Duy trì cân nặng lành mạnh không chỉ giúp bạn cảm thấy khỏe mạnh và năng động hơn mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa nhiều loại bệnh, bao gồm cả ung thư đại tràng. Béo phì và thừa cân đã được xác định là một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất gây ung thư đại tràng, đặc biệt là ung thư biểu mô tuyến đại trực tràng. Việc kiểm soát cân nặng một cách hợp lý thông qua chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ phát triển bệnh này.
1. Mối liên hệ giữa thừa cân, béo phì và ung thư đại tràng
Nguy cơ:
Béo phì là tình trạng dư thừa mỡ trong cơ thể, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể và làm gia tăng nguy cơ phát triển các bệnh mãn tính, bao gồm ung thư đại tràng. Theo nghiên cứu của National Cancer Institute (NCI), những người thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn khoảng 30-40% so với những người có cân nặng bình thường.
Nguyên nhân chính là do sự tích tụ mỡ thừa, đặc biệt là mỡ nội tạng, làm tăng mức độ viêm nhiễm trong cơ thể và làm rối loạn hệ thống hormone, đặc biệt là insulin và hormone tăng trưởng. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), tình trạng viêm mãn tính do mỡ thừa gây ra có thể làm tổn thương DNA của tế bào, dẫn đến sự phát triển của các tế bào ung thư trong đại tràng.
2. Cách duy trì cân nặng lành mạnh để giảm nguy cơ ung thư đại tràng
Duy trì cân nặng ở mức lý tưởng giúp giảm nguy cơ ung thư đại tràng và cải thiện sức khỏe tổng thể. Để kiểm soát cân nặng hiệu quả, bạn cần kết hợp giữa chế độ ăn uống hợp lý và hoạt động thể chất đều đặn.
2.1. Chế độ ăn uống cân bằng và ít calo
Lợi ích:
Chế độ ăn uống giàu rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám và các nguồn protein lành mạnh từ thực vật hoặc cá có thể giúp bạn duy trì cân nặng lý tưởng. Theo nghiên cứu của American Institute for Cancer Research (AICR), chế độ ăn ít calo và giàu chất dinh dưỡng có thể giảm nguy cơ tăng cân và béo phì, từ đó ngăn ngừa ung thư đại tràng.
Lời khuyên thực tế:
Tăng cường tiêu thụ các loại rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên cám giàu chất xơ để tạo cảm giác no và giảm lượng calo tiêu thụ trong mỗi bữa ăn.
Giảm thiểu tiêu thụ thực phẩm nhiều chất béo bão hòa và đường tinh chế, như đồ ăn nhanh, bánh ngọt và nước ngọt có ga.
Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày để kiểm soát cảm giác no và ngăn ngừa việc ăn quá nhiều trong mỗi bữa.
2.2. Tăng cường tập thể dục và hoạt động thể chất
Lợi ích:
Hoạt động thể chất đều đặn không chỉ giúp đốt cháy calo mà còn giúp cải thiện hệ thống miễn dịch và giảm mức độ viêm nhiễm trong cơ thể. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), người tập thể dục thường xuyên có nguy cơ mắc ung thư đại tràng thấp hơn khoảng 20-30% so với người ít hoạt động.
Tập thể dục còn giúp cải thiện sự lưu thông của thức ăn qua hệ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và giảm thời gian tiếp xúc của niêm mạc đại tràng với các chất độc hại, từ đó giảm nguy cơ ung thư.
Lời khuyên thực tế:
Thực hiện ít nhất 150 phút tập thể dục cường độ vừa phải (như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội) hoặc 75 phút tập thể dục cường độ cao mỗi tuần.
Kết hợp các bài tập tăng cường sức mạnh cơ bắp (như nâng tạ hoặc tập yoga) để hỗ trợ duy trì cân nặng lý tưởng và tăng cường sức khỏe toàn diện.
2.3. Kiểm soát lượng calo và khẩu phần ăn
Lợi ích:
Việc kiểm soát lượng calo tiêu thụ hàng ngày có vai trò quan trọng trong việc duy trì cân nặng lý tưởng. Ăn uống quá nhiều và không kiểm soát khẩu phần ăn có thể dẫn đến tăng cân không kiểm soát, gây ra béo phì và tăng nguy cơ mắc các bệnh như ung thư đại tràng.
