Thừa cân béo phì - Hiểu đúng, điều trị sớm

Theo nghiên cứu của ACTION-Vietnam được công bố trên Tạp chí của Liên đoàn Nội tiết Đông Nam Á, tình trạng thừa cân và béo phì ở người Việt đã tăng 38% và chưa có dấu hiệu chững lại. Đặc biệt, tỷ lệ béo phì ở thanh thiếu niên tại TP.HCM đã vượt mốc 50%, còn ở Hà Nội là trên 41%. Trong nhóm trẻ từ 5 đến 19 tuổi, tỷ lệ thừa cân và béo phì đã tăng gấp đôi chỉ trong một thập niên.

Khảo sát được thực hiện với 1.000 người béo phì và 200 nhân viên y tế tại Việt Nam cho thấy, gần 1/3 bệnh nhân không nhận thức được rằng họ đang ở trong tình trạng béo phì. Họ cho rằng cân nặng là vấn đề cá nhân, có thể kiểm soát nếu đủ quyết tâm, đồng thời nghi ngờ vào vai trò hỗ trợ của bác sĩ hoặc lo ngại về chi phí điều trị.

Thống kê cho thấy có đến 40% bác sĩ ngần ngại nói về cân nặng cho bệnh nhân, còn gần 50% người bệnh xấu hổ khi được hỏi về cân nặng. Chính rào cản tâm lý tưởng chừng đơn giản này lại ảnh hưởng lớn đến hiệu quả điều trị cho các bệnh nhân béo phì.

PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, Phó viện trưởng Phẫu thuật Tiêu hóa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cho rằng, nhận thức chưa đầy đủ từ cả phía người bệnh và nhân viên y tế đang làm chậm lại nỗ lực điều trị béo phì tại Việt Nam.

Việc kỳ thị béo phì dưới góc nhìn đạo đức, xem đó là hệ quả của lười vận động hay thiếu ý chí, không chỉ sai lệch mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, khả năng hình thành các mối quan hệ và chất lượng sống của người bệnh.

Mới đây, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã điều trị một thời gian dài cho bệnh nhân Nguyễn Liêm (27 tuổi, Hà Nội), là một quân nhân chuyên nghiệp mắc bệnh béo phì. Từ 90kg, bệnh nhân tăng lên 145kg dù trong môi trường quân đội, thời gian và chế độ ăn uống, tập luyện quy củ, kỷ luật.

Đáng nói, dù tự tìm mọi cách để giảm cân nhưng không hiệu quả, Liêm sống trong cảm giác nặng nề, trì trệ, mặc cảm kéo dài, bị kỳ thị. Bác sĩ chẩn đoán Liêm bị rối loạn chuyển hóa, gan nhiễm mỡ, đái tháo đường tuýp 2.

Bác sĩ Georgia Rigas, Giảng viên Đại học New South Wales (Úc), chuyên gia quốc tế về điều trị béo phì nhấn mạnh, béo phì là bệnh mạn tính phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố như gene, môi trường, chuyển hóa, thói quen sinh hoạt và cả việc sử dụng một số loại thuốc. Việc quản lý béo phì không nên chỉ dừng ở mục tiêu giảm cân mà cần hướng đến cải thiện chất lượng sống và phòng ngừa biến chứng.

Theo chuyên gia, cần có cách tiếp cận toàn diện, trong đó y tế cơ sở đóng vai trò chủ lực. Bên cạnh các phương pháp thay đổi lối sống, điều trị nội khoa hoặc phẫu thuật khi cần thiết, điều quan trọng là tạo dựng được môi trường không kỳ thị, khuyến khích người bệnh chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ./.