Một số loại thuốc có thể gây ra hoặc làm tăng tình trạng trào ngược dạ dày thực quản (GERD) do chúng có ảnh hưởng đến cơ thắt dưới thực quản (LES)...
1. Vì sao một số loại thuốc lại có thể gây ra hoặc làm tăng tình trạng trào ngược?
Một số loại thuốc có thể gây ra hoặc làm tăng tình trạng trào ngược dạ dày thực quản (GERD) do chúng có ảnh hưởng đến cơ thắt dưới thực quản (LES), tăng sản xuất acid dạ dày, hoặc gây kích ứng trực tiếp lên niêm mạc thực quản và dạ dày. Những tác động này có thể dẫn đến sự suy yếu của cơ thắt dưới thực quản, làm tăng khả năng acid dạ dày trào ngược lên thực quản.
2. Các loại thuốc có thể gây trào ngược
Các nhóm thuốc sau đây có thể góp phần gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng trào ngược dạ dày thực quản:
- Thuốc chẹn kênh canxi (Calcium Channel Blockers): Như nifedipine, amlodipine. Những thuốc này thường được sử dụng để điều trị tăng huyết áp và bệnh tim, nhưng chúng có thể làm giãn cơ thắt dưới thực quản, làm tăng nguy cơ trào ngược.
- Thuốc chẹn beta (Beta Blockers): Như metoprolol, propranolol. Các thuốc này cũng có thể làm giãn cơ thắt dưới thực quản.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Như aspirin, ibuprofen, naproxen. Các thuốc này có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày và làm tăng sản xuất acid dạ dày.
- Thuốc kháng cholinergic: Như atropine, oxybutynin, dùng trong điều trị co thắt cơ, bệnh Parkinson hoặc các rối loạn tiêu hóa. Những thuốc này có thể làm giãn cơ thắt dưới thực quản.
- Thuốc an thần và thuốc chống trầm cảm: Như diazepam, lorazepam, amitriptyline. Các thuốc này có thể làm giảm trương lực cơ của LES, dẫn đến tăng nguy cơ trào ngược.
- Thuốc giãn phế quản (Bronchodilators): Như theophylline, albuterol, dùng trong điều trị hen suyễn và COPD, có thể làm giãn cơ thắt dưới thực quản.
- Thuốc bổ sung sắt và kali: Các viên thuốc bổ sung sắt hoặc kali có thể gây kích ứng niêm mạc thực quản nếu chúng không được uống đúng cách.
- Hormone progesterone: Progesterone có thể làm giãn cơ trơn, bao gồm cả LES, đặc biệt là trong thời kỳ mang thai hoặc khi dùng liệu pháp hormone thay thế.
3. Cơ chế gây trào ngược
- Giãn cơ thắt dưới thực quản (LES): Nhiều loại thuốc có tác dụng làm giãn cơ trơn, bao gồm cả cơ thắt dưới thực quản, làm giảm khả năng ngăn chặn trào ngược của cơ này.
- Tăng sản xuất acid dạ dày: Một số thuốc như NSAIDs có thể kích thích sản xuất acid dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược.
- Kích ứng niêm mạc thực quản và dạ dày: Một số thuốc có thể gây kích ứng trực tiếp lên niêm mạc thực quản hoặc dạ dày, làm tăng nguy cơ tổn thương và trào ngược.
- Làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày: Một số thuốc có thể làm chậm quá trình tiêu hóa, khiến dạ dày chậm rỗng hơn, tạo điều kiện cho acid dễ dàng trào ngược lên thực quản.
4. Làm thế nào để hạn chế trào ngược khi bắt buộc phải sử dụng các thuốc này?
Nếu bạn phải sử dụng các loại thuốc có thể gây trào ngược, có một số biện pháp để giảm thiểu tác dụng phụ này:
- Thay đổi hoặc điều chỉnh liều lượng thuốc: Thảo luận với bác sĩ về việc có thể thay đổi loại thuốc hoặc điều chỉnh liều lượng để giảm thiểu nguy cơ trào ngược.
- Dùng thuốc với thức ăn: Uống thuốc trong hoặc sau bữa ăn có thể giúp giảm nguy cơ kích ứng niêm mạc dạ dày và thực quản.
- Uống nhiều nước: Đảm bảo uống đủ nước khi dùng thuốc để thuốc không bị kẹt trong thực quản, gây kích ứng.
- Chia nhỏ liều thuốc: Nếu có thể, hãy chia nhỏ liều lượng thuốc thành nhiều lần trong ngày để giảm tác động của thuốc lên cơ thắt dưới thực quản.
- Sử dụng thuốc bổ sung bảo vệ dạ dày: Đối với những thuốc có nguy cơ gây trào ngược cao, bác sĩ có thể kê thêm các thuốc bảo vệ dạ dày như thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc chẹn H2.
- Thay đổi lối sống: Thực hiện các thay đổi lối sống như ăn nhiều bữa nhỏ, tránh thức ăn gây kích thích trào ngược, không nằm ngay sau khi ăn, và nâng cao đầu giường khi ngủ.
- Theo dõi triệu chứng: Nếu bạn nhận thấy triệu chứng trào ngược nặng hơn sau khi dùng thuốc, hãy báo với bác sĩ để có thể thay đổi hoặc điều chỉnh phương pháp điều trị.
Những biện pháp trên có thể giúp giảm thiểu nguy cơ trào ngược khi bạn bắt buộc phải sử dụng các loại thuốc có tác dụng phụ này, đồng thời bảo vệ sức khỏe dạ dày và thực quản.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
