Béo phì gây ra các tổn thương xương khớp do tác động cơ học của trọng lượng cơ thể lên khớp và do các yếu tố sinh học và viêm liên quan đến tình trạng béo phì. Dưới đây là những lý do chính giải thích vì sao béo phì gây ra tổn thương xương khớp và các khớp thường bị ảnh hưởng:
1. Tác động cơ học trực tiếp lên khớp
Tăng tải trọng lên khớp: Khi trọng lượng cơ thể tăng, các khớp phải chịu một lực lớn hơn, đặc biệt là các khớp chịu tải như khớp gối, hông và cột sống. Lực nén cao hơn này gây áp lực lớn lên sụn khớp, dẫn đến mài mòn sụn và làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
Mất cân bằng lực: Trọng lượng dư thừa cũng có thể gây mất cân bằng lực trên các khớp, làm thay đổi tư thế và cách di chuyển của cơ thể, dẫn đến căng thẳng không đều trên các bề mặt khớp.
2. Thoái hóa khớp (Osteoarthritis)
Thoái hóa khớp gối: Khớp gối là một trong những khớp chịu ảnh hưởng nhiều nhất bởi béo phì, do khớp này chịu tải trọng lớn trong quá trình đi lại và đứng. Béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu cho sự phát triển và tiến triển của thoái hóa khớp gối.
Thoái hóa khớp hông: Tương tự như khớp gối, khớp hông cũng chịu nhiều tải trọng và có nguy cơ bị thoái hóa ở người béo phì.
Thoái hóa khớp cột sống: Béo phì làm tăng nguy cơ thoái hóa cột sống, đặc biệt là ở vùng thắt lưng, do áp lực lớn lên đĩa đệm và các khớp cột sống.
3. Viêm mãn tính và các yếu tố sinh học
Cytokines gây viêm: Mỡ thừa trong cơ thể giải phóng các cytokines gây viêm như TNF-alpha và IL-6. Viêm mãn tính này có thể làm tổn thương mô sụn và các mô xung quanh khớp, dẫn đến thoái hóa khớp và các bệnh lý khớp khác.
Leptin và adipokines: Leptin, một hormone được sản xuất bởi mỡ, có thể thúc đẩy viêm và ảnh hưởng tiêu cực đến sụn khớp, làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp. Các adipokines khác cũng có thể gây viêm và tổn thương khớp.
4. Tăng nguy cơ chấn thương
Chấn thương khớp: Béo phì làm tăng nguy cơ chấn thương khớp do sức ép quá lớn lên các khớp và do sự khó khăn trong di chuyển. Các chấn thương này có thể góp phần vào sự phát triển của thoái hóa khớp.
Dễ tổn thương mô mềm: Trọng lượng cơ thể lớn cũng làm tăng nguy cơ tổn thương các mô mềm quanh khớp, như dây chằng và gân, do phải chịu áp lực cao hơn bình thường.
5. Giảm hoạt động và suy yếu cơ bắp
Ít vận động: Người béo phì thường có xu hướng ít vận động do khó khăn trong di chuyển, làm suy yếu cơ bắp. Cơ bắp suy yếu không thể hỗ trợ khớp hiệu quả, làm tăng áp lực lên khớp và dẫn đến tổn thương khớp.
Giảm khả năng phục hồi: Do tình trạng béo phì và suy yếu cơ bắp, khả năng phục hồi sau chấn thương hoặc viêm khớp cũng bị giảm, làm tăng nguy cơ tổn thương lâu dài.
6. Bệnh lý khác liên quan đến xương khớp
Bệnh gout: Béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh gout, một loại viêm khớp do tích tụ acid uric trong khớp, thường ảnh hưởng đến khớp ngón chân cái.
Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid arthritis): Dù chưa rõ ràng, một số nghiên cứu cho thấy béo phì có thể làm tăng nguy cơ phát triển hoặc làm trầm trọng thêm viêm khớp dạng thấp, một loại viêm khớp tự miễn.
Béo phì gây ra tổn thương xương khớp thông qua tác động cơ học trực tiếp lên các khớp chịu tải như khớp gối, hông, và cột sống, cùng với các cơ chế sinh học liên quan đến viêm mãn tính và rối loạn chuyển hóa. Những yếu tố này không chỉ làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp mà còn có thể dẫn đến các bệnh lý khớp khác như gout và viêm khớp dạng thấp. Quản lý cân nặng và duy trì lối sống lành mạnh là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe xương khớp và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến khớp.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
