Ung thư gan là một trong những loại ung thư có tỷ lệ tử vong cao nhất, đặc biệt phổ biến ở các nước châu Á. Theo GLOBOCAN 2020, ung thư gan đứng thứ 6 về tỷ lệ mắc mới với khoảng 905.000 ca mỗi năm và đứng thứ 3 về tỷ lệ tử vong với hơn 830.000 ca tử vong. Tầm soát định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm và tăng khả năng điều trị thành công, nhất là ở những đối tượng có nguy cơ cao.
Một nghiên cứu từ Hiệp hội Nghiên cứu Ung thư Gan Quốc tế (International Liver Cancer Association) chỉ ra rằng việc tầm soát ung thư gan giúp phát hiện sớm khoảng 70% các ca ung thư gan ở giai đoạn đầu, khi có thể can thiệp điều trị hiệu quả.
1. Đối tượng cần tầm soát
Tầm soát ung thư gan chủ yếu tập trung vào những người có nguy cơ cao, bao gồm:
- Người mắc bệnh viêm gan B hoặc C mãn tính: Viêm gan B và C là nguyên nhân gây ung thư gan hàng đầu trên toàn thế giới. Theo WHO, khoảng 80% ca ung thư gan có liên quan đến nhiễm viêm gan B hoặc C mãn tính.
- Xơ gan: Những người bị xơ gan có nguy cơ cao hơn phát triển thành ung thư gan. Tỷ lệ ung thư gan trong nhóm người mắc xơ gan dao động từ 3-5% mỗi năm.
- Tiền sử gia đình: Người có thành viên gia đình bị ung thư gan có nguy cơ cao hơn mắc bệnh.
- Tiếp xúc với aflatoxin: Aflatoxin là chất gây ung thư có trong các thực phẩm nấm mốc, là yếu tố nguy cơ phổ biến ở các quốc gia nhiệt đới.
- Những người có nguy cơ cao nên bắt đầu tầm soát ung thư gan từ 40 tuổi và duy trì tầm soát định kỳ.
2. Phương pháp tầm soát ung thư gan
Các phương pháp tầm soát ung thư gan hiện tại bao gồm:
- Siêu âm gan: Đây là phương pháp chính để tầm soát ung thư gan. Siêu âm có thể phát hiện các khối u có kích thước nhỏ ngay từ giai đoạn sớm. Một nghiên cứu tại Hàn Quốc cho thấy siêu âm có độ nhạy phát hiện ung thư gan ở giai đoạn sớm khoảng 80%.
- Xét nghiệm alpha-fetoprotein (AFP): Đây là một dấu ấn sinh học phổ biến để phát hiện ung thư gan. AFP có thể tăng cao ở những người mắc ung thư gan, đặc biệt là trong các trường hợp phát hiện muộn. Tuy nhiên, AFP không phải là phương pháp tầm soát hoàn hảo do độ nhạy không cao (50-60%), và có thể bị ảnh hưởng bởi các bệnh lý khác như viêm gan.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT) hoặc cộng hưởng từ (MRI): Được chỉ định khi siêu âm hoặc AFP nghi ngờ có tổn thương. CT và MRI có độ chính xác cao trong việc xác định các khối u nhỏ và đánh giá giai đoạn ung thư.
3. Tần suất tầm soát
Tần suất tầm soát ung thư gan được khuyến cáo dựa trên mức độ nguy cơ của bệnh nhân:
- Người có nguy cơ cao (như mắc viêm gan B, C, xơ gan): Nên tầm soát mỗi 6 tháng bằng siêu âm kết hợp với xét nghiệm AFP. Theo nghiên cứu từ Nhật Bản, tầm soát định kỳ 6 tháng giúp tăng tỷ lệ phát hiện ung thư gan ở giai đoạn sớm lên đến 75%.
- Người có nguy cơ trung bình: Không có khuyến cáo cụ thể, nhưng nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường ở gan, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được chỉ định tầm soát.
Chi phí và hỗ trợ tầm soát
Chi phí tầm soát ung thư gan phụ thuộc vào phương pháp sử dụng:
- Siêu âm gan: Tại Việt Nam, chi phí cho một lần siêu âm gan dao động từ 200.000 đến 500.000 VND.
- Xét nghiệm AFP: Chi phí cho xét nghiệm AFP thường từ 300.000 đến 500.000 VND.
- CT và MRI: Các phương pháp hình ảnh tiên tiến này có chi phí cao hơn, khoảng 2-4 triệu VND tùy vào cơ sở y tế và khu vực thực hiện.
Các chương trình bảo hiểm y tế thường hỗ trợ một phần chi phí tầm soát, đặc biệt đối với các bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao như viêm gan B, C hoặc xơ gan.
4.Theo dõi sau tầm soát
Nếu kết quả tầm soát phát hiện các tổn thương nghi ngờ hoặc dấu hiệu của ung thư gan, việc theo dõi chặt chẽ và điều trị sớm là cần thiết. Theo nghiên cứu từ Hàn Quốc, khoảng 20% bệnh nhân phát hiện ung thư gan ở giai đoạn sớm có thể điều trị khỏi hoàn toàn nếu được can thiệp kịp thời. Tái khám và tầm soát định kỳ mỗi 6 tháng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh.
Tầm soát ung thư gan là biện pháp quan trọng giúp phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư và ung thư ở giai đoạn đầu, từ đó tăng khả năng điều trị thành công và kéo dài thời gian sống sót cho bệnh nhân. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tầm soát định kỳ 6 tháng có thể cải thiện tiên lượng ung thư gan, đặc biệt ở những đối tượng có nguy cơ cao.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
