Ung thư đại trực tràng là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên toàn thế giới, đứng thứ 3 về tỷ lệ mắc mới (khoảng 1,93 triệu ca) và thứ 2 về tỷ lệ tử vong, với khoảng 935.000 ca tử vong hàng năm theo thống kê của GLOBOCAN 2020. Tuy nhiên, việc phát hiện sớm thông qua các chương trình tầm soát có thể giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân.
Một nghiên cứu lớn tại Mỹ cho thấy tầm soát ung thư đại trực tràng có thể giảm tỷ lệ tử vong lên đến 68% khi phát hiện ở giai đoạn sớm và có thể điều trị hiệu quả.
1. Đối tượng cần tầm soát
Việc xác định đối tượng tầm soát là yếu tố quan trọng trong việc phát hiện ung thư đại trực tràng ở giai đoạn sớm. Những người có nguy cơ cao nên bắt đầu tầm soát từ sớm, bao gồm:
- Người trên 50 tuổi: Nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng tăng cao theo độ tuổi, với khoảng 90% số ca xảy ra ở những người trên 50 tuổi.
- Tiền sử gia đình: Người có tiền sử gia đình bị ung thư đại trực tràng có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2-3 lần so với người bình thường.
- Bệnh lý viêm đại tràng mạn tính: Những người bị bệnh viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn có nguy cơ cao hơn mắc ung thư đại trực tràng.
- Lối sống không lành mạnh: Ăn nhiều thịt đỏ, chất béo, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá và thiếu hoạt động thể chất đều làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng.
2. Phương pháp tầm soát ung thư đại trực tràng
Hiện có nhiều phương pháp được sử dụng để tầm soát ung thư đại trực tràng. Mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm khác nhau, nhưng nội soi đại tràng vẫn là tiêu chuẩn vàng:
- Nội soi đại tràng: Đây là phương pháp hiệu quả nhất để phát hiện và loại bỏ các polyp tiền ung thư. Tỷ lệ phát hiện polyp đại trực tràng qua nội soi là 80-90%. Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy tỷ lệ phát hiện ung thư đại trực tràng giai đoạn sớm bằng nội soi là 88%.
- Xét nghiệm phân tìm máu ẩn (FOBT): Đây là phương pháp rẻ tiền và dễ thực hiện. Nếu có máu trong phân, bệnh nhân sẽ được chỉ định làm thêm nội soi đại tràng. FOBT có độ nhạy thấp hơn so với nội soi, với tỷ lệ phát hiện ung thư giai đoạn sớm khoảng 50-70%.
- Chụp CT đại tràng (CT Colonography): Là phương pháp thay thế cho nội soi nếu bệnh nhân không thể thực hiện, nhưng không thể sinh thiết trực tiếp nếu phát hiện bất thường.
3. Tần suất tầm soát
Tần suất tầm soát được khuyến cáo dựa trên nguy cơ cá nhân và phương pháp tầm soát:
- Nội soi đại tràng: Tần suất tầm soát đối với người trên 50 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ cao là mỗi 10 năm một lần.
- Xét nghiệm FOBT: Nên được thực hiện mỗi năm, đặc biệt đối với những người không có yếu tố nguy cơ nhưng muốn tầm soát thường xuyên hơn.
- Chụp CT đại tràng: Nên thực hiện 5 năm một lần nếu không có nội soi.
Các khuyến cáo từ Hiệp hội Ung thư Mỹ (American Cancer Society) chỉ ra rằng bắt đầu tầm soát ở tuổi 45 đối với người có nguy cơ trung bình và thực hiện định kỳ đến tuổi 75.
4. Chi phí và hỗ trợ tầm soát
Chi phí tầm soát ung thư đại trực tràng thay đổi tùy vào phương pháp và cơ sở y tế:
- Nội soi đại tràng: Là phương pháp đắt đỏ nhất với chi phí dao động từ 2 triệu đến 5 triệu VND ở Việt Nam, tùy thuộc vào cơ sở y tế và việc có gây mê hay không.
- Xét nghiệm FOBT: Chi phí thấp hơn nhiều, thường chỉ khoảng vài trăm nghìn VND.
- Chụp CT đại tràng: Chi phí có thể từ 1,5 triệu đến 3 triệu VND tùy vào cơ sở thực hiện.
- Nhiều chương trình bảo hiểm y tế hoặc các chương trình tầm soát cộng đồng hỗ trợ chi phí cho các phương pháp tầm soát này, giúp người dân tiếp cận dễ dàng hơn.
5. Theo dõi sau tầm soát
Nếu phát hiện các polyp tiền ung thư hoặc tổn thương trong quá trình tầm soát, bệnh nhân cần theo dõi định kỳ để ngăn ngừa sự phát triển thành ung thư. Theo một nghiên cứu từ Mỹ, tỷ lệ bệnh nhân có polyp tiến triển thành ung thư nếu không được theo dõi định kỳ là 20% trong vòng 10 năm. Do đó, việc tái khám định kỳ rất quan trọng trong quá trình phòng ngừa ung thư đại trực tràng.
Tầm soát ung thư đại trực tràng là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để phát hiện sớm và điều trị kịp thời, từ đó giảm tỷ lệ tử vong và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng tầm soát định kỳ có thể giảm tỷ lệ tử vong do ung thư đại trực tràng từ 50-60%, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ cao.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
