Để phát hiện sớm ung thư đại trực tràng, việc tầm soát định kỳ và nhận biết các dấu hiệu sớm là rất quan trọng. Dưới đây là các phương pháp và biện pháp giúp phát hiện sớm ung thư đại trực tràng:
1. Tầm soát nội soi đại tràng
- Nội soi đại tràng: Đây là phương pháp chính xác và hiệu quả nhất để phát hiện sớm ung thư đại trực tràng. Trong quá trình nội soi, bác sĩ sẽ dùng ống nội soi có gắn camera để kiểm tra niêm mạc đại trực tràng. Nội soi giúp phát hiện các polyp, khối u hoặc bất kỳ bất thường nào. Polyp đại tràng, nếu không được phát hiện và cắt bỏ, có thể phát triển thành ung thư.
- Cắt bỏ polyp: Nếu phát hiện polyp trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể cắt bỏ ngay để ngăn ngừa nguy cơ phát triển thành ung thư.
- Tần suất tầm soát: Đối với người từ 45-50 tuổi trở lên, nên thực hiện nội soi định kỳ 5-10 năm một lần, tùy thuộc vào nguy cơ và tiền sử gia đình. Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc polyp cần bắt đầu tầm soát sớm hơn và thường xuyên hơn.
2. Xét nghiệm phân
- Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT - Fecal Occult Blood Test): Xét nghiệm này tìm kiếm sự hiện diện của máu vi thể trong phân, một dấu hiệu của ung thư đại trực tràng. Nếu phát hiện có máu trong phân, cần thực hiện nội soi để xác định nguyên nhân.
- Xét nghiệm phân DNA (FIT-DNA Test): Xét nghiệm này phát hiện các dấu hiệu bất thường trong DNA của tế bào đại tràng và trực tràng trong phân, giúp phát hiện sớm ung thư hoặc tiền ung thư. Xét nghiệm này thường chính xác hơn xét nghiệm FOBT.
3. Nội soi đại tràng sigma (Sigmoidoscopy)
- Nội soi đại tràng sigma: Đây là một phương pháp nội soi ngắn chỉ kiểm tra phần cuối của đại tràng (đại tràng sigma và trực tràng). Dù không kiểm tra toàn bộ đại tràng, nội soi đại tràng sigma vẫn có thể phát hiện polyp và ung thư ở phần này. Nếu phát hiện bất thường, cần tiến hành nội soi toàn bộ đại tràng.
- Tần suất tầm soát: Người trên 50 tuổi có thể thực hiện nội soi đại tràng sigma mỗi 5 năm, hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
4. Chụp cắt lớp vi tính đại tràng (CT Colonography)
- Nội soi ảo bằng chụp cắt lớp vi tính (CT Colonography): Đây là phương pháp sử dụng công nghệ chụp cắt lớp để tái tạo hình ảnh 3D của đại tràng và trực tràng. Phương pháp này không xâm lấn như nội soi truyền thống nhưng nếu phát hiện polyp hoặc bất thường, vẫn cần thực hiện nội soi đại tràng để kiểm tra và điều trị.
- Tần suất tầm soát: CT Colonography nên được thực hiện mỗi 5 năm đối với những người trên 50 tuổi hoặc có nguy cơ cao.
5. Xét nghiệm chất chỉ điểm ung thư (CEA)
Xét nghiệm CEA (Carcinoembryonic Antigen): CEA là một chất chỉ điểm ung thư trong máu, có thể tăng cao ở bệnh nhân ung thư đại trực tràng. Xét nghiệm này thường được sử dụng để theo dõi sau điều trị, tuy nhiên nó không phải là công cụ chính để phát hiện sớm ung thư.
6. Xét nghiệm di truyền
Xét nghiệm hội chứng di truyền liên quan đến ung thư đại trực tràng: Một số người có nguy cơ cao mắc ung thư đại trực tràng do yếu tố di truyền, chẳng hạn như hội chứng đa polyp tuyến gia đình (FAP) hoặc hội chứng Lynch. Xét nghiệm di truyền có thể giúp phát hiện những người mang gen đột biến, từ đó có kế hoạch tầm soát sớm và thường xuyên.
Nếu bạn có tiền sử gia đình bị ung thư đại trực tràng hoặc polyp, bác sĩ có thể đề nghị làm xét nghiệm di truyền và tầm soát sớm hơn so với người bình thường.
7. Nhận biết các triệu chứng sớm
Dấu hiệu sớm của ung thư đại trực tràng thường không rõ ràng, nhưng có một số triệu chứng cần chú ý:
- Thay đổi thói quen đại tiện (tiêu chảy, táo bón kéo dài hoặc thay đổi kích thước phân)
- Có máu trong phân hoặc phân màu đen
- Đau bụng hoặc cảm giác đầy bụng liên tục
- Mất cảm giác thèm ăn, giảm cân không rõ lý do
- Mệt mỏi, suy nhược hoặc thiếu máu không giải thích được
8. Nhóm người có nguy cơ cao cần tầm soát sớm
Những người có nguy cơ cao mắc ung thư đại trực tràng cần tầm soát định kỳ sớm hơn và thường xuyên hơn, bao gồm:
- Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc polyp đại trực tràng
- Người bị bệnh viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn (viêm ruột mạn tính)
- Người có hội chứng di truyền như hội chứng Lynch hoặc đa polyp tuyến gia đình
- Người béo phì, hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều, hoặc ít vận động
9. Chụp X-quang đại tràng với chất cản quang (Barium Enema)
X-quang đại tràng: Phương pháp này sử dụng barium (chất cản quang) để giúp nhìn rõ niêm mạc đại tràng trên hình ảnh X-quang. Tuy nhiên, hiện nay phương pháp này ít được sử dụng hơn so với các phương pháp nội soi và CT Colonography.
Tầm soát ung thư đại trực tràng định kỳ rất quan trọng để phát hiện sớm bệnh ngay cả khi chưa có triệu chứng. Phát hiện sớm giúp tăng khả năng điều trị thành công và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
