Ung thư đại tràng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên toàn thế giới, và chế độ ăn uống là một trong những yếu tố quan trọng có thể tác động đến nguy cơ mắc bệnh này. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng, giàu dinh dưỡng, và hợp lý có thể giúp giảm nguy cơ phát triển ung thư đại tràng. Dưới đây là những nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng để xây dựng một chế độ ăn uống giúp phòng ngừa ung thư đại tràng.
1. Tăng cường tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ
Lợi ích:
Chất xơ có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe đại tràng và ngăn ngừa ung thư. Chất xơ giúp tăng khối lượng phân và giảm thời gian phân lưu lại trong đại tràng, từ đó giảm sự tiếp xúc của niêm mạc đại tràng với các chất độc hại. Theo nghiên cứu của American Institute for Cancer Research (AICR), chế độ ăn giàu chất xơ có thể giúp giảm nguy cơ ung thư đại tràng lên đến 25%.
Chất xơ còn giúp điều hòa đường huyết, giảm cholesterol xấu (LDL) và hỗ trợ hệ vi sinh vật đường ruột hoạt động tốt, nhờ đó cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ viêm nhiễm trong đại tràng.
Nguồn thực phẩm: 
Rau xanh: Các loại rau lá xanh như cải bó xôi, cải xoăn, bông cải xanh, và cải Brussels chứa lượng chất xơ cao và cung cấp nhiều dưỡng chất thiết yếu.
Trái cây: Trái cây như táo, lê, cam, quýt, dâu tây, và việt quất là những nguồn cung cấp chất xơ hòa tan tốt cho hệ tiêu hóa.
Ngũ cốc nguyên cám: Yến mạch, gạo lứt, bánh mì nguyên cám và lúa mạch là những loại ngũ cốc nguyên cám giàu chất xơ không hòa tan, giúp tăng cường hoạt động của đại tràng.
Các loại hạt: Đậu, đỗ xanh, đậu đen, và các loại đậu khác là những nguồn thực phẩm giàu chất xơ và protein thực vật.
Lời khuyên thực tế:
Nên tiêu thụ ít nhất 25-30g chất xơ mỗi ngày, tùy thuộc vào nhu cầu dinh dưỡng của từng người.
Kết hợp nhiều loại rau xanh và trái cây trong các bữa ăn hàng ngày để đảm bảo cung cấp đầy đủ chất xơ.
2. Bổ sung các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa và phytochemical
Lợi ích:
Các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như vitamin C, vitamin E, carotenoid và flavonoid có khả năng bảo vệ các tế bào khỏi tổn thương bởi các gốc tự do, từ đó giúp ngăn ngừa sự phát triển của ung thư. Nghiên cứu của National Institutes of Health (NIH) chỉ ra rằng chế độ ăn giàu các chất chống oxy hóa có thể làm giảm nguy cơ phát triển ung thư đại tràng.
Nguồn thực phẩm:
Rau củ có màu sắc đậm: Các loại rau củ như cà rốt, ớt chuông, bí đỏ, cà chua, củ cải đỏ và cà tím rất giàu chất chống oxy hóa.
Trái cây màu sắc: Quả việt quất, dâu tây, nho đen, và quả mâm xôi chứa nhiều flavonoid và anthocyanin có tác dụng chống viêm và chống ung thư.
Trà xanh: Trà xanh chứa hợp chất epigallocatechin gallate (EGCG), một chất chống oxy hóa mạnh mẽ có khả năng ngăn ngừa sự phát triển của các tế bào ung thư.
Lời khuyên thực tế:
Nên ăn ít nhất 5 khẩu phần rau xanh và trái cây mỗi ngày, trong đó có nhiều loại có màu sắc đậm để tăng cường hấp thụ chất chống oxy hóa.
Uống 1-2 tách trà xanh mỗi ngày để tận dụng các chất chống oxy hóa tự nhiên trong trà.
3. Giảm tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn
Nguy cơ:
Tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn đã được liên kết mạnh mẽ với sự gia tăng nguy cơ ung thư đại tràng. Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thịt chế biến sẵn như xúc xích, giăm bông, thịt xông khói và lạp xưởng có chứa các chất bảo quản như nitrit và nitrat, khi tiêu thụ sẽ chuyển hóa thành các hợp chất gây ung thư trong cơ thể.