Lời khuyên thực tế:
Chọn những phần ăn nhỏ hơn và không ăn quá no để kiểm soát lượng calo tiêu thụ.
Theo dõi lượng calo tiêu thụ mỗi ngày và cố gắng duy trì mức calo phù hợp với mục tiêu cân nặng của bạn.
3. Tác động của việc thừa cân và béo phì đến nguy cơ ung thư đại tràng
Nguy cơ:
Thừa cân và béo phì có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình điều hòa hormone trong cơ thể, đặc biệt là hormone insulin và các yếu tố tăng trưởng. Theo nghiên cứu từ Journal of Clinical Oncology, mức insulin cao liên tục trong cơ thể có thể thúc đẩy sự phát triển của tế bào ung thư. Mỡ thừa, đặc biệt là mỡ nội tạng, tạo ra các cytokine gây viêm, gây tổn thương các tế bào và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ung thư.
Ngoài ra, béo phì còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến đường tiêu hóa như trào ngược dạ dày-thực quản (GERD), viêm đại tràng, và các bệnh viêm nhiễm mạn tính, tất cả đều làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng.
Giải pháp:
Việc giảm cân có thể giúp giảm mức độ viêm nhiễm trong cơ thể và cải thiện hệ thống miễn dịch, từ đó giảm nguy cơ ung thư. Theo nghiên cứu từ American Cancer Society, giảm từ 5-10% trọng lượng cơ thể đối với người thừa cân hoặc béo phì có thể cải thiện sức khỏe đáng kể và giảm nguy cơ phát triển các bệnh ung thư liên quan đến béo phì.
4. Chế độ ăn ít chất béo bão hòa và chất béo trans
Nguy cơ:
Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và chất béo trans có thể gây tăng cân nhanh chóng, đồng thời làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng. Theo nghiên cứu của Mayo Clinic, việc tiêu thụ quá nhiều chất béo bão hòa và trans fat từ thực phẩm chiên xào, đồ ăn nhanh, và bánh kẹo không chỉ gây béo phì mà còn tăng viêm nhiễm trong cơ thể, một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của các tế bào ung thư.
Giải pháp:
Thay vì sử dụng các loại chất béo không lành mạnh, hãy chuyển sang các nguồn chất béo không bão hòa từ thực phẩm tự nhiên như dầu ô liu, dầu hạt cải, quả bơ và các loại hạt. Những chất béo này không chỉ tốt cho hệ tim mạch mà còn giúp duy trì cân nặng lý tưởng và bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ ung thư.
5. Giảm thiểu tình trạng kháng insulin và phòng ngừa bệnh tiểu đường
Nguy cơ:
Béo phì là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến kháng insulin và tiểu đường loại 2, một tình trạng mà cơ thể không thể sử dụng insulin hiệu quả. Kháng insulin làm tăng mức độ insulin trong máu, từ đó kích thích sự phát triển của các tế bào ung thư trong đại tràng. Theo nghiên cứu từ International Journal of Cancer, người mắc tiểu đường loại 2 có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn 30-40% so với người không mắc bệnh.
Giải pháp:
Kiểm soát cân nặng là cách hiệu quả nhất để giảm thiểu nguy cơ kháng insulin và tiểu đường. Kết hợp giữa chế độ ăn ít đường và tinh bột tinh chế, cùng với tập thể dục đều đặn, bạn có thể duy trì mức đường huyết ổn định và giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến béo phì và tiểu đường.
Kết luận
Duy trì cân nặng lành mạnh là một yếu tố quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc ung thư đại tràng. Thừa cân và béo phì không chỉ gây ra nhiều vấn đề sức khỏe mà còn làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư đại tràng. Bằng cách kiểm soát chế độ ăn uống, tập thể dục đều đặn và theo dõi lượng calo tiêu thụ hàng ngày, bạn có thể duy trì cân nặng lý tưởng và bảo vệ sức khỏe đại tràng hiệu quả.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
