Phẫu thuật ung thư đại trực tràng là phương pháp điều trị chính và quan trọng nhất, đặc biệt đối với ung thư ở giai đoạn sớm. Phẫu thuật nhằm loại bỏ khối u và các mô xung quanh, đồng thời có thể kết hợp với các phương pháp khác như hóa trị hoặc xạ trị để đạt hiệu quả tối ưu. Dưới đây là chi tiết về cách phẫu thuật ung thư đại trực tràng được thực hiện và những biến chứng có thể xảy ra.
1. Các phương pháp phẫu thuật ung thư đại trực tràng
Phẫu thuật ung thư đại trực tràng có nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào vị trí và giai đoạn của khối u. Các phương pháp phổ biến bao gồm:
1.1. Phẫu thuật cắt bỏ đại tràng (Colectomy)
Phẫu thuật cắt bỏ đại tràng là phương pháp phổ biến nhất trong điều trị ung thư đại tràng. Có hai loại chính của phẫu thuật này:
- Cắt đại tràng bán phần (Partial colectomy): Bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ phần đại tràng bị ảnh hưởng bởi khối u, cùng với một phần nhỏ các mô khỏe mạnh xung quanh và các hạch bạch huyết gần kề để kiểm tra xem có bị ung thư hay không. Phần còn lại của đại tràng sẽ được nối lại với trực tràng.
- Cắt đại tràng toàn phần (Total colectomy): Trong một số trường hợp, toàn bộ đại tràng có thể bị cắt bỏ nếu có nhiều polyp hoặc khối u, hoặc nếu bệnh nhân có bệnh lý di truyền như bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP).
1.2. Phẫu thuật cắt bỏ trực tràng (Rectal resection)
Phẫu thuật cắt bỏ trực tràng thường được sử dụng cho ung thư ở trực tràng:
- Phẫu thuật cắt trước thấp (Low anterior resection - LAR): Khối u và phần dưới của trực tràng sẽ được cắt bỏ, sau đó phần còn lại của trực tràng sẽ được nối lại với đại tràng.
- Phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ trực tràng và hậu môn (Abdominoperineal resection - APR): Khi ung thư nằm gần hậu môn hoặc đã lan đến hậu môn, bác sĩ sẽ cắt bỏ toàn bộ trực tràng và hậu môn, dẫn đến việc cần tạo hậu môn nhân tạo (stoma), nơi phân sẽ được dẫn ra ngoài qua một lỗ nhỏ ở bụng (đặt túi hậu môn nhân tạo).
1.3. Phẫu thuật nội soi và phẫu thuật robot
Trong những năm gần đây, phẫu thuật nội soi và phẫu thuật robot đã trở nên phổ biến hơn trong điều trị ung thư đại trực tràng. Đây là phương pháp xâm lấn tối thiểu, trong đó bác sĩ phẫu thuật thực hiện cắt bỏ khối u thông qua các vết cắt nhỏ trên bụng thay vì mở bụng lớn.
Lợi ích của phẫu thuật nội soi và robot: Thời gian hồi phục nhanh hơn, ít đau, và giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng so với phẫu thuật mở truyền thống. Tuy nhiên, phẫu thuật nội soi hoặc robot chỉ phù hợp với các khối u nhỏ và không có biến chứng phức tạp.
2. Quá trình thực hiện phẫu thuật
Phẫu thuật ung thư đại trực tràng thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân và có thể kéo dài từ 2 đến 4 giờ hoặc lâu hơn, tùy thuộc vào phức tạp của khối u và phương pháp phẫu thuật được sử dụng. Sau khi cắt bỏ phần đại tràng hoặc trực tràng bị ung thư, bác sĩ sẽ nối lại các phần ruột còn lại để duy trì chức năng tiêu hóa bình thường.
3. Biến chứng sau phẫu thuật ung thư đại trực tràng
Phẫu thuật ung thư đại trực tràng, dù là phương pháp điều trị hiệu quả, vẫn tiềm ẩn các biến chứng, bao gồm:
3.1. Rò rỉ tại chỗ nối (anastomotic leak)
Rò rỉ tại chỗ nối là một biến chứng nghiêm trọng xảy ra khi phần đại tràng hoặc trực tràng được nối lại không lành tốt và bị rò rỉ, dẫn đến nhiễm trùng nặng trong ổ bụng. Tỷ lệ rò rỉ sau phẫu thuật ung thư đại trực tràng là khoảng 3-6%.
3.2. Nhiễm trùng
Nhiễm trùng vết mổ hoặc nhiễm trùng trong ổ bụng là biến chứng phổ biến, đặc biệt sau các ca phẫu thuật mở. Nhiễm trùng có thể xảy ra trong vòng vài ngày sau phẫu thuật và cần điều trị bằng kháng sinh hoặc dẫn lưu dịch mủ.
3.3. Tắc ruột
Sau phẫu thuật, bệnh nhân có nguy cơ bị tắc ruột do sự hình thành mô sẹo (dính ruột) tại vị trí phẫu thuật. Tắc ruột có thể dẫn đến đau đớn, buồn nôn và cần phẫu thuật để xử lý trong trường hợp nghiêm trọng.
3.4. Chảy máu
Chảy máu trong hoặc sau phẫu thuật có thể xảy ra tại vết mổ hoặc chỗ nối ruột. Một số trường hợp chảy máu nghiêm trọng có thể đòi hỏi phải phẫu thuật lại để cầm máu.
3.5. Suy giảm chức năng tiêu hóa
Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa, bao gồm:
- Tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
- Không kiểm soát phân (rối loạn chức năng hậu môn): Đặc biệt nếu phẫu thuật cắt bỏ trực tràng gần hậu môn hoặc khi phải tạo hậu môn nhân tạo.
3.6. Hậu môn nhân tạo
Trong một số ca phẫu thuật (đặc biệt là phẫu thuật cắt toàn bộ trực tràng), bệnh nhân có thể cần phải tạo hậu môn nhân tạo (stoma), tức là một lỗ mở trên bụng để dẫn phân ra ngoài. Điều này có thể gây ra khó khăn trong việc điều chỉnh cuộc sống sau phẫu thuật và yêu cầu chăm sóc đặc biệt.
3.7. Ảnh hưởng lâu dài
- Rối loạn tiểu tiện: Một số bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc kiểm soát tiểu tiện do tổn thương dây thần kinh trong quá trình phẫu thuật.
- Rối loạn tình dục: Phẫu thuật ở vùng xương chậu có thể gây tổn thương dây thần kinh liên quan đến chức năng tình dục, đặc biệt ở nam giới, có thể gây rối loạn cương dương.
4. Theo dõi và phục hồi sau phẫu thuật
Sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ cần theo dõi chặt chẽ để phát hiện sớm bất kỳ biến chứng nào và đảm bảo quá trình phục hồi diễn ra suôn sẻ. Quá trình phục hồi có thể mất từ 4 đến 6 tuần, và bệnh nhân cần thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, nghỉ ngơi, và tuân thủ các hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo sức khỏe.
Bệnh nhân cũng cần thực hiện các kiểm tra định kỳ sau phẫu thuật, bao gồm nội soi đại tràng và xét nghiệm máu để kiểm tra dấu hiệu tái phát của ung thư.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