Thịt đỏ, khi nấu ở nhiệt độ cao, cũng tạo ra các hợp chất gây ung thư như heterocyclic amines (HCAs) và polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs). Việc tiêu thụ quá nhiều thịt đỏ, đặc biệt là khi chiên nướng, có thể làm tăng nguy cơ phát triển các khối u ác tính trong đại tràng.
Lời khuyên thực tế:
Hạn chế tiêu thụ thịt đỏ xuống dưới 500g mỗi tuần, và nếu có thể, hãy thay thế bằng các loại protein khác như cá, gia cầm, và đậu.
Nếu tiêu thụ thịt đỏ, nên chọn các phương pháp nấu ăn lành mạnh như hấp, luộc thay vì nướng hoặc chiên ở nhiệt độ cao.
4. Tăng cường tiêu thụ cá và chất béo lành mạnh
Lợi ích:
Các axit béo omega-3 có trong cá như cá hồi, cá thu, và cá ngừ được biết đến với khả năng chống viêm và có thể giúp ngăn ngừa sự phát triển của ung thư. Theo nghiên cứu từ American Journal of Clinical Nutrition (2020), chế độ ăn giàu chất béo không bão hòa, đặc biệt là omega-3, có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại tràng.
Ngoài ra, việc thay thế chất béo bão hòa từ thịt và dầu công nghiệp bằng các loại chất béo không bão hòa từ dầu ô liu, dầu hạt cải và các loại hạt có thể giúp giảm viêm nhiễm và bảo vệ niêm mạc đại tràng.
Lời khuyên thực tế:
Bổ sung cá vào bữa ăn ít nhất 2 lần mỗi tuần để cung cấp axit béo omega-3.
Sử dụng dầu ô liu, dầu hạt cải và các loại hạt như hạnh nhân, óc chó để thay thế chất béo bão hòa từ thịt.
5. Giảm tiêu thụ thực phẩm chứa đường và tinh bột tinh chế
Nguy cơ:
Thực phẩm giàu đường và tinh bột tinh chế như bánh mì trắng, bánh ngọt, nước ngọt có ga không chỉ gây béo phì mà còn có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng. Theo nghiên cứu từ Harvard T.H. Chan School of Public Health, chế độ ăn giàu đường làm tăng đường huyết và gây ra viêm mãn tính, từ đó dẫn đến nguy cơ phát triển các bệnh ung thư.
Việc tiêu thụ quá nhiều đường cũng làm tăng khả năng bị kháng insulin, dẫn đến việc tăng trưởng không kiểm soát của các tế bào, bao gồm cả tế bào ung thư.
Lời khuyên thực tế:
Hạn chế tiêu thụ các sản phẩm từ đường tinh luyện và tinh bột tinh chế. Thay thế bằng các nguồn carbohydrate phức tạp như ngũ cốc nguyên cám, yến mạch và khoai lang.
Đọc nhãn sản phẩm để tránh tiêu thụ các thực phẩm chứa đường ẩn.
6. Uống đủ nước và duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh
Lợi ích:
Việc uống đủ nước giúp tăng cường hoạt động của hệ tiêu hóa và giúp chất xơ hoạt động hiệu quả hơn. Khi bạn tiêu thụ nhiều chất xơ mà không uống đủ nước, hệ tiêu hóa sẽ gặp khó khăn trong việc di chuyển thức ăn qua đại tràng, dẫn đến táo bón và tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến đại tràng.
Lời khuyên thực tế:
Uống ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày, tùy thuộc vào nhu cầu của cơ thể và mức độ hoạt động thể chất.
Kết hợp uống nước lọc với các loại nước ép trái cây tươi không đường để bổ sung dinh dưỡng.
Kết luận
Chế độ ăn uống có tác động rất lớn đến việc phòng ngừa ung thư đại tràng. Một chế độ ăn giàu chất xơ, các chất chống oxy hóa, chất béo không bão hòa và ít thịt đỏ, đường, và thực phẩm chế biến sẵn có thể giúp bảo vệ sức khỏe đại tràng và giảm nguy cơ phát triển ung thư. Kết hợp với lối sống lành mạnh, việc xây dựng một chế độ ăn uống hợp lý không chỉ giúp phòng ngừa ung thư đại tràng mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng thể.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
