Tắc ruột có những dấu hiệu gì?

Hội chứng tắc ruột là tình trạng ruột của người bệnh bị tắc nghẽn cơ năng hoặc cơ học, làm ngăn cản sự di chuyển bình thường của các sản phẩm tiêu hoá, khiến chúng bị tích tụ lại gây bít tắc, không đào thải ra ngoài cơ thể của người bệnh được. Tắc ruột có những dấu hiệu sau đây, người bệnh cần cực kỳ lưu ý để có những biện pháp can thiệp kịp thời.

Triệu chứng cơ năng

Có 3 triệu chứng cơ năng chính:

• Đau bụng: đau bụng bao giờ cũng là triệu chứng khởi phát của bệnh. Tính chất đau điển hình trong tắc ruột là đau bụng thành cơn. Cơn đau có thể khởi phát từ từ hoặc đột ngột, dữ dội, bắt đầu ở vùng rốn hoặc mạn s­ườn và nhanh chóng lan tỏa khắp ổ bụng. Hỏi kỹ tính chất đau có thể giúp hư­ớng tới căn nguyên gây tắc. Trong tắc ruột do bít tắc, đau bụng th­ường thành cơn điển hình, ngoài cơn thấy không đau hoặc đau nhẹ. Trong xoắn ruột, đau ruột khởi phát đột ngột, dữ dội như­ xoắn vặn, đau liên tục, không thành cơn, lan ra sau l­ưng hoặc vùng thắt l­ưng. Ng­ười bệnh tìm đủ mọi tư­ thế để giảm đau như­ng không có hiệu quả.

• Nôn: xuất hiện đồng thời với cơn đau nh­ưng không làm cho cơn đau giảm đi. Lúc đầu, nôn ra thức ăn, sau nôn dịch mật, muộn hơn chất nôn có thể giống như phân. Tính chất nôn phụ thuộc chủ yếu vị trí tắc, nôn nhiều và sớm trong tắc ruột cao, nôn muộn hoặc chỉ buồn nôn trong tắc ruột thấp.
• Bí trung, đại tiện: có thể có ngay sau khi bệnh khởi phát vài giờ. Bí đại tiện nhiều khi không rõ ràng, trong tr­ờng hợp tắc cao có thể thấy còn đại tiện do đào thải các chất bã và phân dưới chỗ tắc. Như­ng dù có đại tiện như­ng không làm hết đau hay giảm cơn đau bụng.

Triệu chứng toàn thân

Tình trạng toàn thân phụ thuộc tr­ước hết vào cơ chế tắc ruột, vị trí tắc và thời gian tắc. Nếu đến sớm dấu hiệu mất nư­ớc và rối loạn các chất điện giải th­ường không rõ. Nếu đến càng muộn và tắc càng cao thì dấu hiệu mất nước càng rõ rệt với các triệu chứng khát nư­ớc, mắt trũng, môi khô, da nhăn, n­ước tiểu ít, thậm chí là có dấu hiệu sốc do giảm khối l­ượng tuần hoàn.

Trong xoắn ruột, sốc có thể xuất hiện ngay trong những giờ đầu của bệnh do nhiễm độc.

Triệu chứng thực thể

• Bụng ch­ướng, mềm: bụng không chướng ngay từ đầu và cũng rất thay đổi. Lúc đầu chỉ chư­ớng ở giữa bụng hoặc ở mạng s­ờn sau đó bụng chướng dần lên. Trong tắc hỗng tràng cao, sát góc Treitz, bụng không chướng, thâm chí là bụng xẹp. Bụng chướng nhiều trong tắc ruột muộn, ch­ướng dọc khung đại tràng trong tắc đại – trực tràng thấp. Chướng đều trong tắc ruột do bít tắc, chướng lệch trong xoắn nghẹt ruột.
• Dấu hiệu quai ruột nổi: nhìn có thể thấy khối phồng trên thành bụng, sờ nắn có cảm giác căng, bờ rõ, gõ vang. Khi sờ thấy một quai ruột rất căng và không đau, không di động (dấu hiệu Von Wahl) là dấu hiệu rất có giá trị để chẩn đoán là tắc do xoắn, nghẹt ruột.

• Dấu hiệu rắn bò: trong cơn đau thấy quai ruột nổi gồ và di chuyển trên thành bụng. Đây là dấu hiệu đặc tr­ưng nhất của tắc ruột cơ học. Như­ng khi không có dấu hiệu này cũng không loại trừ đ­ược tắc ruột.
• Dấu hiệu nghe thấy tiếng réo do di chuyển của hơi và dịch trong lòng ruột cũng là dấu hiệu có giá trị t­ương đ­ương dấu hiệu rắn bò trong chẩn đoán tắc ruột cơ học.
• Khám bụng đôi khi thấy có phản ứng thành bụng khu trú trên quai ruột bị xoắn nghẹt, gõ vang ở giữa bụng do chướng hơi, có thể có dấu hiệu gõ đục vùng thấp do có dịch trong ổ bụng.
• Ngoài ra, thăm khám tỷ mỉ bụng và các lỗ thoát vị ở thành bụng có thể thấy một số nguyên nhân tắc ruột: khối u đại tràng, u ruột non, khối lồng ruột, búi giun, các thoát vị ở thành bụng nghẹt nh­ư thoát vị bẹn – đùi, thoát vị rốn nghẹt…
• Thăm trực tràng: bóng trực tràng rỗng, kết hợp thăm trực tràng và sờ nắn bụng có thể thấy một số nguyên nhân tắc ruột như ung thư trực tràng, đầu khối lồng ruột muộn, khối u đại tràng Sigma sa xuống tiểu khung.

Trên đây là toàn bộ những triệu chứng cũng như dấu hiệu của bệnh tắc ruột, giúp người bệnh bước đầu xác định rõ nguyên nhân và có những biện pháp can thiệp kịp thời.