Bài viết này được viết bởi PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn - Phó viện trưởng viện phẫu thuật tiêu hóa, Chủ nhiệm khoa phẫu thuật ống tiêu hóa bệnh viện TƯQĐ 108.
Béo phì làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư thông qua nhiều cơ chế phức tạp liên quan đến thay đổi nội tiết, viêm mãn tính, và rối loạn chuyển hóa. Dưới đây là những lý do chính giải thích vì sao béo phì có thể dẫn đến ung thư:
1. Tăng mức hormone và các yếu tố tăng trưởng
- Estrogen: Mỡ thừa, đặc biệt là mỡ bụng, có khả năng sản xuất estrogen. Ở phụ nữ sau mãn kinh, mỡ là nguồn chính của estrogen, và mức độ cao của hormone này có liên quan đến ung thư vú, ung thư nội mạc tử cung, và ung thư buồng trứng.
- Insulin và IGF-1: Béo phì thường đi kèm với tăng mức insulin và insulin-like growth factor 1 (IGF-1). Cả hai hormone này đều có thể thúc đẩy sự phát triển và phân chia tế bào, làm tăng nguy cơ hình thành các tế bào ung thư.
- Leptin: Một hormone khác, leptin, được sản xuất bởi mỡ thừa và có thể kích thích sự phát triển tế bào. Nồng độ leptin cao trong cơ thể béo phì có liên quan đến tăng nguy cơ ung thư.
2. Viêm mãn tính
- Viêm hệ thống: Mỡ thừa giải phóng các cytokines gây viêm như TNF-alpha, IL-6, và CRP. Viêm mãn tính có thể làm hỏng DNA của tế bào và tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các tế bào ung thư.
- Oxidative stress: Viêm mãn tính liên quan đến béo phì có thể làm tăng mức độ stress oxi hóa, một quá trình có thể gây tổn thương DNA và thúc đẩy sự phát triển của ung thư.
3. Rối loạn chuyển hóa
- Rối loạn lipid máu: Béo phì có thể dẫn đến tăng mức triglycerides và cholesterol, cả hai đều có thể gây ra sự thay đổi trong cấu trúc và chức năng tế bào, làm tăng nguy cơ ung thư.
- Tăng đường huyết: Béo phì thường liên quan đến tăng mức đường huyết, và mức đường huyết cao có thể tạo ra một môi trường nuôi dưỡng các tế bào ung thư, đặc biệt là ở các bệnh ung thư như ung thư đại tràng và tụy.
4. Rối loạn chức năng miễn dịch
- Suy giảm chức năng miễn dịch: Béo phì có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch, giảm khả năng của cơ thể trong việc phát hiện và tiêu diệt các tế bào ung thư. Điều này có thể làm tăng nguy cơ phát triển và lây lan ung thư.
- Thay đổi trong tế bào miễn dịch: Béo phì có thể ảnh hưởng đến sự phân bố và chức năng của các tế bào miễn dịch như tế bào T và đại thực bào, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ung thư.
5. Rối loạn tín hiệu tế bào
- Thay đổi tín hiệu tế bào: Béo phì có thể gây ra sự thay đổi trong các con đường tín hiệu tế bào liên quan đến sự phát triển, sinh sản, và chết tự nhiên của tế bào. Sự thay đổi này có thể dẫn đến tăng trưởng không kiểm soát của tế bào và sự hình thành của các khối u.
- Tăng cường phân chia tế bào: Các hormone và yếu tố tăng trưởng liên quan đến béo phì có thể kích thích quá trình phân chia tế bào, làm tăng nguy cơ đột biến và phát triển tế bào ung thư.
6. Tăng nguy cơ xơ hóa và thay đổi mô
- Xơ hóa mô: Mỡ thừa có thể dẫn đến xơ hóa mô, làm tăng nguy cơ phát triển các khối u trong các cơ quan như gan và tụy.
- Thay đổi cấu trúc mô: Béo phì có thể làm thay đổi cấu trúc của mô, làm tăng nguy cơ hình thành các khối u ung thư.
7. Ảnh hưởng đến vi khuẩn đường ruột
Dysbiosis: Béo phì có thể gây mất cân bằng vi khuẩn đường ruột (dysbiosis), tạo điều kiện cho sự phát triển của vi khuẩn gây viêm và làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng.
8. Tăng nguy cơ tổn thương DNA
- Stress oxi hóa: Béo phì làm tăng mức độ stress oxi hóa, dẫn đến tổn thương DNA, một yếu tố quan trọng trong sự phát triển của ung thư.
- Gốc tự do: Các gốc tự do được tạo ra trong quá trình viêm và stress oxi hóa có thể gây đột biến DNA, từ đó làm tăng nguy cơ phát triển tế bào ung thư.
Béo phì làm tăng nguy cơ mắc ung thư thông qua việc thay đổi các mức hormone và yếu tố tăng trưởng, gây viêm mãn tính, rối loạn chuyển hóa, rối loạn chức năng miễn dịch, và làm tổn thương DNA. Các cơ chế này phối hợp với nhau tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển và lan rộng của các tế bào ung thư. Việc duy trì cân nặng lành mạnh và lối sống lành mạnh là cần thiết để giảm nguy cơ mắc các loại ung thư liên quan đến béo phì.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
