Tầm quan trọng của tầm soát ung thư đại tràng
Ung thư đại tràng có thể phát triển trong nhiều năm mà không có triệu chứng rõ ràng. Chính vì vậy, tầm soát định kỳ là cách hiệu quả nhất để phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư (polyp) hoặc ung thư ở giai đoạn đầu. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society), tầm soát sớm ung thư đại tràng có thể giảm tỷ lệ tử vong do căn bệnh này lên đến 60%.
Các bước tầm soát ung thư đại tràng
Nội soi đại tràng (Colonoscopy)
Nội soi đại tràng là phương pháp tầm soát chính xác và phổ biến nhất để phát hiện sớm ung thư đại tràng. Bác sĩ sử dụng một ống mềm có gắn camera để quan sát toàn bộ niêm mạc đại tràng, từ đó phát hiện các polyp hoặc khối u. Nếu phát hiện polyp, bác sĩ có thể cắt bỏ ngay lập tức để ngăn ngừa sự phát triển của ung thư.
- Ưu điểm: Đây là phương pháp đáng tin cậy nhất, có thể phát hiện các polyp nhỏ và khối u ở mọi giai đoạn. Đặc biệt, nó còn cho phép bác sĩ loại bỏ polyp ngay trong quá trình nội soi.
- Nhược điểm: Phương pháp này đòi hỏi bệnh nhân phải chuẩn bị trước bằng cách làm sạch đại tràng (sử dụng thuốc xổ hoặc dung dịch rửa ruột) và thường gây khó chịu, cần gây mê nhẹ trong quá trình thực hiện.
Nghiên cứu cho thấy nội soi đại tràng có độ chính xác lên đến 95-98% trong việc phát hiện sớm ung thư đại tràng.
Xét nghiệm máu ẩn trong phân (FOBT - Fecal Occult Blood Test)
Xét nghiệm máu ẩn trong phân là một phương pháp không xâm lấn, giúp phát hiện sự hiện diện của máu trong phân – một dấu hiệu có thể cảnh báo ung thư đại tràng. Máu trong phân có thể không nhìn thấy bằng mắt thường, nhưng thông qua xét nghiệm này, bác sĩ có thể phát hiện sự hiện diện của máu.
- Ưu điểm: Đây là phương pháp đơn giản và ít tốn kém, bệnh nhân có thể thực hiện tại nhà.
- Nhược điểm: Phương pháp này không nhạy bằng nội soi vì chỉ phát hiện ung thư khi có hiện tượng chảy máu, và không phát hiện được polyp hoặc ung thư ở giai đoạn rất sớm.
Nghiên cứu chỉ ra rằng FOBT có thể phát hiện từ 30-40% các trường hợp ung thư đại tràng, và nếu có kết quả dương tính, bệnh nhân sẽ cần thực hiện nội soi để xác nhận.
Xét nghiệm DNA trong phân (FIT-DNA)
Xét nghiệm DNA trong phân là một phương pháp hiện đại hơn, giúp phát hiện những thay đổi trong DNA của tế bào trong phân – một dấu hiệu của polyp hoặc ung thư đại tràng. Phương pháp này có độ chính xác cao hơn so với FOBT và có thể phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm.
- Ưu điểm: Phương pháp này không xâm lấn và có độ nhạy cao hơn trong việc phát hiện ung thư sớm.
- Nhược điểm: FIT-DNA có thể không phát hiện được tất cả các trường hợp polyp, và nếu kết quả dương tính, bệnh nhân vẫn cần phải thực hiện nội soi để chẩn đoán chính xác.
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, xét nghiệm DNA trong phân có độ chính xác lên đến 92-94% trong việc phát hiện ung thư đại tràng.
Chụp cắt lớp vi tính đại tràng (CT Colonography)
Chụp cắt lớp vi tính đại tràng, còn gọi là nội soi ảo, sử dụng công nghệ CT scan để tạo ra hình ảnh 3D của đại tràng mà không cần sử dụng ống nội soi. Phương pháp này giúp phát hiện polyp và khối u mà không gây khó chịu như nội soi đại tràng thông thường.
