Béo phì ở người cao tuổi: Đừng chủ quan xem nhẹ 

Ở tuổi xế chiều, khi cơ thể dần suy giảm chức năng, chúng ta thường nghĩ rằng “tăng vài cân không sao”, hay “ăn được là khỏe”. Tuy nhiên, sự thật không đơn giản như vậy. Béo phì ở người cao tuổi là một tình trạng đáng báo động, bởi nó làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh, giảm chất lượng sống và rút ngắn tuổi thọ. Điều đáng tiếc là nhiều người cao tuổi và gia đình vẫn chưa nhận thức đầy đủ về mối nguy hại này.

1. Béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý nguy hiểm

Ở người cao tuổi, chức năng trao đổi chất và hoạt động của các cơ quan nội tạng đã suy yếu. Khi mỡ tích tụ quá mức, nhất là mỡ nội tạng, nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm tăng vọt.

• Bệnh tim mạch: Béo phì làm tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và thúc đẩy xơ vữa động mạch – các yếu tố hàng đầu gây nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
• Tiểu đường type 2: Mỡ thừa khiến tế bào giảm nhạy cảm với insulin, dẫn đến rối loạn đường huyết.
• Suy giảm chức năng gan: Mỡ tích tụ trong gan gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu, có thể tiến triển thành viêm gan mạn và xơ gan.
• Người bị bệnh béo phì dễ mắc các bệnh lý đường tiêu hóa: Do bệnh béo phì làm cho lượng mỡ dư bám vào các quai ruột gây táo bón, dễ sinh ra bệnh trĩ. Sự ứ đọng phân và các chất thải độc hại sinh ra trong quá trình chuyển hóa dễ sinh bệnh ung thư đại tràng. Lượng mỡ dư tích tụ ở gan gây bệnh gan nhiễm mỡ nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến bệnh xơ gan... Rối loạn chuyển hóa mỡ sinh ra sỏi mật.
• Bệnh béo phì gây suy giảm trí nhớ: Trẻ thừa cân béo phì thường có chỉ số thông minh thấp hơn trẻ có cân nặng bình thường. Bệnh béo phì ở người cao tuổi có thể gây nên nguy cơ bị Alzheimer cao hơn so với người bình thường.
• Bệnh lý đường hô hấp: Hoạt động của cơ hoành, khí phế quản của người bị bệnh béo phì thường hạn chế do “mỡ bám”, người bị bệnh béo phì thường bị rối loạn nhịp thở, ngáy, ngừng thở khi ngủ, béo phì càng nặng rối loạn nhịp thở càng nhiều.
• Bệnh béo phì và nguy cơ ung thư: Một số nghiên cứu cho thấy sự liên quan giữa bệnh béo phì và ung thư như: thực quản, ung thư trực tràng, ung thư vú, ung thư tử cung, ung thư gan mật và ung thư tuyến tiền liệt.

Xem thêm: Béo phì và những ảnh hưởng tới sức khỏe

2. Giảm khả năng phục hồi sau bệnh tật và can thiệp y tế

Không chỉ làm tăng nguy cơ mắc bệnh, béo phì còn khiến quá trình hồi phục trở nên khó khăn hơn, nhất là sau phẫu thuật hoặc các đợt điều trị nội khoa.

Người già béo phì có khả năng phục hồi chức năng vận động chậm hơn do trọng lượng cơ thể lớn, đi lại khó khăn, dễ té ngã.

Béo phì làm giảm hiệu quả điều trị trong nhiều trường hợp: thuốc ít thấm vào mô, khó thực hiện phẫu thuật, dễ nhiễm trùng vết mổ.

Tình trạng thiếu cơ – thừa mỡ (sarcopenic obesity) ngày càng phổ biến ở người cao tuổi, dẫn đến suy giảm toàn diện về sức mạnh và khả năng tự chăm sóc.

PGS. Nguyễn Anh Tuấn nhấn mạnh: “Người già béo phì thường mất cơ nhiều hơn người già có cân nặng bình thường. Khi không còn khối cơ nâng đỡ, việc phục hồi sau đột quỵ, gãy xương hay nhiễm trùng đường hô hấp sẽ kéo dài và kém hiệu quả hơn rất nhiều.”

3. Không bao giờ là quá muộn để cải thiện sức khỏe

Điều đáng mừng là dù ở tuổi nào, việc cải thiện tình trạng béo phì vẫn mang lại lợi ích sức khỏe rõ rệt. Không cần giảm quá nhiều cân, chỉ cần giảm 5–10% trọng lượng cơ thể cũng giúp:

• Hạ huyết áp và cải thiện đường huyết
• Giảm nguy cơ biến chứng tim mạch và tiểu đường
• Cải thiện giấc ngủ, tăng cường trí nhớ và tâm trạng
• Phục hồi chức năng vận động tốt hơn sau bệnh

Lời khuyên cho người cao tuổi và người chăm sóc

• Ăn uống lành mạnh, chú trọng rau củ, protein chất lượng cao (đạm từ cá, trứng, đậu)
• Tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, thể dục dưỡng sinh, 20–30 phút mỗi ngày
• Duy trì đời sống tinh thần tích cực, khuyến khích giao lưu, kết nối cộng đồng
• Khám sức khỏe và theo dõi BMI định kỳ, đặc biệt nếu có dấu hiệu mệt mỏi, tăng cân nhanh, khó vận động

Béo phì ở người cao tuổi không phải là “chuyện nhỏ” hay “chuyện đã rồi”. Đó là một yếu tố nguy cơ lớn cho nhiều bệnh lý nguy hiểm, làm suy giảm chức năng và chất lượng sống. Quan trọng hơn, người già vẫn có thể cải thiện tình trạng sức khỏe bằng các phương pháp giảm cân chuẩn khoa học.