Thủng ổ loét dạ dày – tá tràng là một trong những biến chứng cấp tính nguy hiểm của loét dạ dày hoặc tá tràng, khi ổ loét phá vỡ lớp niêm mạc và cho phép dịch dạ dày cùng vi khuẩn tràn vào khoang bụng. Một trong những dấu hiệu đặc trưng nhất của thủng ổ loét là cảm giác đau đột ngột và dữ dội. Hiểu rõ đặc điểm của cơn đau sẽ giúp nhận diện nhanh chóng tình trạng này và có biện pháp xử lý kịp thời.
1. Đau đột ngột, dữ dội như "dao đâm"
Triệu chứng đầu tiên và quan trọng nhất của thủng ổ loét dạ dày – tá tràng là cơn đau xuất hiện đột ngột và dữ dội, thường được miêu tả như "dao đâm" hoặc "đau nhói". Cơn đau này bắt đầu một cách bất ngờ và rất mạnh, khiến người bệnh không kịp chuẩn bị hoặc có thời gian thích ứng.
- Đặc điểm của cơn đau: Cơn đau thường bắt đầu ở vùng thượng vị (vùng bụng trên, ngay dưới xương ức), với cảm giác cực kỳ đau buốt, sắc nhọn, khác biệt so với cơn đau âm ỉ thường gặp trong loét dạ dày thông thường. Đau dữ dội kéo dài và không thuyên giảm khi nghỉ ngơi hay thay đổi tư thế.
- Cơn đau không giảm: Trong các cơn đau bụng thông thường, cảm giác đau có thể giảm khi dùng thuốc hoặc khi nghỉ ngơi. Tuy nhiên, trong trường hợp thủng ổ loét, cơn đau vẫn tiếp tục tăng cường độ và không giảm dù bệnh nhân cố gắng thay đổi tư thế hay uống thuốc giảm đau.
2. Đau lan rộng khắp bụng
Sau khi cơn đau ban đầu xuất hiện, nó sẽ lan rộng ra khắp vùng bụng do dịch dạ dày và vi khuẩn từ ổ loét tràn vào khoang bụng, gây viêm nhiễm các cơ quan lân cận. Ban đầu, cơn đau tập trung ở vùng thượng vị, nhưng sau đó có thể nhanh chóng lan ra hai bên và xuống vùng bụng dưới.
- Cơn đau lan tỏa: Cơn đau bắt đầu từ vùng thượng vị, sau đó lan dần khắp vùng bụng. Người bệnh có thể cảm thấy đau ở cả bụng trên và dưới, với cảm giác bụng căng cứng, nhạy cảm và rất đau khi chạm vào.
- Dấu hiệu phúc mạc bị kích thích: Khi dịch tiêu hóa lan ra khoang bụng, màng phúc mạc bị kích thích, gây đau đớn và co thắt cơ bụng. Người bệnh có thể cảm thấy đau nhức toàn thân và không thể cử động một cách tự nhiên.
3. Bụng cứng và căng chướng
Sau khi ổ loét bị thủng, bụng của người bệnh sẽ trở nên căng cứng và có cảm giác như một khối gỗ. Đây là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy màng phúc mạc đã bị viêm do dịch và vi khuẩn từ dạ dày tràn vào.
- Bụng căng cứng: Cảm giác căng cứng này xuất hiện khi các cơ quan trong bụng phản ứng lại sự thoát dịch từ dạ dày, làm cho bụng trở nên cứng và đau hơn. Bụng có thể trướng lên rõ rệt, và người bệnh có thể cảm thấy như thể bụng của mình bị "khóa chặt".
- Đau khi chạm vào bụng: Người bệnh sẽ cảm thấy cực kỳ đau đớn khi bác sĩ chạm vào vùng bụng, đặc biệt là khi ấn nhẹ vào vùng bụng trên và bụng dưới. Đau có thể trở nên dữ dội hơn khi cử động hoặc thay đổi tư thế.
