Đau kéo dài sau mổ thoát vị bẹn là một biến chứng không mong muốn có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Dưới đây là những thông tin chi tiết liên quan đến tình trạng này.
Mổ hở và mổ nội soi điều trị thoát vị bẹn1. Vì sao sau mổ thoát vị bẹn có thể bị đau kéo dài vùng bẹn, bìu, và tinh hoàn?
Tổn thương thần kinh: Đau kéo dài sau phẫu thuật thoát vị bẹn thường liên quan đến tổn thương các dây thần kinh trong vùng phẫu thuật. Ba dây thần kinh chính có thể bị ảnh hưởng là:
- Thần kinh chậu-bẹn (Ilioinguinal nerve): Thần kinh này chạy qua ống bẹn và cung cấp cảm giác cho vùng bẹn, bìu, và một phần của đùi.
- Thần kinh chậu-hạ vị (Iliohypogastric nerve): Cung cấp cảm giác cho phần trên của vùng bẹn.
- Thần kinh sinh dục-đùi (Genitofemoral nerve): Cung cấp cảm giác cho vùng bẹn và đùi, cũng như điều khiển cơ bìu.
- Chèn ép hoặc tổn thương thần kinh: Trong quá trình phẫu thuật, các thần kinh này có thể bị kéo căng, cắt bỏ, hoặc chèn ép do vết sẹo hoặc lưới tổng hợp. Khi lưới tổng hợp được đặt và cố định, nó có thể gây kích thích hoặc chèn ép các dây thần kinh, dẫn đến đau kéo dài.
- Viêm thần kinh (Neuropathy): Quá trình phẫu thuật và việc sử dụng lưới tổng hợp có thể dẫn đến viêm nhiễm và kích thích thần kinh, gây ra đau mạn tính.
- Kéo căng mô và cơ: Các mô và cơ ở vùng bẹn có thể bị kéo căng trong quá trình phẫu thuật, đặc biệt khi đặt lưới tổng hợp. Điều này có thể dẫn đến đau kéo dài do căng thẳng trên các mô này.
2. Cơ sở giải phẫu giải thích biến chứng này
- Giải phẫu vùng bẹn: Vùng bẹn chứa nhiều dây thần kinh nhạy cảm, bao gồm thần kinh chậu-bẹn, chậu-hạ vị, và sinh dục-đùi. Các dây thần kinh này đi qua ống bẹn và có thể dễ bị tổn thương trong quá trình phẫu thuật thoát vị bẹn.
- Vị trí và chức năng của dây thần kinh: Các dây thần kinh này cung cấp cảm giác cho vùng bẹn, bìu, đùi trên, và một phần bụng dưới. Bất kỳ tổn thương nào đến các dây thần kinh này có thể dẫn đến đau hoặc mất cảm giác.
3. Tỷ lệ mắc đau kéo dài sau mổ thoát vị bẹn
Đau kéo dài sau mổ thoát vị bẹn, hay còn gọi là đau mạn tính sau mổ thoát vị (Chronic Postherniorrhaphy Pain), xảy ra ở khoảng 10-15% bệnh nhân sau phẫu thuật thoát vị bẹn.
Trong số này, khoảng 1-3% bệnh nhân có thể gặp đau nặng đến mức ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày.
4. Biểu hiện lâm sàng
- Đau liên tục hoặc từng cơn: Đau có thể liên tục hoặc xảy ra từng cơn, có thể trở nên nặng hơn khi đứng, ho, nâng vật nặng, hoặc thực hiện các hoạt động thể chất.
- Đau rát hoặc như bị đâm: Bệnh nhân có thể mô tả đau như bị đốt nóng, rát bỏng, hoặc như bị đâm. Đôi khi có cảm giác tê hoặc nhạy cảm quá mức tại vùng bẹn, bìu, hoặc tinh hoàn.
- Đau bìu và tinh hoàn: Đau có thể lan xuống bìu và tinh hoàn, gây cảm giác nặng hoặc căng thẳng. Đây là do thần kinh sinh dục-đùi bị ảnh hưởng.
- Cảm giác bất thường: Một số bệnh nhân có thể cảm thấy như có vật lạ hoặc sự cản trở tại vùng bẹn sau phẫu thuật.
5. Chẩn đoán nguyên nhân
- Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra vùng bẹn, bìu, và tinh hoàn, hỏi về lịch sử đau và các hoạt động làm tăng đau. Khám này có thể bao gồm ấn nhẹ vào vùng bẹn để xác định vị trí và mức độ đau.
