Tầm quan trọng của việc xác định đối tượng nguy cơ cao
Ung thư đại tràng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên toàn cầu, nhưng có thể được ngăn chặn và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Đặc biệt, những người có yếu tố nguy cơ cao cần phải thường xuyên tầm soát để phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), nguy cơ phát triển ung thư đại tràng ở người có yếu tố nguy cơ cao có thể tăng từ 2-6 lần so với những người không có yếu tố nguy cơ.
Những đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng
Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại tràng
Yếu tố di truyền đóng vai trò lớn trong nguy cơ phát triển ung thư đại tràng. Nếu có người thân trực hệ (cha mẹ, anh chị em ruột, hoặc con cái) mắc ung thư đại tràng, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn gấp 2-3 lần so với người không có tiền sử gia đình mắc bệnh.
Nghiên cứu tại Mỹ chỉ ra rằng khoảng 10-15% các trường hợp ung thư đại tràng có yếu tố di truyền.
Người mắc bệnh viêm ruột mãn tính
Những người bị bệnh viêm ruột mãn tính như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng do tình trạng viêm kéo dài có thể làm tổn thương niêm mạc đại tràng và dẫn đến sự biến đổi bất thường của tế bào.
Nghiên cứu cho thấy người bị viêm loét đại tràng mãn tính có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn 2-5 lần so với người không mắc bệnh viêm ruột mãn tính .
Người trên 50 tuổi
Tuổi tác là một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất đối với ung thư đại tràng. Phần lớn các trường hợp ung thư đại tràng được chẩn đoán ở những người trên 50 tuổi. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, khoảng 90% các trường hợp ung thư đại tràng xảy ra ở người từ 50 tuổi trở lên.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tỷ lệ ung thư đại tràng ở những người trẻ tuổi (dưới 50) cũng đang tăng lên, vì vậy việc tầm soát sớm là quan trọng với cả những người trẻ tuổi có các yếu tố nguy cơ khác.
Người có tiền sử polyp đại tràng
Polyp đại tràng là những khối u nhỏ phát triển trên niêm mạc đại tràng, phần lớn không phải là ung thư. Tuy nhiên, một số loại polyp (đặc biệt là polyp tuyến) có nguy cơ chuyển thành ung thư nếu không được phát hiện và loại bỏ kịp thời.
Nếu bạn đã từng có polyp đại tràng hoặc có tiền sử gia đình bị polyp, nguy cơ phát triển ung thư đại tràng cao hơn và bạn nên thực hiện tầm soát định kỳ. Nghiên cứu cho thấy 10-20% polyp tuyến có khả năng chuyển thành ung thư nếu không được loại bỏ .
Người thừa cân hoặc béo phì
Thừa cân và béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng của ung thư đại tràng, đặc biệt là đối với những người có vòng bụng lớn hoặc tỷ lệ mỡ nội tạng cao. Những người thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn 30-40% so với người có cân nặng bình thường.
Nghiên cứu cho thấy, người béo phì có tỷ lệ phát triển ung thư đại tràng cao hơn do sự gia tăng viêm nhiễm mãn tính và các biến đổi nội tiết tố có liên quan đến béo phì.
Người có chế độ ăn uống không lành mạnh
Chế độ ăn uống giàu thực phẩm chế biến sẵn, thịt đỏ, đồ nướng và thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa làm tăng nguy cơ phát triển ung thư đại tràng. Các nghiên cứu chỉ ra rằng thịt đỏ và thịt chế biến sẵn có thể sinh ra các chất gây ung thư khi được chế biến ở nhiệt độ cao, đặc biệt là qua nướng, chiên hoặc hun khói.
Ngược lại, những người có chế độ ăn uống giàu chất xơ, rau xanh và trái cây tươi có nguy cơ mắc ung thư đại tràng thấp hơn đáng kể.
Người hút thuốc lá và uống rượu nhiều
Hút thuốc lá và uống rượu thường xuyên là những yếu tố nguy cơ đã được chứng minh làm tăng khả năng mắc nhiều loại ung thư, bao gồm cả ung thư đại tràng. Người hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn 20% so với người không hút thuốc.
Những người uống rượu quá mức (hơn 2 ly mỗi ngày đối với nam và 1 ly đối với nữ) cũng có nguy cơ cao hơn do tác động gây tổn thương niêm mạc đại tràng của rượu. Kết hợp giữa hút thuốc và uống rượu càng làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư.
Tầm soát sớm cho nhóm nguy cơ cao
Những người thuộc nhóm nguy cơ cao cần phải thực hiện tầm soát sớm và định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu ung thư đại tràng. Các phương pháp tầm soát bao gồm:
- Nội soi đại tràng định kỳ: Đây là phương pháp hiệu quả nhất để phát hiện và loại bỏ polyp hoặc phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm. Người thuộc nhóm nguy cơ cao nên bắt đầu tầm soát từ 40 tuổi hoặc sớm hơn tùy theo tiền sử bệnh và lời khuyên của bác sĩ.
- Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT): Đây là phương pháp không xâm lấn, được khuyến cáo thực hiện hàng năm đối với người có nguy cơ cao.
- Xét nghiệm DNA trong phân (FIT-DNA): Đây là phương pháp mới giúp phát hiện những thay đổi DNA trong tế bào đại tràng, có thể phát hiện ung thư từ giai đoạn sớm.
Tần suất tầm soát cho nhóm nguy cơ cao
Nội soi đại tràng: Nếu kết quả bình thường, thực hiện lại mỗi 5-10 năm. Nếu phát hiện polyp hoặc bất thường, tần suất có thể tăng lên mỗi 3-5 năm.
Xét nghiệm máu ẩn trong phân: Thực hiện hàng năm.
Xét nghiệm DNA trong phân: Thực hiện mỗi 3 năm.
Lời khuyên
Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng, hãy chủ động thực hiện tầm soát sớm và thường xuyên. Điều này sẽ giúp phát hiện sớm các tổn thương hoặc polyp, từ đó ngăn ngừa bệnh tiến triển thành ung thư. Thay đổi lối sống lành mạnh và duy trì chế độ ăn uống cân bằng cũng là biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
.jpg)
