Béo phì có thể di truyền và các yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ phát triển béo phì. Dưới đây là những thông tin chi tiết về mối quan hệ giữa di truyền và béo phì, cũng như các yếu tố di truyền đã được chứng minh gây ra bệnh béo phì.
1. Mối quan hệ giữa di truyền và béo phì
- Yếu tố di truyền: Nghiên cứu đã chỉ ra rằng di truyền có thể ảnh hưởng từ 40% đến 70% nguy cơ phát triển béo phì. Điều này có nghĩa là nếu bố mẹ bị béo phì, con cái họ có nguy cơ cao hơn bị béo phì so với những người có bố mẹ không bị béo phì.
- Gen và môi trường: Mặc dù di truyền đóng vai trò quan trọng, nhưng môi trường và lối sống cũng có ảnh hưởng lớn. Yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ, nhưng các yếu tố môi trường như chế độ ăn uống, lối sống và hoạt động thể chất quyết định liệu những nguy cơ này có trở thành hiện thực hay không.
2. Các gen liên quan đến béo phì
- Gen FTO (Fat Mass and Obesity-Associated Gene): Gen FTO là một trong những gen đầu tiên được xác định có liên quan đến béo phì. Những người mang biến thể của gen FTO có nguy cơ cao hơn bị béo phì, vì gen này ảnh hưởng đến cảm giác đói và mức độ tiêu thụ thực phẩm.
- Gen MC4R (Melanocortin 4 Receptor): Gen MC4R đóng vai trò trong việc điều chỉnh sự thèm ăn và tiêu thụ năng lượng. Biến thể của gen này có thể dẫn đến tình trạng tăng cảm giác thèm ăn và giảm tiêu thụ năng lượng, từ đó gây ra béo phì.
- Gen LEP và LEPR (Leptin và Leptin Receptor Genes): Leptin là hormone chịu trách nhiệm điều chỉnh cảm giác no. Biến thể của gen LEP hoặc LEPR có thể ảnh hưởng đến sự sản xuất hoặc tác động của leptin, gây ra tình trạng ăn uống không kiểm soát và béo phì.
- Gen POMC (Proopiomelanocortin Gene): Gen POMC ảnh hưởng đến sản xuất hormone liên quan đến cảm giác đói và no. Đột biến ở gen này có thể dẫn đến rối loạn cảm giác thèm ăn và gây béo phì.
- Gen ADRB2 và ADRB3 (Beta-Adrenergic Receptor Genes): Những gen này liên quan đến sự phân hủy chất béo trong cơ thể. Biến thể của các gen này có thể làm giảm khả năng phân hủy mỡ và dẫn đến tích tụ mỡ thừa.
3. Hội chứng di truyền gây béo phì
- Hội chứng Prader-Willi: Đây là một hội chứng di truyền hiếm gặp gây ra cảm giác thèm ăn liên tục, dẫn đến béo phì nặng từ nhỏ. Nguyên nhân là do bất thường ở nhiễm sắc thể số 15.
- Hội chứng Bardet-Biedl: Hội chứng này cũng là một rối loạn di truyền hiếm gặp, gây ra các vấn đề về tăng trưởng, thận và thèm ăn quá mức, dẫn đến béo phì.
4. Di truyền và sự phát triển sớm
- Ảnh hưởng của gen đến sự trao đổi chất: Gen có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể chuyển hóa thức ăn và lưu trữ mỡ. Một số người có thể di truyền một sự trao đổi chất chậm hơn, dẫn đến việc dễ tích tụ mỡ và tăng cân.
- Di truyền và phát triển thời thơ ấu: Di truyền cũng có thể ảnh hưởng đến các yếu tố phát triển trong thời thơ ấu, như tốc độ tăng trưởng và phát triển hormone, từ đó ảnh hưởng đến nguy cơ béo phì sau này.
Di truyền đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ phát triển béo phì, với nhiều gen đã được xác định liên quan đến cảm giác thèm ăn, quá trình chuyển hóa và lưu trữ mỡ. Tuy nhiên, yếu tố di truyền không phải là yếu tố duy nhất quyết định béo phì. Môi trường sống và lối sống của mỗi người cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kích hoạt hoặc kiểm soát các nguy cơ do di truyền mang lại. Việc hiểu rõ mối quan hệ giữa di truyền và béo phì giúp cung cấp cái nhìn toàn diện hơn về căn bệnh này và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