- Siêu âm hoặc CT scan: Được sử dụng để loại trừ các nguyên nhân khác của đau, như thoát vị tái phát, nhiễm trùng, hoặc khối u.
- Chụp MRI: Đôi khi được sử dụng để đánh giá chi tiết hơn các cấu trúc thần kinh và mô mềm, giúp xác định vị trí và nguyên nhân cụ thể của đau.
- Điện cơ đồ (EMG): Có thể được sử dụng để đánh giá chức năng thần kinh và xác định có tổn thương thần kinh hay không.
6. Điều trị
Điều trị bảo tồn:
- Thuốc giảm đau: Sử dụng NSAIDs, acetaminophen, hoặc thuốc giảm đau mạnh hơn như opioids (trong trường hợp đau nặng).
- Thuốc chống viêm không steroid và thuốc chống trầm cảm: Các thuốc như gabapentin, pregabalin có thể được sử dụng để điều trị đau thần kinh.
- Tiêm thuốc gây tê cục bộ: Tiêm thuốc tê tại chỗ quanh vùng bẹn có thể giúp giảm đau tạm thời và xác định chính xác nguồn gốc của đau.
- Vật lý trị liệu: Các bài tập nhẹ nhàng và liệu pháp vật lý có thể giúp giảm căng thẳng và tăng cường sức mạnh cơ bụng, giảm đau.
Can thiệp phẫu thuật:
- Tháo bỏ lưới tổng hợp: Trong trường hợp đau kéo dài và không thể điều trị bằng các phương pháp bảo tồn, có thể cần phải tháo bỏ lưới tổng hợp để giảm đau.
- Cắt thần kinh (neurectomy): Trong một số trường hợp, cắt đứt các dây thần kinh bị tổn thương có thể giúp giảm đau mạn tính. Phẫu thuật này thường được thực hiện khi tất cả các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.
7. Làm thế nào để hạn chế biến chứng đau kéo dài?
- Kỹ thuật phẫu thuật chính xác: Lựa chọn phẫu thuật viên có kinh nghiệm và kỹ năng cao để thực hiện phẫu thuật thoát vị bẹn. Cần đảm bảo kỹ thuật mổ chính xác, tránh tổn thương các dây thần kinh.
- Sử dụng lưới tổng hợp phù hợp: Lưới tổng hợp cần được chọn lựa kỹ càng, có chất liệu phù hợp và được đặt đúng vị trí để tránh kích thích hoặc chèn ép dây thần kinh.
- Theo dõi sát sau mổ: Kiểm tra vùng phẫu thuật thường xuyên để phát hiện sớm các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc biến chứng.
- Tránh căng thẳng quá mức: Khuyến cáo bệnh nhân tránh các hoạt động gắng sức hoặc nâng vật nặng trong giai đoạn hồi phục. Hướng dẫn bệnh nhân về cách di chuyển và làm việc một cách an toàn để tránh căng thẳng vùng bẹn.
- Dùng thuốc giảm đau sớm: Quản lý đau hiệu quả ngay từ đầu có thể giúp ngăn ngừa đau mạn tính sau này. Điều trị đau sớm và sử dụng các thuốc giảm đau phù hợp theo chỉ định của bác sĩ.
8. Lời khuyên của PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn
- Thực hiện phẫu thuật tại cơ sở y tế uy tín: Chọn các bệnh viện và cơ sở y tế có uy tín, nơi có các phẫu thuật viên có kinh nghiệm và kỹ thuật cao.
- Tuân thủ hướng dẫn sau mổ: Bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ về nghỉ ngơi, chăm sóc vết mổ, và hạn chế các hoạt động gắng sức.
- Theo dõi và thông báo sớm các triệu chứng: Nếu bệnh nhân cảm thấy đau kéo dài, cảm giác bất thường hoặc có triệu chứng không rõ nguyên nhân, nên thông báo ngay cho bác sĩ để được kiểm tra và xử lý kịp thời.
- Duy trì lối sống lành mạnh: Quản lý cân nặng, tránh thuốc lá và hạn chế rượu bia có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và giảm nguy cơ biến chứng sau phẫu thuật.
Đau kéo dài sau mổ thoát vị bẹn là một biến chứng phức tạp, nhưng với sự can thiệp kịp thời và chăm sóc phù hợp, hầu hết bệnh nhân có thể giảm đau và tiếp tục cuộc sống bình thường.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
