Cơ thắt dưới thực quản (LES) đóng vai trò như một van một chiều, ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi LES hoạt động kém, axit dễ dàng trào ngược lên trên, gây ra các triệu chứng của bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
1. Đo áp lực cơ thắt dưới thực quản là phương pháp như thế nào?
Đo áp lực cơ thắt dưới thực quản (Lower Esophageal Sphincter Manometry) là một kỹ thuật chẩn đoán được sử dụng để đánh giá chức năng của cơ thắt dưới thực quản (LES) và các cơ vòng thực quản. Phương pháp này giúp đo lường áp lực tại LES và kiểm tra sự hoạt động của thực quản trong việc vận chuyển thức ăn từ miệng xuống dạ dày.
2. Mục đích của đo áp lực cơ thắt dưới thực quản
- Chẩn đoán rối loạn chức năng thực quản: Xác định các rối loạn chức năng của thực quản như achalasia, co thắt thực quản, hoặc các rối loạn vận động khác.
- Đánh giá chức năng cơ thắt dưới thực quản: Kiểm tra xem liệu LES có hoạt động bình thường không, có bị suy yếu hay co thắt quá mức không, từ đó hỗ trợ chẩn đoán GERD hoặc các bệnh lý khác.
- Chuẩn bị cho phẫu thuật: Đánh giá chức năng thực quản trước khi thực hiện phẫu thuật GERD hoặc các can thiệp liên quan đến thực quản.
3. Quy trình thực hiện đo áp lực cơ thắt dưới thực quản
Chuẩn bị bệnh nhân:
Bệnh nhân thường được yêu cầu nhịn ăn ít nhất 4-6 giờ trước khi thực hiện thủ thuật để đảm bảo thực quản trống.
Nếu bệnh nhân đang dùng thuốc ảnh hưởng đến cơ thắt thực quản (như thuốc giãn cơ hoặc thuốc chẹn kênh canxi), bác sĩ có thể yêu cầu tạm ngưng thuốc trước khi thực hiện đo áp lực.
Thực hiện thủ thuật:
- Đặt catheter: Một ống mỏng, mềm (catheter) được đưa qua mũi, đi xuống thực quản và vào dạ dày. Catheter này có các cảm biến áp lực được bố trí dọc theo chiều dài của nó.
- Đo áp lực: Khi catheter được từ từ rút lên qua LES, các cảm biến sẽ ghi lại áp lực tại các vị trí khác nhau trong thực quản. Bệnh nhân có thể được yêu cầu nuốt một lượng nhỏ nước khi catheter ở trong thực quản để đánh giá chức năng co bóp của thực quản.
- Ghi nhận dữ liệu: Thiết bị ghi nhận sẽ lưu lại áp lực tại LES và toàn bộ thực quản, sau đó dữ liệu sẽ được phân tích để đánh giá chức năng của LES và hoạt động co bóp của thực quản.
- Tháo catheter: Sau khi hoàn tất quá trình đo, catheter được rút ra và bệnh nhân có thể trở về sinh hoạt bình thường ngay sau đó.
4. Cách đánh giá kết quả đo áp lực cơ thắt dưới thực quản
- Áp lực cơ thắt dưới thực quản: Kết quả đo lường áp lực tại LES sẽ cho biết liệu cơ này có hoạt động bình thường hay không. Áp lực LES thấp có thể cho thấy LES bị suy yếu, dẫn đến nguy cơ trào ngược acid. Ngược lại, áp lực LES cao có thể liên quan đến rối loạn chức năng như achalasia.
- Đánh giá chức năng co bóp thực quản: Sự phân bố và mức độ áp lực dọc theo thực quản sẽ giúp đánh giá khả năng co bóp và vận chuyển thức ăn của thực quản. Các bất thường có thể bao gồm co thắt lan tỏa hoặc giảm hoạt động co bóp của thực quản.
- Các thông số khác: Các thông số như thời gian giãn cơ, sự đồng bộ trong co bóp của thực quản, và áp lực trung bình tại LES đều có thể được đánh giá để chẩn đoán các rối loạn chức năng thực quản.
5. Cách thức điều trị khi có kết quả đo áp lực cơ thắt dưới thực quản
Dựa trên kết quả đo áp lực cơ thắt dưới thực quản, các biện pháp điều trị có thể bao gồm:
Điều trị nội khoa:
- Thuốc giãn cơ: Nếu LES có áp lực cao (như trong trường hợp achalasia), thuốc giãn cơ như nitrates hoặc thuốc chẹn kênh canxi có thể được sử dụng để giảm áp lực và giúp cải thiện triệu chứng khó nuốt.
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Trong trường hợp áp lực LES thấp và có triệu chứng trào ngược, PPI có thể được sử dụng để giảm sản xuất acid dạ dày và kiểm soát triệu chứng.
Điều trị phẫu thuật:
- Phẫu thuật Heller myotomy: Nếu bệnh nhân được chẩn đoán mắc achalasia với áp lực LES cao, phẫu thuật cắt cơ vòng LES (Heller myotomy) có thể được thực hiện để giúp LES giãn ra và cải thiện khả năng nuốt.
- Fundoplication: Trong trường hợp áp lực LES thấp và GERD không đáp ứng với điều trị nội khoa, phẫu thuật Fundoplication có thể được thực hiện để củng cố LES và ngăn chặn trào ngược acid.
Các thủ thuật nội soi:
- Nong thực quản bằng bóng: Trong trường hợp achalasia hoặc hẹp thực quản, nong thực quản bằng bóng có thể giúp giãn cơ thắt dưới thực quản và cải thiện triệu chứng.
- Tiêm botulinum toxin: Đối với những bệnh nhân không phù hợp với phẫu thuật, tiêm botulinum toxin vào LES có thể giúp giãn cơ thắt và giảm triệu chứng trong ngắn hạn.
- Thay đổi lối sống và theo dõi:
- Chế độ ăn uống: Điều chỉnh chế độ ăn uống, tránh các thực phẩm và đồ uống gây kích thích LES, chia nhỏ bữa ăn, và không ăn quá no.
- Giảm cân: Nếu bệnh nhân thừa cân hoặc béo phì, giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên LES và cải thiện triệu chứng trào ngược.
- Theo dõi định kỳ: Bệnh nhân cần được theo dõi định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và phát hiện sớm các biến chứng nếu có.
6. Lời khuyên của PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn
- Thực hiện đo áp lực cơ thắt dưới thực quản khi cần thiết: Nếu bạn có triệu chứng khó nuốt, trào ngược kéo dài, hoặc đau ngực không rõ nguyên nhân, hãy thảo luận với bác sĩ về việc thực hiện đo áp lực cơ thắt dưới thực quản để xác định nguyên nhân và có phương án điều trị phù hợp.
- Tuân thủ điều trị: Dựa trên kết quả chẩn đoán, hãy tuân thủ đúng liệu trình điều trị mà bác sĩ đề ra để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
- Duy trì lối sống lành mạnh: Kết hợp thay đổi lối sống với điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật có thể giúp bạn kiểm soát tốt hơn các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Theo dõi tình trạng sức khỏe: Theo dõi các triệu chứng và tái khám định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh kịp thời nếu cần.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
