Ruột thừa có thực sự “thừa”?

 

Ruột thừa là gì?

Ruột thừa là một đoạn ruột nhỏ, hình ống, dài trung bình 5–10 cm, đường kính khoảng 0,5–1 cm. Nó nằm ở vị trí nối giữa ruột non và ruột già, cụ thể là ở manh tràng, phía bụng dưới bên phải.
Mặc dù phần gốc của ruột thừa luôn cố định ở manh tràng, nhưng phần đầu lại có thể thay đổi vị trí tùy từng người. Có người ruột thừa nằm sát gan, có người lại ở giữa ổ bụng, thậm chí hiếm gặp hơn có thể nằm bên trái (trong trường hợp đảo ngược phủ tạng). Chính sự đa dạng này đôi khi khiến chẩn đoán viêm ruột thừa gặp khó khăn.
 

Chức năng của ruột thừa

Trong một thời gian dài, giới khoa học cho rằng ruột thừa không có nhiều chức năng. Nhưng ngày nay, nhiều công trình nghiên cứu đã khẳng định vai trò quan trọng của cơ quan nhỏ bé này.

1. Tham gia vào hệ miễn dịch

• Ruột thừa chứa nhiều mô lympho, có khả năng sản sinh kháng thể, đặc biệt quan trọng ở trẻ em và thanh niên.
• Cơ quan này giúp các tế bào miễn dịch tiếp xúc với kháng nguyên, từ đó kích thích đáp ứng miễn dịch tại chỗ.
• Hoạt động miễn dịch của ruột thừa mạnh nhất ở độ tuổi 20–30, sau đó suy giảm dần và gần như biến mất sau tuổi 60.

2. Nơi dự trữ lợi khuẩn đường ruột

• Ruột thừa là “kho chứa” các vi khuẩn có lợi, giúp duy trì cân bằng hệ vi sinh đường ruột.
• Khi đường ruột bị rối loạn do tiêu chảy hay nhiễm trùng, ruột thừa sẽ “giải phóng” lợi khuẩn để tái lập sự ổn định.
• Nhờ đó, ruột thừa góp phần bảo vệ hệ tiêu hóa khỏi sự tấn công quá mức của vi khuẩn gây bệnh.

3. Một di tích tiến hóa nhưng vẫn hữu ích

Theo quan điểm tiến hóa, ruột thừa có thể từng giúp tổ tiên loài người tiêu hóa thức ăn thô giàu chất xơ.
Hiện nay, dù chức năng này không còn quan trọng, ruột thừa vẫn đảm nhận vai trò miễn dịch và cân bằng hệ vi sinh như đã nêu.
 

Những bệnh lý thường gặp ở ruột thừa

Dù có chức năng hữu ích, ruột thừa lại dễ bị viêm nhiễm, thậm chí gây nguy hiểm nếu không xử trí kịp thời.

Viêm ruột thừa

Đây là bệnh lý phổ biến nhất. Nguyên nhân thường do tắc nghẽn lòng ruột thừa bởi sỏi phân, giun, dị vật hoặc vi khuẩn. Triệu chứng thường gặp:

• Đau bụng quanh rốn rồi lan xuống hố chậu phải.
• Buồn nôn, nôn, chán ăn.
• Sốt nhẹ, đôi khi sốt cao.

Nếu không phẫu thuật kịp thời, ruột thừa có thể vỡ, gây viêm phúc mạc đe dọa tính mạng.
 

U nhầy ruột thừa

Là tình trạng tích tụ chất nhầy trong lòng ruột thừa, có thể lành tính hoặc ác tính. Triệu chứng thường không đặc hiệu, một số trường hợp có đau bụng, sụt cân, thay đổi thói quen đi cầu. Điều trị chủ yếu bằng phẫu thuật cắt bỏ.
 

Khi nào cần phẫu thuật cắt ruột thừa?

Phẫu thuật là chỉ định bắt buộc trong các trường hợp:

• Viêm ruột thừa cấp.
• Ruột thừa vỡ gây viêm phúc mạc.

Ngoài ra, bác sĩ có thể cân nhắc cắt ruột thừa khi:

• Áp xe ruột thừa: dẫn lưu và điều trị kháng sinh trước, sau đó mổ cắt sau 2–3 tháng.
• Đám quánh ruột thừa: sau điều trị nội khoa ổn định, có thể phẫu thuật trì hoãn.
• U nhầy ruột thừa: tùy bản chất và kích thước khối u.

Hiện nay, việc cắt ruột thừa dự phòng không được khuyến cáo rộng rãi, trừ một số trường hợp đặc biệt (ví dụ ruột xoay bất toàn ở trẻ em).
 

Kết luận

Ruột thừa không hề “thừa” như tên gọi. Đây là một cơ quan nhỏ nhưng đóng vai trò quan trọng trong miễn dịch và duy trì hệ vi sinh đường ruột. Tuy nhiên, khi ruột thừa bị viêm hoặc xuất hiện bệnh lý, phẫu thuật cắt bỏ là giải pháp cần thiết để bảo toàn sức khỏe.
Lời khuyên của bác sĩ: Nếu xuất hiện triệu chứng đau bụng bất thường, đặc biệt ở vùng hố chậu phải, bạn hãy đi khám ngay để được chẩn đoán và xử trí kịp thời.