Căng thẳng thần kinh và trào ngược dạ dày thực quản có mối liên hệ mật thiết với nhau. Khi chúng ta căng thẳng, cơ thể sẽ tiết ra nhiều hormone stress, ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa, đặc biệt là vùng thực quản dưới. Điều này có thể làm giảm áp lực ở van thực quản dưới, khiến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, ợ chua, đau ngực...
1. Tại sao căng thẳng thần kinh kéo dài lại có thể gây nên trào ngược dạ dày thực quản?
Căng thẳng thần kinh kéo dài là một yếu tố nguy cơ quan trọng có thể góp phần làm trầm trọng thêm hoặc gây ra trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Căng thẳng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý mà còn gây ra những thay đổi sinh lý trong cơ thể, dẫn đến các vấn đề tiêu hóa, bao gồm cả trào ngược.
2. Cơ chế gây bệnh
Căng thẳng kéo dài có thể gây ra trào ngược dạ dày thực quản thông qua các cơ chế sau:
- Giảm trương lực cơ thắt dưới thực quản (LES): Căng thẳng và lo âu có thể làm giảm trương lực cơ thắt dưới thực quản, làm cho cơ này giãn ra và không thể ngăn chặn acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản.
- Tăng sản xuất acid dạ dày: Căng thẳng thần kinh có thể kích thích tăng tiết acid trong dạ dày, làm tăng nguy cơ trào ngược. Hormone stress, đặc biệt là cortisol, có thể thúc đẩy sản xuất acid nhiều hơn bình thường.
- Rối loạn chức năng vận động dạ dày: Căng thẳng có thể làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, dẫn đến dạ dày chậm tiêu hóa thức ăn và tăng áp lực trong dạ dày. Áp lực này có thể đẩy acid lên thực quản.
- Tăng nhạy cảm niêm mạc thực quản: Căng thẳng có thể làm tăng nhạy cảm của niêm mạc thực quản, khiến người bệnh cảm nhận triệu chứng trào ngược rõ ràng hơn, ngay cả khi mức độ trào ngược không nhiều.
- Thay đổi hành vi ăn uống: Căng thẳng thường dẫn đến các thói quen ăn uống không lành mạnh, như ăn quá nhiều, ăn nhanh, ăn thức ăn có tính acid hoặc cay, và uống nhiều cà phê hoặc rượu, tất cả đều có thể làm tăng nguy cơ trào ngược.
3. Cách thức điều chỉnh căng thẳng để giảm nguy cơ trào ngược
Điều chỉnh căng thẳng là một phần quan trọng trong quản lý và điều trị GERD, đặc biệt ở những bệnh nhân có liên quan đến căng thẳng thần kinh. Dưới đây là một số cách thức điều chỉnh căng thẳng hiệu quả:
- Thực hành kỹ thuật thư giãn: Các kỹ thuật như hít thở sâu, thiền, yoga, và kỹ thuật thư giãn cơ tiến triển (progressive muscle relaxation) có thể giúp giảm căng thẳng và cải thiện chức năng tiêu hóa.
- Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất thường xuyên giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và tăng cường chức năng tiêu hóa. Tuy nhiên, nên tránh các bài tập nặng ngay sau khi ăn để giảm nguy cơ trào ngược.
- Điều chỉnh thói quen ăn uống: Chia nhỏ bữa ăn, ăn chậm rãi, tránh thức ăn và đồ uống có tính kích thích như cà phê, rượu, đồ cay, và thức ăn béo. Tránh ăn quá no và không ăn ngay trước khi đi ngủ.
- Giữ lối sống cân bằng: Duy trì sự cân bằng giữa công việc và thời gian nghỉ ngơi, tạo thời gian cho các hoạt động thư giãn và giải trí để giảm bớt căng thẳng hàng ngày.
- Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ đầy đủ giúp cơ thể hồi phục và giảm thiểu ảnh hưởng của căng thẳng lên hệ tiêu hóa. Nâng cao đầu giường khi ngủ có thể giúp giảm trào ngược vào ban đêm.
- Liệu pháp tâm lý: Trong trường hợp căng thẳng kéo dài hoặc lo âu nặng, liệu pháp tâm lý như liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) có thể giúp kiểm soát căng thẳng và cải thiện triệu chứng GERD.
4. Lời khuyên của PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn
- Nhận biết và kiểm soát căng thẳng: Điều quan trọng là nhận ra các dấu hiệu căng thẳng và học cách kiểm soát chúng trước khi chúng ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Hãy thử các kỹ thuật thư giãn hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý nếu cần.
- Kết hợp điều trị y tế với quản lý căng thẳng: Nếu bạn đã được chẩn đoán GERD và nhận thấy triệu chứng của mình liên quan đến căng thẳng, hãy kết hợp điều trị y tế với các biện pháp quản lý căng thẳng. Điều này có thể bao gồm cả việc sử dụng thuốc ức chế acid và các biện pháp giảm stress.
- Xây dựng thói quen sống lành mạnh: Thói quen sống lành mạnh không chỉ giúp kiểm soát GERD mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ mắc các bệnh khác.
- Đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ: Nếu căng thẳng đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và sức khỏe của bạn, đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia y tế, bác sĩ hoặc nhà tư vấn tâm lý.
Căng thẳng là một phần không thể tránh khỏi của cuộc sống, nhưng với các biện pháp quản lý đúng đắn, bạn có thể giảm thiểu tác động của nó lên sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống của mình.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
