Tầm quan trọng của việc xác định nguy cơ mắc ung thư gan
Ung thư gan là loại ung thư phổ biến và thường phát triển ở những người đã có các bệnh lý gan từ trước. Việc xác định nhóm người có nguy cơ cao là điều cần thiết để có thể thực hiện tầm soát và phát hiện bệnh sớm, từ đó tăng khả năng điều trị thành công. Một số yếu tố nguy cơ đã được nghiên cứu và liên quan trực tiếp đến sự phát triển của ung thư gan.
Những đối tượng có nguy cơ cao mắc ung thư gan
Người nhiễm virus viêm gan B (HBV) và viêm gan C (HCV)
Nhiễm virus viêm gan B và viêm gan C là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư gan. Virus viêm gan có thể gây viêm gan mãn tính, dẫn đến xơ gan và làm tăng nguy cơ phát triển ung thư gan. Người mắc viêm gan B hoặc C mãn tính cần được theo dõi thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu bất thường sớm.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 60-70% các trường hợp ung thư gan trên toàn cầu liên quan đến nhiễm HBV và HCV.
Người mắc xơ gan
Xơ gan là quá trình sẹo hóa gan do tổn thương lâu dài. Người mắc xơ gan có nguy cơ cao mắc ung thư gan vì sự tổn thương mô gan mãn tính có thể dẫn đến đột biến tế bào gan và hình thành khối u ác tính.
Khoảng 80-90% các bệnh nhân ung thư gan có tiền sử xơ gan, và nguy cơ phát triển ung thư gan ở người mắc xơ gan cao gấp 15-20 lần so với người không bị.
Người mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)
Gan nhiễm mỡ không do rượu là tình trạng tích tụ mỡ trong gan không liên quan đến việc tiêu thụ rượu. Bệnh này thường xảy ra ở những người thừa cân, béo phì, tiểu đường hoặc có mức cholesterol cao. Nếu không được kiểm soát, gan nhiễm mỡ không do rượu có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ, xơ gan, và cuối cùng là ung thư gan.
Nghiên cứu cho thấy, 15-20% các trường hợp ung thư gan ở những nước phát triển liên quan đến gan nhiễm mỡ không do rượu.
Người nghiện rượu
Sử dụng rượu trong thời gian dài là một yếu tố nguy cơ chính khác gây ung thư gan. Uống rượu quá mức dẫn đến xơ gan do rượu, gây tổn thương gan mãn tính và làm tăng nguy cơ phát triển ung thư gan. Người nghiện rượu cần được theo dõi gan định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu ung thư.
Theo nghiên cứu, nguy cơ phát triển ung thư gan ở người uống nhiều rượu cao hơn 4-10 lần so với người không uống rượu.
Người mắc bệnh tiểu đường
Bệnh tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường tuýp 2, có liên quan đến nguy cơ phát triển ung thư gan cao hơn. Người mắc tiểu đường thường gặp vấn đề về chuyển hóa mỡ và gan nhiễm mỡ, điều này có thể dẫn đến tổn thương gan mãn tính và làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Một nghiên cứu cho thấy nguy cơ mắc ung thư gan ở người mắc tiểu đường tăng 2-3 lần so với người không mắc bệnh này.
Người tiếp xúc với chất độc aflatoxin
Aflatoxin là một loại độc tố nấm mốc có trong thực phẩm như ngô, đậu phộng và các loại hạt nếu được bảo quản không đúng cách. Tiếp xúc lâu dài với aflatoxin có thể gây đột biến gen và tăng nguy cơ phát triển ung thư gan.
Nghiên cứu cho thấy khoảng 5-10% các trường hợp ung thư gan trên toàn cầu có liên quan đến nhiễm độc aflatoxin, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển.
Người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan
Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan có nguy cơ cao hơn phát triển căn bệnh này do yếu tố di truyền hoặc do tiếp xúc chung với các yếu tố nguy cơ môi trường. Việc tầm soát định kỳ là cần thiết để phát hiện sớm bệnh.
Tầm soát sớm cho nhóm nguy cơ cao
Những người thuộc nhóm nguy cơ cao mắc ung thư gan cần tham gia các chương trình tầm soát định kỳ để phát hiện bệnh sớm và điều trị kịp thời. Các phương pháp tầm soát bao gồm:
- Siêu âm gan định kỳ: Phương pháp siêu âm được khuyến cáo thực hiện mỗi 6 tháng cho người có nguy cơ cao như người mắc viêm gan B, C hoặc xơ gan.
- Xét nghiệm AFP (Alpha-fetoprotein): Xét nghiệm AFP có thể được kết hợp với siêu âm để theo dõi mức độ nguy cơ ung thư gan.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRI): Được thực hiện khi có nghi ngờ về sự hiện diện của khối u trong gan.
Khi nào nên bắt đầu tầm soát ung thư gan?
- Người mắc viêm gan B hoặc C: Những người nhiễm virus viêm gan B hoặc C nên bắt đầu tầm soát từ 40 tuổi hoặc sớm hơn nếu có triệu chứng hoặc tiền sử xơ gan.
- Người mắc xơ gan: Người mắc xơ gan cần tham gia tầm soát định kỳ mỗi 6 tháng để phát hiện sớm các tổn thương hoặc khối u gan.
- Người nghiện rượu và người mắc bệnh tiểu đường: Cả hai nhóm này nên bắt đầu tầm soát sớm, đặc biệt khi đã có triệu chứng hoặc các yếu tố nguy cơ khác đi kèm.
Lợi ích của tầm soát sớm
Tầm soát sớm giúp phát hiện ung thư gan khi khối u còn nhỏ và chưa lan rộng, từ đó cải thiện khả năng điều trị và kéo dài tuổi thọ. Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ sống sót sau 5 năm của bệnh nhân ung thư gan phát hiện sớm có thể tăng lên đến 30-40%, so với tỷ lệ sống sót rất thấp khi bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn.
Lời khuyên
Nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc ung thư gan, hãy tham gia tầm soát định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Siêu âm và xét nghiệm AFP là các phương pháp hiệu quả giúp theo dõi và kiểm tra gan thường xuyên.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
