBS có nguy cơ cao hơn mắc bệnh này.
- Sự thay đổi hormone: Ở phụ nữ, IBS có xu hướng xuất hiện hoặc trở nên nghiêm trọng hơn trong chu kỳ kinh nguyệt, cho thấy vai trò của hormone trong bệnh này.
- Viêm nhiễm đường ruột: Một số người có tiền sử nhiễm trùng đường ruột cũng có nguy cơ cao phát triển IBS.
3. Phương Pháp Chẩn Đoán Hội Chứng Ruột Kích Thích
Chẩn đoán IBS chủ yếu dựa vào triệu chứng và loại trừ các bệnh lý khác gây ra triệu chứng tương tự. Các phương pháp thường được sử dụng bao gồm:
- Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ đánh giá kỹ lưỡng các triệu chứng, tần suất xuất hiện, và tình trạng sức khỏe chung của bệnh nhân để xác định nguy cơ mắc IBS.
- Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu có thể được thực hiện để loại trừ các bệnh lý viêm nhiễm, thiếu máu, hoặc các rối loạn khác như bệnh celiac.
- Nội soi đại tràng: Trong một số trường hợp, nội soi đại tràng có thể được thực hiện để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn. Nội soi giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc ruột và kiểm tra các bất thường.
- Xét nghiệm phân: Xét nghiệm này giúp phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc máu trong phân để loại trừ các bệnh lý tiêu hóa khác.
IBS là một chẩn đoán dựa trên loại trừ, có nghĩa là bác sĩ sẽ loại bỏ các nguyên nhân khác trước khi xác định bạn mắc IBS.
4. Phương Pháp Điều Trị Hội Chứng Ruột Kích Thích
Mặc dù không có phương pháp điều trị dứt điểm cho IBS, các biện pháp dưới đây có thể giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống:
- Thay đổi chế độ ăn uống: Ăn uống lành mạnh với chế độ giàu chất xơ có thể giúp giảm triệu chứng táo bón. Tránh các thực phẩm gây kích thích như cà phê, rượu, thực phẩm nhiều dầu mỡ, và đồ ăn cay nóng. Chế độ ăn FODMAP (thực phẩm ít carbohydrate gây lên men) có thể hữu ích cho một số bệnh nhân.
- Giảm căng thẳng: Các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc tập thể dục nhẹ nhàng có thể giúp giảm triệu chứng của IBS liên quan đến căng thẳng.
- Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc có thể được bác sĩ kê đơn để giúp kiểm soát triệu chứng, bao gồm thuốc kháng co thắt, thuốc nhuận tràng, hoặc thuốc kháng sinh trong trường hợp có sự phát triển quá mức của vi khuẩn đường ruột.
- Liệu pháp tâm lý: Các liệu pháp như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) hoặc liệu pháp giảm căng thẳng cũng có thể giúp kiểm soát triệu chứng của IBS do căng thẳng gây ra.
5. Lợi Ích Của Việc Chẩn Đoán Và Điều Trị Sớm
Việc chẩn đoán sớm và tuân thủ điều trị có thể giúp giảm thiểu triệu chứng khó chịu của IBS và ngăn ngừa các tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Bệnh nhân nên duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi chế độ ăn uống để kiểm soát tình trạng bệnh.
6. Kết Luận
Hội chứng ruột kích thích (IBS) là bệnh lý tiêu hóa mạn tính, nhưng có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Nếu bạn gặp các triệu chứng đau bụng, thay đổi thói quen đại tiện, hoặc đầy hơi kéo dài, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp. Việc thay đổi lối sống và tuân thủ chỉ định của bác sĩ sẽ giúp bạn kiểm soát tốt tình trạng bệnh.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
