Có một mối liên hệ mạnh mẽ giữa béo phì và ung thư đại tràng, được xác nhận qua nhiều nghiên cứu khoa học. Béo phì không chỉ là một yếu tố nguy cơ lớn trong sự phát triển của ung thư đại tràng mà còn làm tăng nguy cơ tái phát và tử vong ở bệnh nhân đã được chẩn đoán với bệnh này.
1. Tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng do béo phì
Béo phì, đặc biệt là mỡ thừa tích tụ ở vùng bụng (béo phì nội tạng), được coi là yếu tố nguy cơ hàng đầu làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đại tràng. Theo Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), có mối liên hệ rõ ràng giữa chỉ số BMI cao (chỉ số khối cơ thể) và nguy cơ ung thư đại tràng. Người bị béo phì (BMI ≥ 30) có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn khoảng 30% so với người có cân nặng bình thường.
Nghiên cứu từ Nurses’ Health Study và Health Professionals Follow-up Study chỉ ra rằng mỗi 5 kg/m² tăng thêm trong chỉ số BMI có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng lên 14%.
2. Cơ chế sinh học liên quan giữa béo phì và ung thư đại tràng
Béo phì có thể dẫn đến những thay đổi sinh học trong cơ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ung thư đại tràng. Một số cơ chế bao gồm:
- Kháng insulin và tăng nồng độ insulin: Người bị béo phì thường có mức insulin trong máu cao hơn do tình trạng kháng insulin. Insulin và yếu tố tăng trưởng giống insulin (IGF-1) có thể thúc đẩy sự phát triển của các tế bào ung thư. Sự gia tăng nồng độ IGF-1 đã được liên kết với sự phát triển và tiến triển của ung thư đại tràng.
- Tăng viêm nhiễm mạn tính: Béo phì có thể gây ra viêm nhiễm mạn tính trong cơ thể, với sự sản xuất quá mức các cytokine viêm như TNF-α và IL-6, tạo môi trường thuận lợi cho sự phát triển của ung thư.
- Tăng nồng độ hormone estrogen: Ở những người béo phì, mô mỡ sản xuất nhiều estrogen hơn. Mặc dù estrogen thường được liên kết với ung thư vú và tử cung, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nó có thể góp phần vào nguy cơ ung thư đại tràng.
- Rối loạn hệ vi sinh vật đường ruột (microbiome): Người béo phì có sự mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, đặc biệt là tăng tỷ lệ các vi khuẩn sản sinh ra các hợp chất gây viêm và ảnh hưởng đến niêm mạc đại tràng, dẫn đến sự hình thành các polyp và ung thư.
3. Ảnh hưởng của béo phì đến tiên lượng ung thư đại tràng
Béo phì không chỉ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng mà còn ảnh hưởng xấu đến tiên lượng bệnh. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh nhân ung thư đại tràng bị béo phì có tỷ lệ tái phát và tử vong cao hơn so với những người có cân nặng bình thường.
Theo một nghiên cứu được đăng trên Journal of Clinical Oncology, bệnh nhân ung thư đại tràng bị béo phì có nguy cơ tái phát sau điều trị cao hơn 24% so với những người có cân nặng bình thường. Đồng thời, béo phì cũng làm giảm hiệu quả của các phương pháp điều trị như hóa trị và phẫu thuật.
4. Lối sống và giảm nguy cơ ung thư đại tràng ở người béo phì
Việc giảm cân và duy trì cân nặng hợp lý có thể giúp giảm nguy cơ phát triển ung thư đại tràng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hoạt động thể chất thường xuyên và duy trì cân nặng lành mạnh có thể giảm nguy cơ ung thư đại tràng từ 30-40%.
Các biện pháp phòng ngừa cho người béo phì bao gồm:
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Giảm tiêu thụ thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn và tăng cường chất xơ từ rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt.
- Tăng cường hoạt động thể chất: Tập thể dục đều đặn ít nhất 150 phút/tuần với cường độ vừa phải có thể giúp cải thiện cân nặng và giảm nguy cơ ung thư.
- Kiểm soát đường huyết và nồng độ insulin: Việc quản lý tốt đường huyết và insulin qua chế độ ăn uống và luyện tập thể dục có thể giảm nguy cơ ung thư.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
