Lồng ruột là một tình trạng cấp cứu ngoại khoa nguy hiểm có thể gây tắc ruột, hoại tử ruột, thủng ruột và viêm phúc mạc nếu không được điều trị kịp thời. Theo thống kê, tỷ lệ tử vong do lồng ruột có thể lên đến 10-15% nếu bệnh không được phát hiện và xử lý sớm. Việc nhận biết sớm các biến chứng của lồng ruột giúp giảm thiểu nguy cơ tử vong và bảo tồn chức năng tiêu hóa của bệnh nhân. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu các biến chứng nguy hiểm của lồng ruột và cách phòng tránh.
1. Các biến chứng nguy hiểm của lồng ruột
Tắc ruột toàn bộ
Tỷ lệ xảy ra: 90-100% nếu không điều trị
Nguyên nhân:
- Khi ruột bị lồng vào nhau, lòng ruột bị hẹp lại hoặc hoàn toàn bị bít tắc.
- Sự tắc nghẽn này ngăn cản thức ăn và dịch tiêu hóa di chuyển qua đường ruột.
Triệu chứng:
- Đau bụng quặn từng cơn, ngày càng dữ dội.
- Nôn ói liên tục, nôn ra dịch mật hoặc dịch tiêu hóa.
- Không thể đi tiêu hoặc xì hơi.
- Bụng chướng, căng cứng.
Hậu quả:
Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể bị sốc nhiễm trùng, hoại tử ruột.
Hoại tử ruột
Tỷ lệ xảy ra: 50-60% nếu lồng ruột kéo dài >48 giờ
Nguyên nhân:
- Lồng ruột làm gián đoạn nguồn cung cấp máu đến đoạn ruột bị lồng.
- Nếu thiếu oxy trong thời gian dài, mô ruột sẽ bị chết (hoại tử ruột).
Triệu chứng:
- Đau bụng dữ dội, không giảm khi thay đổi tư thế.
- Sốt cao trên 39°c.
- Sờ vào bụng thấy đau nhói, có dấu hiệu phản ứng thành bụng.
- Đi ngoài ra máu đen hoặc đỏ tươi, có mùi hôi thối.
Hậu quả: Nếu không được xử lý, hoại tử ruột sẽ dẫn đến thủng ruột và viêm phúc mạc, đe dọa tính mạng.
Thủng ruột
Tỷ lệ xảy ra: 10-20% trường hợp lồng ruột muộn
Nguyên nhân:
- Hoại tử ruột tiến triển thành vỡ thành ruột.
- Áp lực tăng cao trong ruột do tắc nghẽn.
Triệu chứng:
- Đau bụng dữ dội, lan rộng khắp ổ bụng.
- Sốt cao kèm theo rét run.
- Bụng cứng như gỗ, sờ vào rất đau.
- Nhịp tim nhanh, huyết áp tụt.
Hậu quả: Thủng ruột dẫn đến viêm phúc mạc, làm tăng nguy cơ tử vong lên 30-50% nếu không phẫu thuật kịp thời.
Viêm phúc mạc
Tỷ lệ tử vong: 20-50% nếu không được điều trị ngay
Nguyên nhân:
- Dịch tiêu hóa, vi khuẩn từ ruột bị thủng lan ra khoang bụng, gây viêm nhiễm nặng.
- Đây là biến chứng nguy hiểm nhất, có thể gây suy đa tạng.
Triệu chứng:
- Đau bụng dữ dội, bụng căng cứng như gỗ.
- Sốt cao >39°c, rét run.
- Nôn ói không kiểm soát, mất nước nghiêm trọng.
- Mệt lả, tụt huyết áp, có thể rơi vào trạng thái sốc nhiễm trùng.
Hậu quả: Nếu không phẫu thuật cấp cứu ngay lập tức, bệnh nhân có thể tử vong trong vòng 24-48 giờ.
Suy dinh dưỡng và rối loạn tiêu hóa kéo dài
Tỷ lệ xảy ra: 30-40% ở trẻ bị lồng ruột nhiều lần
Nguyên nhân:
- Lồng ruột tái phát hoặc điều trị muộn có thể ảnh hưởng đến chức năng hấp thu dinh dưỡng.
- Phẫu thuật cắt ruột cũng có thể làm giảm khả năng tiêu hóa.
Hậu quả:
- Trẻ có thể bị suy dinh dưỡng, chậm phát triển.
- Người lớn có thể bị hội chứng ruột ngắn, dẫn đến tiêu chảy mạn tính.
2. Cách phòng ngừa biến chứng lồng ruột
Phát hiện và điều trị sớm
- Đưa bệnh nhân đến bệnh viện trong vòng 24 giờ đầu để tăng cơ hội tháo lồng không phẫu thuật.
- Theo dõi triệu chứng như đau bụng từng cơn, nôn mửa, đi ngoài ra máu để phát hiện bệnh sớm.
Điều trị lồng ruột hiệu quả
| Phương pháp |
Tỷ lệ thành công |
Khi nào áp dụng? |
| Bơm hơi tháo lồng |
80-90% |
Nếu phát hiện sớm (<48 giờ) |
| Nội soi gắp lồng |
60-70% |
Nếu lồng ruột do polyp hoặc khối u |
| Phẫu thuật tháo lồng |
90-95% |
Nếu bơm hơi thất bại, có biến chứng |
Chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh
- Bổ sung chất xơ để hỗ trợ tiêu hóa.
- Hạn chế thức ăn khó tiêu dễ gây rối loạn nhu động ruột.
- Tránh nhiễm trùng đường tiêu hóa bằng cách vệ sinh ăn uống sạch sẽ.
3. Khi nào cần đến bệnh viện ngay?
Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây, cần đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức:
- Đau bụng dữ dội, kéo dài không giảm.
- Nôn nhiều, không ăn uống được.
- Đi ngoài ra máu, phân có mùi hôi thối.
- Bụng căng cứng, sốt cao, mệt lả.
4. Kết luận
Lồng ruột nếu không được điều trị kịp thời có thể gây tắc ruột, hoại tử, thủng ruột và viêm phúc mạc, đe dọa tính mạng bệnh nhân. Việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời bằng bơm hơi hoặc phẫu thuật sẽ giúp giảm nguy cơ biến chứng và tăng tỷ lệ thành công. Nếu bạn thấy bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, hãy đưa bệnh nhân đến bệnh viện ngay để được xử lý đúng cách.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
