Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về chế độ ăn uống, sinh hoạt, chăm sóc, theo dõi, và điều trị sau phẫu thuật cho bệnh nhân mắc bệnh Crohn, nhằm hạn chế biến chứng và ngăn ngừa tái phát:
1. Chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa:
- Protein: Tăng cường tiêu thụ protein chất lượng cao từ thịt gà, cá, trứng, và các sản phẩm từ đậu. Protein giúp phục hồi niêm mạc ruột bị tổn thương.
- Carbohydrate: Chọn các nguồn carbohydrate dễ tiêu hóa như khoai tây, gạo trắng, bánh mì trắng. Tránh các loại ngũ cốc nguyên hạt hoặc có chứa chất xơ cao khi đang bùng phát.
- Chất béo: Tiêu thụ chất béo vừa phải. Tránh các thức ăn nhiều dầu mỡ có thể kích thích đường ruột.
- Trái cây và rau củ: Chọn các loại trái cây và rau củ không chứa hạt và không gây kích ứng như chuối, táo gọt vỏ, cà rốt nấu chín. Tránh các loại trái cây chua và rau sống khi đang có triệu chứng.
Tránh các thức ăn kích thích:
- Sữa và sản phẩm từ sữa: Nhiều bệnh nhân Crohn không dung nạp lactose, nên cần hạn chế hoặc chọn sản phẩm không chứa lactose.
- Chất xơ thô: Tránh các thực phẩm giàu chất xơ thô như hạt, ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh thô trong giai đoạn bùng phát để giảm kích ứng ruột.
- Gia vị và thức ăn cay nóng: Các loại gia vị cay như ớt, tiêu, hoặc thức ăn có nhiều gia vị nên tránh để giảm nguy cơ viêm nhiễm.
Duy trì đủ nước:
- Uống đủ nước hàng ngày để tránh mất nước do tiêu chảy. Nên uống nước lọc, nước canh, hoặc nước uống điện giải.
- Tránh đồ uống có cồn, cà phê, và nước ngọt có gas, vì chúng có thể gây kích ứng ruột.
Bổ sung vitamin và khoáng chất:
- Bệnh nhân Crohn thường bị thiếu hụt vitamin và khoáng chất do hấp thu kém. Bổ sung vitamin D, B12, sắt, kẽm, và canxi theo chỉ định của bác sĩ.
- Sử dụng thực phẩm bổ sung probiotic để hỗ trợ cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
2. Sinh hoạt và chăm sóc
Quản lý stress:
Stress có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng của bệnh Crohn. Sử dụng các kỹ thuật giảm stress như yoga, thiền, hoặc các bài tập thở sâu.
Duy trì lối sống lành mạnh, kết hợp nghỉ ngơi đầy đủ và giấc ngủ đủ giấc.
Hoạt động thể chất:
Tập thể dục đều đặn giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và hệ miễn dịch. Chọn các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga.
Tránh các bài tập nặng khi đang bùng phát triệu chứng hoặc mới phẫu thuật.
Theo dõi và chăm sóc vết thương:
Sau phẫu thuật, cần theo dõi vết thương phẫu thuật hàng ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, đỏ, đau, hoặc chảy dịch.
Thực hiện vệ sinh vết thương theo hướng dẫn của bác sĩ, và thay băng định kỳ để giữ vết thương sạch sẽ.
Hỗ trợ tâm lý:
Sự hỗ trợ tâm lý từ gia đình, bạn bè, và các nhóm hỗ trợ bệnh nhân Crohn là rất quan trọng để giúp người bệnh vượt qua các khó khăn về tinh thần và cảm xúc.
Tham vấn tâm lý hoặc tham gia các nhóm tư vấn có thể giúp giảm cảm giác lo lắng, trầm cảm liên quan đến bệnh.
3. Theo dõi và điều trị sau mổ
Theo dõi triệu chứng:
Theo dõi các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, sốt, và mất cân bằng dinh dưỡng. Báo cáo ngay cho bác sĩ nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
Thực hiện các xét nghiệm định kỳ như xét nghiệm máu, phân tích phân, và các xét nghiệm hình ảnh (nội soi, MRI) để theo dõi tình trạng bệnh.
Dùng thuốc theo chỉ định:
Tiếp tục sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch, thuốc sinh học, hoặc corticosteroid theo chỉ định của bác sĩ để kiểm soát viêm và ngăn ngừa tái phát.
Sử dụng thuốc giảm đau và thuốc chống tiêu chảy khi cần thiết.
Chăm sóc dinh dưỡng sau phẫu thuật:
Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể cần thời gian để ruột phục hồi và hoạt động lại bình thường. Chế độ ăn uống ban đầu nên là lỏng, nhẹ, và dễ tiêu hóa.
Dần dần quay trở lại chế độ ăn uống bình thường theo hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng và bác sĩ.
Phòng ngừa biến chứng:
Thực hiện các biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng, bao gồm vệ sinh cá nhân tốt và tránh tiếp xúc với nguồn bệnh.
Đối với bệnh nhân có rò hậu môn, cần chú ý vệ sinh khu vực hậu môn cẩn thận để tránh nhiễm trùng.
Kiểm tra định kỳ:
Bệnh nhân Crohn sau phẫu thuật cần lên lịch khám định kỳ với bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để đánh giá tiến triển của bệnh, hiệu quả của điều trị, và phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát hoặc biến chứng.
Kết luận
Chế độ ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh, quản lý stress, và tuân thủ theo các chỉ định y tế là những yếu tố quan trọng trong việc chăm sóc bệnh nhân Crohn sau phẫu thuật. Sự kết hợp này không chỉ giúp hạn chế biến chứng mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa tái phát, nâng cao chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Việc theo dõi sức khỏe định kỳ và duy trì liên lạc thường xuyên với các chuyên gia y tế là yếu tố thiết yếu để quản lý bệnh Crohn hiệu quả.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
