1. Tổng quan về phẫu thuật cắt đại tràng, trực tràng và hậu môn nhân tạo
Phẫu thuật cắt đại tràng, trực tràng có thể dẫn đến việc bệnh nhân phải mang hậu môn nhân tạo (stoma), là một lối thoát nhân tạo để thải phân qua thành bụng. Tùy thuộc vào tình trạng của bệnh nhân, hậu môn nhân tạo có thể là tạm thời hoặc vĩnh viễn. Đối với các bệnh nhân mang hậu môn nhân tạo tạm thời, sẽ có kế hoạch phẫu thuật đóng hậu môn nhân tạo trong vòng từ 1 đến 3 tháng sau mổ. Với bệnh nhân cần hóa trị hoặc xạ trị bổ trợ, kế hoạch này sẽ được điều chỉnh phù hợp để đảm bảo thời gian điều trị tốt nhất.
2. Chăm sóc vết mổ và hậu môn nhân tạo sau phẫu thuật
Giữ vết mổ sạch sẽ: Bệnh nhân cần thay băng và giữ vết mổ khô ráo, sạch sẽ. Tránh để vết mổ tiếp xúc với nước trong ít nhất 48 giờ sau mổ.
Kiểm tra hậu môn nhân tạo: Theo dõi kỹ hậu môn nhân tạo để phát hiện dấu hiệu viêm nhiễm như sưng, đỏ, hoặc kích ứng. Nếu có dấu hiệu bất thường, liên hệ ngay với bác sĩ để được xử lý kịp thời.
Chăm sóc da xung quanh: Da xung quanh hậu môn nhân tạo dễ bị kích ứng, nên cần vệ sinh nhẹ nhàng và sử dụng các loại kem bảo vệ da để ngăn ngừa viêm da.
3. Chế độ ăn uống sau mổ cắt đại tràng, trực tràng và hậu môn nhân tạo
Giai đoạn 1: Ngay sau phẫu thuật (1-3 ngày đầu)
- Ăn nhẹ và dễ tiêu: Sau mổ, bệnh nhân nên bắt đầu với các loại thức ăn lỏng và dễ tiêu như cháo loãng, nước canh, và nước ép trái cây không đường để hệ tiêu hóa thích nghi.
- Tránh thực phẩm kích thích: Các thực phẩm cay, nóng, nhiều dầu mỡ, hoặc có tính axit cao cần được tránh để tránh gây kích ứng cho đường tiêu hóa.
Giai đoạn 2: Sau phẫu thuật từ 4 đến 7 ngày
- Ăn thực phẩm mềm: Khi hệ tiêu hóa ổn định hơn, bệnh nhân có thể ăn các món mềm như cháo đặc, cơm mềm, thịt cá hấp hoặc luộc. Rau củ luộc như bí đỏ, khoai tây cũng tốt cho hệ tiêu hóa.
- Uống đủ nước: Đảm bảo uống đủ nước để tránh táo bón và giúp quá trình thải phân qua hậu môn nhân tạo dễ dàng hơn.
Giai đoạn 3: Sau phẫu thuật từ 2 đến 4 tuần
- Chế độ ăn uống bình thường: Bệnh nhân có thể từ từ quay lại chế độ ăn uống bình thường nhưng cần tránh ăn thực phẩm nhiều chất xơ hoặc gây đầy bụng như đậu, bắp cải, và đồ uống có ga để không gây cản trở quá trình thải phân qua hậu môn nhân tạo.
- Bổ sung dinh dưỡng: Thực phẩm giàu protein và vitamin như cá, thịt gà, rau củ quả mềm giúp bệnh nhân hồi phục nhanh chóng.
4. Quản lý và chăm sóc hậu môn nhân tạo
Thay túi hậu môn nhân tạo:
- Thay túi thường xuyên: Bệnh nhân cần kiểm tra và thay túi khi đầy, không để túi quá đầy để tránh rò rỉ chất thải.
- Vệ sinh vùng da quanh hậu môn nhân tạo: Khi thay túi, vệ sinh nhẹ nhàng vùng da quanh hậu môn nhân tạo bằng nước ấm và khăn mềm, sau đó bôi kem bảo vệ da để tránh viêm nhiễm.
Hoạt động hàng ngày với hậu môn nhân tạo:
- Đi lại và vận động nhẹ nhàng: Sau phẫu thuật, bệnh nhân có thể bắt đầu vận động nhẹ nhàng, như đi bộ ngắn, để giúp lưu thông máu. Tránh nâng vật nặng hoặc các hoạt động gây áp lực lên vùng bụng trong ít nhất 4-6 tuần.
- Chăm sóc da: Chăm sóc vùng da xung quanh hậu môn nhân tạo để ngăn ngừa kích ứng và nhiễm trùng.
5. Lịch tái khám và phẫu thuật đóng hậu môn nhân tạo
Lịch tái khám:
Sau 4 tuần kể từ ngày mổ, bệnh nhân cần tái khám tại phòng khám để bác sĩ đánh giá tình trạng vết mổ và hậu môn nhân tạo. Lần tái khám này giúp kiểm tra tiến trình phục hồi và chuẩn bị cho kế hoạch tiếp theo nếu cần thiết.
Phẫu thuật đóng hậu môn nhân tạo:
Đối với bệnh nhân mang hậu môn nhân tạo tạm thời, cần có kế hoạch phẫu thuật đóng hậu môn nhân tạo trong khoảng từ 1 đến 3 tháng sau mổ. Kế hoạch phẫu thuật này có thể điều chỉnh tùy thuộc vào quá trình phục hồi và lịch điều trị bổ trợ của bệnh nhân.
Đối với bệnh nhân đã cắt cụt trực tràng và phải mang hậu môn nhân tạo vĩnh viễn, không cần có kế hoạch mổ lại để đóng hậu môn nhân tạo.
Cân đối với kế hoạch điều trị bổ trợ:
Với các bệnh nhân cần hóa trị hoặc xạ trị bổ trợ sau mổ, kế hoạch đóng hậu môn nhân tạo sẽ được điều chỉnh phù hợp với lịch điều trị bổ trợ. Điều này nhằm đảm bảo quá trình phục hồi tối ưu và không ảnh hưởng đến quá trình điều trị bổ trợ.
6. Theo dõi và chăm sóc lâu dài
Theo dõi các triệu chứng bất thường:
Đau bụng hoặc khó chịu: Nếu bệnh nhân cảm thấy đau bụng, khó chịu hoặc có bất kỳ dấu hiệu nào liên quan đến hậu môn nhân tạo, cần báo cáo ngay cho bác sĩ để kiểm tra.
Biến chứng hậu môn nhân tạo: Cần theo dõi các biến chứng như rò rỉ chất thải, viêm da hoặc nhiễm trùng và điều trị kịp thời nếu xảy ra.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
