Nội soi là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến được sử dụng để trực tiếp quan sát thực quản, dạ dày và tá tràng. Với nội soi, bác sĩ có thể đánh giá tình trạng niêm mạc, phát hiện các tổn thương, viêm loét, hoặc các bất thường khác, từ đó đưa ra chẩn đoán chính xác về bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
1. Nội soi thực quản dạ dày tá tràng là phương pháp như thế nào?
Nội soi thực quản dạ dày tá tràng (EGD hay esophagogastroduodenoscopy) là một kỹ thuật chẩn đoán và điều trị trong đó một ống nội soi mềm, mỏng có gắn camera ở đầu được đưa qua miệng, thực quản, dạ dày, và tá tràng (phần đầu của ruột non). Phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc của thực quản, dạ dày, và tá tràng, phát hiện các tổn thương, và thực hiện các thủ thuật như sinh thiết hoặc cắt bỏ polyp.
2. Hình ảnh tổn thương trào ngược thực quản
Trong bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD), nội soi có thể phát hiện các tổn thương niêm mạc thực quản do acid dạ dày trào ngược gây ra. Các hình ảnh tổn thương có thể bao gồm:
- Viêm thực quản: Niêm mạc thực quản bị đỏ, phù nề, và có thể xuất hiện loét nông.
- Erosions: Các vùng mất mô niêm mạc nhỏ, có màu đỏ hoặc trắng.
- Barrett thực quản: Sự biến đổi màu sắc và hình thái của niêm mạc từ dạng biểu mô vảy thông thường thành biểu mô trụ, thường có màu hồng nhạt hoặc màu đỏ.
- Hẹp thực quản: Do sẹo hóa từ viêm mãn tính, làm cho lòng thực quản bị thu hẹp.
3. Phân loại mức độ tổn thương
Mức độ tổn thương niêm mạc thực quản trong GERD thường được phân loại theo hệ thống Los Angeles (LA classification), dựa trên mức độ nghiêm trọng của viêm thực quản:
- Độ A: Một hoặc nhiều vết loét nhỏ (< 5 mm) ở niêm mạc thực quản, không liên quan đến các nếp gấp niêm mạc.
- Độ B: Một hoặc nhiều vết loét > 5 mm, nhưng không kéo dài giữa các nếp gấp niêm mạc.
- Độ C: Vết loét kéo dài giữa hai hoặc nhiều nếp gấp niêm mạc nhưng chiếm ít hơn 75% chu vi của thực quản.
- Độ D: Vết loét chiếm hơn 75% chu vi của thực quản.
4. Khi nào cần sinh thiết tổn thương?
Sinh thiết là quá trình lấy một mẫu mô nhỏ từ niêm mạc thực quản để phân tích vi thể. Sinh thiết thường được chỉ định khi:
- Nghi ngờ Barrett thực quản: Để xác định sự hiện diện của loạn sản hoặc chuyển sản.
- Phát hiện tổn thương bất thường: Như khối u, loét nghi ngờ, hoặc vùng niêm mạc thay đổi bất thường.
- Đánh giá mức độ tổn thương: Đặc biệt trong các trường hợp viêm thực quản nghiêm trọng hoặc kéo dài.
- Theo dõi điều trị: Ở bệnh nhân đã được chẩn đoán Barrett thực quản hoặc các rối loạn khác để theo dõi sự tiến triển hoặc thoái triển của bệnh.
5. Hình ảnh vi thể của tổn thương
- Viêm thực quản: Quan sát thấy niêm mạc thực quản bị thâm nhiễm bởi các tế bào viêm, như bạch cầu đa nhân trung tính và bạch cầu lympho, phù nề, và có thể có dấu hiệu thoái hóa tế bào.
- Barrett thực quản: Biểu mô vảy của thực quản được thay thế bởi biểu mô trụ, giống với biểu mô của dạ dày hoặc ruột non, với sự hiện diện của các tế bào hình đài tiết nhầy.
- Loạn sản (Dysplasia): Các tế bào biểu mô bất thường với nhân to, tăng sắc, phân bào bất thường. Loạn sản có thể ở mức độ thấp hoặc cao, với loạn sản cao được coi là giai đoạn tiền ung thư.
6. Loạn sản niêm mạc thực quản là gì?
Loạn sản niêm mạc thực quản là tình trạng các tế bào trong niêm mạc thực quản trải qua những biến đổi tiền ung thư. Điều này có thể xảy ra trong bối cảnh Barrett thực quản, nơi mà niêm mạc thực quản bị thay đổi do tiếp xúc với acid dạ dày trong thời gian dài.
Loạn sản mức độ thấp (Low-grade dysplasia): Biểu hiện các thay đổi tế bào nhẹ, nhưng vẫn còn giữ cấu trúc bình thường.
Loạn sản mức độ cao (High-grade dysplasia): Các thay đổi tế bào nghiêm trọng hơn và thường được coi là giai đoạn tiền ung thư, với nguy cơ tiến triển thành ung thư thực quản.
7. Loạn sản niêm mạc thực quản có nguy hiểm không?
Loạn sản niêm mạc thực quản, đặc biệt là loạn sản mức độ cao, rất nguy hiểm vì nó là một giai đoạn tiền ung thư. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, loạn sản có thể tiến triển thành ung thư thực quản, một loại ung thư có tiên lượng xấu.
8. Khi nào cần cắt bỏ tổn thương niêm mạc qua nội soi?
Cắt bỏ tổn thương niêm mạc qua nội soi (endoscopic mucosal resection - EMR) hoặc cắt bỏ lớp dưới niêm mạc qua nội soi (endoscopic submucosal dissection - ESD) có thể được chỉ định khi:
- Loạn sản mức độ cao: Khi có loạn sản mức độ cao hoặc nghi ngờ ung thư sớm, cắt bỏ qua nội soi có thể giúp loại bỏ tổn thương và ngăn ngừa sự phát triển thành ung thư.
- Ung thư thực quản giai đoạn sớm: Khi ung thư vẫn còn ở lớp niêm mạc hoặc lớp dưới niêm mạc, cắt bỏ qua nội soi có thể là phương pháp điều trị triệt để.
- Tổn thương nghi ngờ: Khi có tổn thương nghi ngờ ung thư hoặc loạn sản mà không thể xác định bằng sinh thiết đơn giản.
9. Lời khuyên của PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn
- Theo dõi sức khỏe thực quản: Nếu bạn có triệu chứng GERD kéo dài hoặc có nguy cơ cao (như Barrett thực quản), hãy thực hiện nội soi định kỳ theo chỉ định của bác sĩ.
- Thực hiện điều trị kịp thời: Nếu phát hiện có loạn sản hoặc tổn thương nghi ngờ, việc điều trị kịp thời là rất quan trọng để ngăn ngừa tiến triển thành ung thư.
- Chú ý đến lối sống: Thay đổi lối sống, như giảm cân, tránh thức ăn gây trào ngược, và bỏ thuốc lá, có thể giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến GERD.
- Tuân thủ chỉ định điều trị: Sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ để kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương thêm cho thực quản.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