- Ưu điểm: Phương pháp này không xâm lấn và không cần gây mê. Nó phù hợp cho những người không thể hoặc không muốn thực hiện nội soi đại tràng thông thường.
- Nhược điểm: Nếu phát hiện polyp hoặc bất thường, bệnh nhân vẫn cần thực hiện nội soi thực sự để loại bỏ hoặc sinh thiết. CT colonography cũng không phát hiện được các tổn thương rất nhỏ.
Một nghiên cứu cho thấy CT colonography có thể phát hiện khoảng 85-90% các trường hợp ung thư đại tràng và polyp lớn.
Nội soi đại tràng sigma (Sigmoidoscopy)
Nội soi đại tràng sigma chỉ kiểm tra phần cuối của đại tràng (đại tràng sigma), nơi có nguy cơ cao phát triển ung thư. Phương pháp này ít tốn thời gian hơn so với nội soi toàn bộ đại tràng, nhưng chỉ kiểm tra được một phần của đại tràng.
- Ưu điểm: Phương pháp này đơn giản hơn và ít gây khó chịu hơn so với nội soi đại tràng toàn bộ.
- Nhược điểm: Vì chỉ kiểm tra một phần của đại tràng, nên không phát hiện được ung thư ở các phần khác của đại tràng.
- Nghiên cứu cho thấy nội soi đại tràng sigma có thể phát hiện 50-60% các trường hợp ung thư đại tràng.
Khi nào nên bắt đầu tầm soát ung thư đại tràng?
Những người trên 45 tuổi
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, những người từ 45 tuổi trở lên nên bắt đầu tầm soát ung thư đại tràng. Nếu không có yếu tố nguy cơ đặc biệt, việc tầm soát nên thực hiện định kỳ mỗi 10 năm đối với nội soi đại tràng hoặc mỗi 1-3 năm đối với các phương pháp không xâm lấn như xét nghiệm máu ẩn trong phân hoặc xét nghiệm DNA trong phân.
Những người có nguy cơ cao
Đối với những người có nguy cơ cao mắc ung thư đại tràng, chẳng hạn như người có tiền sử gia đình mắc bệnh, người mắc bệnh viêm ruột mãn tính, hoặc người có tiền sử polyp đại tràng, tầm soát nên bắt đầu sớm hơn, từ 40 tuổi hoặc sớm hơn, tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩ. Tần suất tầm soát cũng cần được tăng lên, với nội soi đại tràng mỗi 5 năm hoặc thậm chí ngắn hơn.
Khi xuất hiện triệu chứng bất thường
Ngay cả khi bạn chưa đến tuổi tầm soát hoặc không có yếu tố nguy cơ, nếu có các triệu chứng nghi ngờ ung thư đại tràng như thay đổi thói quen đại tiện, máu trong phân, hoặc đau bụng kéo dài, bạn nên thực hiện tầm soát ngay lập tức.
Lợi ích của phát hiện sớm
Tầm soát định kỳ là cách hiệu quả nhất để phát hiện sớm ung thư đại tràng và giảm tỷ lệ tử vong. Nghiên cứu từ Mỹ cho thấy việc tầm soát định kỳ có thể giảm nguy cơ tử vong do ung thư đại tràng lên đến 60-70%. Đặc biệt, việc phát hiện và loại bỏ polyp qua nội soi giúp ngăn ngừa ung thư phát triển từ giai đoạn tiền ung thư.
Lời khuyên
Nếu bạn đã trên 45 tuổi hoặc thuộc nhóm có nguy cơ cao, hãy thực hiện tầm soát định kỳ để phát hiện sớm và điều trị ung thư đại tràng. Nội soi đại tràng là phương pháp tầm soát hiệu quả nhất, nhưng các phương pháp không xâm lấn như xét nghiệm DNA trong phân cũng là lựa chọn thay thế phù hợp. Tầm soát sớm không chỉ giúp phát hiện ung thư mà còn giúp ngăn ngừa bệnh phát triển từ giai đoạn tiền ung thư.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
