Điều trị ung thư đại trực tràng có thể bao gồm nhiều phương pháp khác nhau, trong đó hóa trị, xạ trị, và liệu pháp miễn dịch là những lựa chọn phổ biến và quan trọng. Mỗi phương pháp có cách hoạt động khác nhau và được áp dụng tùy thuộc vào giai đoạn bệnh, vị trí khối u, và tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Dưới đây là sự khác biệt giữa hóa trị, xạ trị, và liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư đại trực tràng.
1. Hóa trị (Chemotherapy)
1.1. Cách hoạt động
Hóa trị là phương pháp sử dụng các loại thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư. Thuốc hóa trị thường hoạt động bằng cách ngăn chặn sự phân chia của tế bào ung thư hoặc gây tổn thương DNA, khiến tế bào ung thư không thể phát triển và lan rộng.
Thuốc hóa trị phổ biến: Một số loại thuốc hóa trị thường dùng cho ung thư đại trực tràng bao gồm 5-Fluorouracil (5-FU), oxaliplatin, và irinotecan. Các thuốc này thường được sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp trong các phác đồ điều trị như FOLFOX (5-FU, leucovorin, oxaliplatin) hoặc FOLFIRI (5-FU, leucovorin, irinotecan).
1.2. Khi nào hóa trị được sử dụng?
Sau phẫu thuật (hóa trị bổ trợ): Hóa trị thường được sử dụng sau khi phẫu thuật cắt bỏ khối u để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại và giảm nguy cơ tái phát. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả ở giai đoạn II và III của ung thư đại trực tràng.
Trước phẫu thuật (hóa trị tân bổ trợ): Trong một số trường hợp, hóa trị có thể được sử dụng trước phẫu thuật để thu nhỏ khối u và làm cho phẫu thuật dễ thực hiện hơn.
Ung thư giai đoạn muộn (hóa trị cứu chữa): Ở giai đoạn IV khi ung thư đã di căn, hóa trị thường được sử dụng để kiểm soát triệu chứng, kéo dài tuổi thọ và nâng cao chất lượng sống.
1.3. Tác dụng phụ
Hóa trị không chỉ tiêu diệt tế bào ung thư mà còn ảnh hưởng đến các tế bào khỏe mạnh, dẫn đến các tác dụng phụ như buồn nôn, mệt mỏi, rụng tóc, nhiễm trùng do giảm bạch cầu, và các vấn đề tiêu hóa như tiêu chảy.
2. Xạ trị (Radiotherapy)
2.1. Cách hoạt động
Xạ trị sử dụng các tia X năng lượng cao hoặc các hạt phóng xạ để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp này làm tổn thương DNA của tế bào ung thư, khiến chúng không thể phát triển và chết đi.
2.2. Khi nào xạ trị được sử dụng?
- Xạ trị trước phẫu thuật: Đối với ung thư trực tràng, xạ trị thường được sử dụng trước phẫu thuật để thu nhỏ khối u, giúp phẫu thuật dễ thực hiện hơn và giảm nguy cơ tái phát sau phẫu thuật.
- Xạ trị sau phẫu thuật: Ở một số trường hợp, xạ trị có thể được sử dụng sau phẫu thuật để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại.
- Xạ trị giai đoạn muộn: Khi ung thư đã lan rộng và không thể phẫu thuật, xạ trị có thể được sử dụng để giảm triệu chứng như đau hoặc chảy máu.
2.3. Tác dụng phụ
Xạ trị có thể gây ra các tác dụng phụ tại vùng được điều trị, bao gồm:
- Kích ứng da, cháy nắng tại khu vực chiếu xạ.
- Tiêu chảy, buồn nôn, và khó chịu dạ dày.
- Viêm trực tràng và tổn thương các cơ quan lân cận như bàng quang.
2.4. Tính đặc thù của xạ trị ung thư trực tràng
Xạ trị thường được sử dụng nhiều hơn cho ung thư trực tràng so với ung thư đại tràng, vì trực tràng nằm ở vị trí dễ tiếp cận bằng xạ trị và xạ trị giúp làm giảm kích thước khối u ở vùng này, giúp phẫu thuật thuận lợi hơn.
3. Liệu pháp miễn dịch (Immunotherapy)
3.1. Cách hoạt động
Liệu pháp miễn dịch là phương pháp giúp hệ thống miễn dịch của cơ thể nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Thông thường, các tế bào ung thư có khả năng tránh được sự phát hiện của hệ miễn dịch. Liệu pháp miễn dịch sử dụng các loại thuốc để kích hoạt hệ miễn dịch, giúp cơ thể tấn công ung thư một cách tự nhiên.
3.2. Khi nào liệu pháp miễn dịch được sử dụng?
Liệu pháp miễn dịch không phải là phương pháp điều trị phổ biến cho tất cả bệnh nhân ung thư đại trực tràng. Phương pháp này thường được sử dụng cho những bệnh nhân có khối u với các đặc điểm sinh học đặc biệt, chẳng hạn như các khối u có tính không ổn định vi vệ tinh cao (MSI-H) hoặc thiếu hụt sửa chữa không khớp (dMMR). Những đặc điểm này khiến tế bào ung thư dễ dàng được hệ miễn dịch nhận diện hơn.
Các loại thuốc miễn dịch phổ biến: Các chất ức chế PD-1 như pembrolizumab (Keytruda) và nivolumab (Opdivo) là những liệu pháp miễn dịch phổ biến được sử dụng cho ung thư đại trực tràng có tính không ổn định vi vệ tinh.
3.3. Tác dụng phụ
Mặc dù liệu pháp miễn dịch thường ít gây tác dụng phụ hơn so với hóa trị và xạ trị, nó vẫn có thể gây ra các tác dụng phụ như:
Mệt mỏi, sốt.
Viêm nhiễm tự miễn (autoimmune): Các thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch có thể gây ra các vấn đề như viêm phổi, viêm gan, hoặc viêm ruột do hệ miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh của cơ thể.
4. So sánh tóm tắt giữa hóa trị, xạ trị và liệu pháp miễn dịch
| Tiêu chí |
Hóa trị |
Xạ trị |
Liệu pháp miễn dịch |
| Cách hoạt động |
Sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư toàn cơ thể |
Sử dụng tia X hoặc hạt phóng xạ để tiêu diệt tế bào ung thư tại chỗ |
Kích thích hệ miễn dịch tự tấn công tế bào ung thư |
| Phạm vi điều trị |
Tác động toàn thân |
Tác động cục bộ (vùng điều trị) |
Toàn thân, nhưng chỉ dành cho những trường hợp có đặc điểm sinh học phù hợp |
| Thời điểm sử dụng |
Trước hoặc sau phẫu thuật, hoặc trong điều trị giai đoạn muộn |
Trước hoặc sau phẫu thuật, hoặc điều trị triệu chứng |
Chủ yếu cho ung thư có tính không ổn định vi vệ tinh (MSI-H) |
| Tác dụng phụ |
Mệt mỏi, buồn nôn, rụng tóc, nhiễm trùng |
Kích ứng da, tiêu chảy, viêm các cơ quan gần vùng xạ trị |
Mệt mỏi, viêm nhiễm tự miễn |
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
