Ung thư đại tràng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất và có thể phòng ngừa qua chế độ ăn uống lành mạnh. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng một số loại thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng, trong khi việc hạn chế hoặc tránh các thực phẩm này có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây là danh sách những loại thực phẩm nên tránh để giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư đại tràng.
1. Thịt đỏ và thịt chế biến sẵn
Nguy cơ:
Thịt đỏ (như thịt bò, thịt lợn, thịt cừu) và các loại thịt chế biến sẵn (như xúc xích, giăm bông, thịt xông khói) đã được chứng minh là có liên quan đến nguy cơ ung thư đại tràng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thịt chế biến sẵn được xếp vào nhóm các chất gây ung thư loại 1, trong khi thịt đỏ được xếp vào nhóm có khả năng gây ung thư loại 2A. Việc tiêu thụ 50g thịt chế biến mỗi ngày làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng lên 18%.
Cơ chế gây hại:
Các hợp chất gây ung thư như heterocyclic amines (HCAs) và polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) hình thành trong quá trình chế biến thịt ở nhiệt độ cao. Ngoài ra, nitrit và nitrat có trong thịt chế biến có thể chuyển hóa thành nitrosamine, một chất gây ung thư mạnh.
Lời khuyên:
Hạn chế tiêu thụ thịt đỏ và thịt chế biến sẵn. Thay thế bằng các nguồn protein lành mạnh như cá, thịt gia cầm, đậu, và các sản phẩm từ thực vật.
Nếu bạn ăn thịt đỏ, nên chế biến ở nhiệt độ thấp hơn (như hấp, luộc) thay vì nướng hoặc chiên để hạn chế hình thành các hợp chất gây ung thư.
2. Đồ ăn nhanh và thực phẩm nhiều dầu mỡ
Nguy cơ:
Các loại đồ ăn nhanh như khoai tây chiên, gà rán, pizza, và thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ không chỉ gây béo phì mà còn làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng. Theo nghiên cứu của American Institute for Cancer Research (AICR), chế độ ăn giàu chất béo bão hòa và trans fat làm tăng nguy cơ viêm nhiễm và đột biến tế bào trong niêm mạc đại tràng, từ đó dẫn đến ung thư.
Cơ chế gây hại:
Thực phẩm nhiều dầu mỡ làm tăng sản xuất axit mật thứ cấp trong ruột. Axit mật này khi tiếp xúc với niêm mạc đại tràng có thể gây tổn thương DNA và làm tăng nguy cơ ung thư. Ngoài ra, việc tiêu thụ quá nhiều chất béo bão hòa còn có thể gây béo phì, một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu của ung thư đại tràng.
Lời khuyên:
Hạn chế ăn đồ ăn nhanh và thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ. Thay vào đó, hãy chọn các phương pháp nấu ăn lành mạnh như hấp, luộc hoặc nướng.
Sử dụng các loại dầu tốt cho sức khỏe như dầu ô liu, dầu hạt cải thay vì dầu công nghiệp nhiều trans fat.
3. Thực phẩm giàu đường và tinh bột tinh chế
Nguy cơ:
Chế độ ăn uống nhiều đường và tinh bột tinh chế (như bánh ngọt, bánh mì trắng, nước ngọt, và các sản phẩm từ bột mì tinh chế) có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng. Theo nghiên cứu từ Harvard T.H. Chan School of Public Health, chế độ ăn giàu đường và tinh bột tinh chế có liên quan đến sự gia tăng viêm nhiễm và mất cân bằng insulin, từ đó dẫn đến tăng nguy cơ ung thư đại tràng.
Cơ chế gây hại:
Việc tiêu thụ nhiều đường và tinh bột tinh chế làm tăng đường huyết và insulin trong cơ thể, gây ra tình trạng kháng insulin. Sự gia tăng mức insulin có thể kích thích sự phát triển của các tế bào ung thư, bao gồm cả ung thư đại tràng. Ngoài ra, các sản phẩm đường và tinh bột tinh chế cũng thiếu chất xơ, làm tăng nguy cơ táo bón và tăng thời gian tiếp xúc của độc tố với niêm mạc đại tràng.
Lời khuyên:
Giảm tiêu thụ đường, bánh ngọt và các sản phẩm tinh chế. Thay vào đó, hãy chọn các nguồn carbohydrate phức tạp từ ngũ cốc nguyên cám, rau xanh, và trái cây tươi.
Đọc kỹ nhãn thực phẩm để tránh các sản phẩm chứa đường ẩn.
4. Thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất bảo quản và phụ gia
Nguy cơ:
Các thực phẩm chế biến sẵn như mì gói, snack, nước ngọt có ga, và đồ ăn đóng hộp thường chứa nhiều chất bảo quản, phụ gia và các chất tạo màu, tạo hương vị. Theo nghiên cứu của Journal of Clinical Oncology, các chất này có thể gây ra đột biến tế bào và làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đại tràng.
Cơ chế gây hại:
Một số chất bảo quản như butylated hydroxyanisole (BHA) và butylated hydroxytoluene (BHT) có khả năng gây ung thư khi tiếp xúc lâu dài với cơ thể. Ngoài ra, các phụ gia như phosphate, nitrit, benzene trong thực phẩm chế biến sẵn có thể gây ra sự đột biến gen và tổn thương DNA, tạo điều kiện cho các tế bào ung thư phát triển.
Lời khuyên:
Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn. Ưu tiên sử dụng thực phẩm tươi sống và tự chế biến tại nhà để kiểm soát lượng chất bảo quản và phụ gia.
Đọc nhãn thực phẩm và tránh các sản phẩm chứa nhiều chất bảo quản hoặc hóa chất có hại.
5. Đồ uống có cồn
Nguy cơ:
Uống rượu bia thường xuyên cũng là một yếu tố nguy cơ chính gây ung thư đại tràng. Theo nghiên cứu của International Agency for Research on Cancer (IARC), tiêu thụ rượu bia nhiều hơn 3 lần mỗi ngày làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng lên đến 52%.
Cơ chế gây hại:
Khi rượu được chuyển hóa trong cơ thể, nó sẽ biến thành acetaldehyde, một chất gây ung thư mạnh. Acetaldehyde gây tổn thương DNA và cản trở khả năng sửa chữa của tế bào, từ đó dẫn đến sự phát triển của các khối u ác tính. Ngoài ra, rượu còn làm suy giảm khả năng miễn dịch và tạo điều kiện cho các tế bào ung thư phát triển.
Lời khuyên:
Hạn chế hoặc ngừng tiêu thụ rượu bia. Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) khuyến cáo nam giới không nên uống quá 2 ly mỗi ngày và phụ nữ không nên uống quá 1 ly mỗi ngày để giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư đại tràng.
Thay thế rượu bia bằng các loại đồ uống lành mạnh như nước lọc, nước ép trái cây tươi hoặc trà xanh.
Kết luận
Để giảm nguy cơ mắc ung thư đại tràng, việc thay đổi thói quen ăn uống và hạn chế tiêu thụ các thực phẩm gây hại là rất quan trọng. Hạn chế thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, thực phẩm nhiều đường và tinh bột tinh chế, cũng như rượu bia sẽ giúp bảo vệ sức khỏe đại tràng và giảm thiểu nguy cơ phát triển ung thư. Kết hợp với một chế độ ăn uống giàu rau xanh, chất xơ và các nguồn protein lành mạnh, bạn có thể ngăn ngừa hiệu quả căn bệnh nguy hiểm này.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
