Thừa cân, béo phì và nguy cơ gây ra nhiều bệnh ung thư

Theo thống kê của Hiệp hội Ung thư Mỹ năm 2017 (American Cancer Society), béo phì là nguyên nhân thứ 2 gây ung thư sau hút thuốc lá và được các chuyên gia dự đoán sẽ trở thành nguyên nhân hàng đầu trong thập kỷ tới. Hàng năm có khoảng 1,7 triệu người Mỹ được chẩn đoán ung thư, trong số đó có 40% trường hợp có liên quan với các dấu hiệu thừa cân, béo phì. Tại Anh, cứ 20 người được chẩn đoán ung thư thì có 1 người bị béo phì. Theo thống kê của Tổ chức nghiên cứu ung thư Anh (Cancer Research UK), béo phì là nguyên nhân gây ra 18.100 ca ung thư mỗi năm và có xu hướng tăng lên 670.000 ca trong 20 năm tới. Điều đáng nói là kết quả khảo sát của Tổ chức Phòng chống Ung thư Anh (PRCP) cho thấy người dân chưa quan tâm và chưa có nhận thức đúng về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư: Có đến 75% trong 3293 người tham gia không nghĩ rằng béo phì có thể gây ung thư.

1. Tại sao người béo phì lại dễ bị ung thư hơn người bình thường

• PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn cho biết: Trong cơ thể con người, vai trò chính của chất béo là dự trữ năng lượng, đồng thời lan truyền thông tin và chỉ dẫn cho các phần của cơ thể. Những thông tin do cất béo lan truyền ấy có thể ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng, phản ứng hóa học của tế bào cũng như chu kỳ sinh sản của cơ thể. Trường hợp có quá nhiều chất béo tích lũy trong cơ thể thì tín hiệu mà nó truyền đi dễ gây ra các rối loạn được xem là nguồn gốc của ung thư.
• Thực tế chứng minh, trong nhiều năm trở lại đây, qua quá trình công tác và làm việc tại bệnh viện TWQĐ 108, Bác sĩ Tuấn đã điều trị cho không ít những bệnh nhân béo phì gặp các biến chứng về sức khỏe nói chung và ung thư nói riêng.
• “ Điều trị ung thư cho người bình thường đã là một bài toán khó, với những người béo phì bài toán ấy còn vô vàn khó khăn hơn nữa. Hầu hết những người mắc béo phì thường có các bệnh lý kèm theo nên sức đề kháng trong cơ thể đã giảm sút, lượng mỡ trong máu cao khiến quá trình hấp thụ hóa chất và thuốc kém hơn, chế độ ăn uống sinh hoạt của người béo phì cũng bị hạn chế cũng góp phần làm công cuộc điều trị ung thư cho người béo phì gian nan hơn nữa” – PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn chia sẻ.

Một số lý do khiến người béo phì dễ bị mắc một số loại bệnh ung thư:

• Sự tăng trưởng dư thừa của mô mỡ trong cơ thể: Người béo phì có nhiều mô mỡ hơn trong cơ thể, và mô mỡ này sản xuất ra một số hormone và chất gây viêm có thể ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng tế bào ung thư.
• Khả năng chống lại viêm giảm: Viêm là một phản ứng tự nhiên của cơ thể trước các chấn thương, nhiễm trùng và các tác nhân xâm nhập khác. Tuy nhiên, khi viêm diễn ra quá mức hoặc kéo dài trong thời gian dài, nó có thể góp phần vào quá trình phát triển ung thư. Người béo phì có thể có khả năng chống lại viêm giảm do cơ thể sản xuất ra nhiều chất gây viêm.
• Sự ảnh hưởng của insulin: Người béo phì thường có mức đường huyết và insulin cao hơn so với những người có cân nặng bình thường. Điều này có thể dẫn đến sự phát triển của một số loại ung thư như ung thư vú, ung thư tụy và ung thư thận.
• Các yếu tố liên quan đến chế độ ăn uống và lối sống: Người béo phì thường có xu hướng ăn uống không lành mạnh và ít vận động hơn so với những người có cân nặng bình thường. Các yếu tố này có thể góp phần vào quá trình phát triển ung thư.