4. Cơn đau kèm theo buồn nôn và nôn
Ngoài cảm giác đau dữ dội, buồn nôn và nôn thường đi kèm với thủng ổ loét dạ dày – tá tràng. Khi dịch dạ dày và vi khuẩn tràn vào khoang bụng, cơ thể sẽ phản ứng bằng việc gây ra buồn nôn liên tục và có thể dẫn đến nôn. Một số bệnh nhân có thể nôn ra máu nếu ổ loét đã gây tổn thương đến mạch máu trong dạ dày.
- Buồn nôn và nôn kéo dài: Cảm giác buồn nôn không giảm ngay cả khi đã uống thuốc chống nôn hoặc thuốc giảm đau. Nôn mửa cũng không làm giảm cảm giác đau bụng.
- Nôn ra máu: Trong những trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể nôn ra máu, cho thấy tình trạng loét đã ảnh hưởng đến các mạch máu lớn. Đây là một dấu hiệu khẩn cấp cho thấy cần phải phẫu thuật ngay.
5. Cơn đau không giảm khi nghỉ ngơi
Trong nhiều trường hợp, người bệnh có thể cố gắng nằm nghỉ hoặc thay đổi tư thế để giảm bớt cơn đau. Tuy nhiên, với thủng ổ loét dạ dày – tá tràng, cơn đau sẽ không giảm khi nghỉ ngơi mà ngược lại còn trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian. Việc di chuyển hoặc thay đổi tư thế có thể khiến cơn đau lan rộng hơn.
- Không thể giảm đau bằng thuốc giảm đau thông thường: Các loại thuốc giảm đau như paracetamol hoặc ibuprofen sẽ không có tác dụng làm giảm cơn đau trong trường hợp này, và có thể khiến người bệnh chủ quan, làm chậm trễ việc đi khám.
- Đau dữ dội khi ho hoặc cử động: Ngay cả những hoạt động nhỏ như ho, cười hoặc hít thở sâu cũng có thể làm tăng cảm giác đau bụng, cho thấy tình trạng nghiêm trọng của viêm nhiễm trong khoang bụng.
6. Đau kèm sốt và mệt mỏi
Khi ổ loét bị thủng, cơ thể sẽ phản ứng bằng việc tăng nhiệt độ để chống lại nhiễm trùng. Người bệnh có thể cảm thấy sốt cao, kèm theo đó là cảm giác mệt mỏi toàn thân. Những dấu hiệu này cho thấy tình trạng viêm nhiễm đã lan rộng và cơ thể đang cố gắng phản ứng lại.
- Sốt cao và nhịp tim nhanh: Khi vi khuẩn từ ổ loét xâm nhập vào máu, cơ thể sẽ cố gắng loại bỏ chúng bằng cách tăng cường hoạt động của hệ miễn dịch, dẫn đến sốt cao và nhịp tim nhanh. Đây là dấu hiệu cảnh báo của nhiễm trùng nặng, có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết nếu không được điều trị kịp thời.
- Mệt mỏi và suy nhược: Người bệnh cảm thấy cực kỳ yếu ớt và suy nhược, không thể thực hiện các hoạt động bình thường do cảm giác đau và mất cân bằng trong cơ thể. Cơ thể dễ bị suy yếu do tình trạng viêm nhiễm và mất nước.
Kết luận
Cảm giác đau trong thủng ổ loét dạ dày – tá tràng rất đặc trưng, xuất hiện đột ngột, dữ dội và không giảm khi nghỉ ngơi hay uống thuốc. Cơn đau thường bắt đầu ở vùng thượng vị và lan rộng khắp bụng, kèm theo các triệu chứng khác như bụng căng cứng, buồn nôn, nôn ra máu, và sốt cao. Nếu bạn hoặc người thân gặp phải các triệu chứng này, hãy đến ngay cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị khẩn cấp, nhằm ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như viêm phúc mạc hoặc nhiễm trùng huyết.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
