Mối liên quan giữa béo phì và ung thư thận, đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào thận (renal cell carcinoma - RCC), đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu khoa học.
1. Mối liên quan giữa béo phì và ung thư thận
Tỷ lệ mắc bệnh: Ung thư biểu mô tế bào thận là loại ung thư thận phổ biến nhất. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng cho sự phát triển của loại ung thư này. Nguy cơ ung thư thận tăng lên cùng với mức độ béo phì, và mối liên quan này tồn tại ở cả nam và nữ.
2. Nguyên nhân tăng nguy cơ ung thư thận ở bệnh nhân béo phì
- Kháng insulin và mức insulin cao: Béo phì thường đi kèm với tình trạng kháng insulin và mức insulin cao. Insulin và các yếu tố tăng trưởng liên quan (như IGF-1) có thể kích thích sự tăng sinh tế bào và ức chế apoptosis (quá trình chết tế bào theo lập trình), từ đó tăng nguy cơ phát triển ung thư. Insulin cao cũng có thể làm tăng nồng độ yếu tố tăng trưởng giống insulin (IGF-1), một yếu tố thúc đẩy tăng sinh tế bào ung thư.
- Tăng huyết áp: Béo phì thường liên quan đến tăng huyết áp, và cả hai yếu tố này đều là các yếu tố nguy cơ độc lập cho ung thư thận. Tăng huyết áp có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận, gây viêm mãn tính và thúc đẩy sự hình thành tế bào ung thư.
- Viêm mãn tính: Béo phì gây ra tình trạng viêm mãn tính với sự tăng cao của các cytokine viêm như TNF-α và IL-6. Viêm mãn tính có thể gây tổn thương DNA và thúc đẩy sự tăng sinh không kiểm soát của tế bào, tạo điều kiện cho sự phát triển của ung thư thận.
- Thay đổi hormone: Béo phì có thể gây ra sự thay đổi trong sản xuất và chuyển hóa hormone, bao gồm tăng sản xuất estrogen từ mô mỡ. Sự thay đổi hormone có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của tế bào ung thư thận.
3. Số liệu nghiên cứu minh chứng
- Nghiên cứu từ European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC): Nghiên cứu EPIC với hơn 500.000 người tham gia cho thấy nguy cơ ung thư thận tăng thêm khoảng 30% với mỗi 5 đơn vị tăng thêm trong chỉ số BMI. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng béo phì tổng thể và béo phì bụng đều có liên quan chặt chẽ đến nguy cơ ung thư thận.
- Nghiên cứu từ National Institutes of Health-AARP Diet and Health Study: Nghiên cứu này bao gồm hơn 500.000 người Mỹ và chỉ ra rằng những người có chỉ số BMI từ 30 trở lên có nguy cơ mắc ung thư thận cao hơn khoảng 70% so với những người có chỉ số BMI dưới 25. Nguy cơ này tăng lên đến 100% đối với những người có chỉ số BMI trên 35.
- Nghiên cứu tổng quan từ tạp chí Lancet Oncology: Phân tích tổng hợp từ nhiều nghiên cứu khác nhau cho thấy béo phì là một yếu tố nguy cơ đáng kể đối với ung thư thận. Những người có BMI từ 30 trở lên có nguy cơ mắc ung thư thận cao hơn khoảng 20-30% so với những người có BMI dưới 25
4. Lời khuyên để giảm nguy cơ ung thư thận liên quan đến béo phì
- Duy trì cân nặng hợp lý: Một trong những biện pháp hiệu quả nhất để giảm nguy cơ ung thư thận là duy trì cân nặng trong ngưỡng bình thường (BMI từ 18.5 đến 24.9). Giảm cân không chỉ giúp giảm mức insulin mà còn cải thiện huyết áp và giảm viêm.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Áp dụng chế độ ăn ít chất béo bão hòa, giàu rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, và protein nạc có thể giúp duy trì cân nặng và giảm nguy cơ ung thư. Hạn chế tiêu thụ muối để kiểm soát huyết áp và giảm nguy cơ ung thư thận
- Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất đều đặn giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện độ nhạy insulin, giảm huyết áp và giảm mức độ viêm. Khuyến cáo tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Những người có nguy cơ cao (ví dụ như có tiền sử gia đình mắc ung thư thận, béo phì nặng, hoặc có tiền sử tăng huyết áp) nên thăm khám định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Siêu âm thận và các xét nghiệm chức năng thận có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
- Kiểm soát huyết áp: Duy trì huyết áp trong giới hạn bình thường là rất quan trọng để giảm nguy cơ ung thư thận. Sử dụng thuốc điều trị tăng huyết áp theo chỉ định của bác sĩ, kết hợp với thay đổi lối sống như chế độ ăn ít muối và tập thể dục đều đặn.
Kết luận
Béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với ung thư thận, thông qua các cơ chế kháng insulin, tăng huyết áp, viêm mãn tính, và thay đổi hormone. Việc duy trì cân nặng hợp lý, áp dụng chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ, và kiểm soát huyết áp là các chiến lược quan trọng để giảm nguy cơ ung thư thận.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