Tóm lại, người béo phì có nguy cơ mắc một số loại ung thư cao hơn so với những người có cân nặng bình thường do sự tăng trưởng dư thừa của mô mỡ trong cơ thể, khả năng chống lại viêm giảm, sự ảnh hưởng của insulin và các yếu tố liên quan đến chế độ ăn uống và lối sống. Do đó, việc duy trì cân nặng lành mạnh và ăn uống hợp lý cùng với việc vận động thường xuyên là rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc ung thư và các bệnh khác liên quan đến sức khỏe.

2. Người béo phì thường dễ mắc các loại bệnh ung thư nào?

 Người béo phì có nguy cơ mắc nhiều loại ung thư khác nhau, bao gồm:

• Ung thư vú: Người béo phì có nguy cơ cao hơn mắc ung thư vú ở cả nam và nữ. Sự tăng cân và tăng sản xuất estrogen có thể giải thích phần nào tại sao.
• Ung thư đại tràng: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng người béo phì có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao hơn. Lý do có thể do cân nặng thừa làm tăng áp lực trên ruột và làm chậm quá trình lưu thông thực phẩm, làm tăng thời gian tiếp xúc giữa các chất gây ung thư trong thực phẩm với niêm mạc đại tràng.
• Ung thư buồng trứng: Người béo phì có nguy cơ mắc ung thư buồng trứng cao hơn, có thể do sự tăng sản xuất estrogen.
• Ung thư gan: Người béo phì có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn. Lý do chính là do tình trạng gan béo, trong đó chất béo tích tụ trong gan có thể dẫn đến viêm gan và ung thư gan.
• Ung thư tuyến tiền liệt: Người béo phì có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao hơn. Tuy nhiên, chưa rõ ràng về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư tuyến tiền liệt.

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra người béo phì có nguy cơ cao hơn mắc một số loại bệnh ung thư khác như thực quản, ung thư dạ dày. Các loại ung thư này đều có nguy cơ mắc tăng lên khi người béo phì có tình trạng chuyển hóa bất thường.

3. Làm gì để phòng ngừa?

Tại Việt Nam chưa có một nghiên cứu về mối liên hệ giữa béo phì và ung thư, nhưng tình trạng béo phì tăng nhanh ở tuổi trưởng thành, tỉ lệ trẻ em thừa cân béo phì tăng nhanh trong suốt 10 năm qua cũng là tín hiệu cho thấy nguy cơ gia tăng bệnh nhân ung thư trong tương lai . Đặc biệt là tình trạng ung thư ngày càng trẻ hóa, không ít trường hợp bệnh nhân ngoài 20 tuổi đã mắc ung thư.

Do đó, chúng ta cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa béo phì trước để loại bỏ nguy cơ gây ung thư từ béo phì. Để kiểm soát cân nặng, trước hết cần có lối sống lành mạnh, tích cực, chế độ ăn cân bằng giữa năng lượng ăn vào và năng lượng tiêu hao trong ngày.

Các bạn cần thực hiện tốt những vấn đề  sau:

• Ăn nhiều rau, trái cây, thịt nạc và ngũ cốc nguyên hạt, hạn chế thực phẩm và đồ uống có nhiều đường.
• Bỏ thuốc lá, uống ít rượu bia.
• Tăng cường vận động: đi bộ, chơi thể thao, lao động chân tay…
• Tập thể dục ít nhất 3 lần mỗi tuần, mỗi lần ít nhất 30 phút.

Nếu nhận thấy cơ thể đang tăng cân một cách bất thường hay đang có những yếu tố nguy hại đến sức khỏe, hãy chủ động thăm khám bác sỹ chuyên khoa để tìm ra nguyên nhân và có biện pháp xử trí kịp thời.