Viêm dạ dày là một bệnh lý phổ biến ảnh hưởng đến niêm mạc dạ dày, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được quản lý đúng cách. Một chế độ ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh, chăm sóc y tế, và theo dõi định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và phòng ngừa viêm dạ dày. Dưới đây là các hướng dẫn cụ thể:
I. Chế độ ăn uống cho bệnh nhân viêm dạ dày
1. Nguyên tắc chung
Chọn thực phẩm nhẹ nhàng: Ưu tiên các loại thực phẩm ít chất béo, dễ tiêu hóa, và không gây kích thích niêm mạc dạ dày. Các thực phẩm nên chọn bao gồm:
- Thực phẩm tinh bột: Cơm, bánh mì, khoai tây, và các loại ngũ cốc.
- Protein dễ tiêu hóa: Thịt gia cầm, cá, trứng, đậu hũ, và các sản phẩm từ sữa ít béo.
- Rau quả tươi: Rau xanh, cà rốt, bí đỏ, dưa leo, chuối, táo, lê. Chọn các loại rau củ quả không có tính acid cao.
- Tránh thực phẩm kích thích: Một số loại thực phẩm có thể kích thích niêm mạc dạ dày, làm tăng tiết acid và gây viêm, bao gồm:
- Thực phẩm cay: Ớt, tiêu, mù tạt, gừng.
- Thực phẩm có tính acid: Cam, chanh, cà chua, dứa.
- Đồ uống có cồn và caffein: Rượu, bia, cà phê, trà đặc, nước ngọt có gas.
- Thực phẩm chiên, rán, hoặc chứa nhiều chất béo: Các món chiên giòn, thịt mỡ, bơ.
- Ăn nhiều bữa nhỏ: Chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày (4-6 bữa) thay vì ăn ít bữa lớn. Điều này giúp giảm tải áp lực lên dạ dày và kiểm soát tiết acid.
- Uống đủ nước: Nên uống nước ấm hoặc nước lọc giữa các bữa ăn. Tránh uống quá nhiều nước trong bữa ăn để không làm loãng dịch tiêu hóa và gây khó tiêu.
2. Các thực phẩm tốt cho dạ dày
- Sữa chua: Chứa probiotics, giúp cân bằng vi khuẩn đường ruột và có thể giảm viêm niêm mạc dạ dày.
- Cháo và súp: Dễ tiêu hóa, cung cấp dưỡng chất và nước, thích hợp cho bệnh nhân bị viêm dạ dày cấp tính.
- Gừng: Một lượng nhỏ gừng có thể giúp giảm buồn nôn và cải thiện tiêu hóa. Tuy nhiên, tránh sử dụng quá nhiều vì có thể kích thích niêm mạc.
- Mật ong: Có tính kháng viêm và có thể giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày. Mật ong có thể được thêm vào nước ấm hoặc trà thảo mộc.
II. Chế độ sinh hoạt và lối sống lành mạnh
1. Quản lý căng thẳng
Thư giãn và nghỉ ngơi: Dành thời gian cho các hoạt động thư giãn như yoga, thiền, đọc sách, hoặc nghe nhạc để giảm căng thẳng.
Giấc ngủ đủ: Đảm bảo ngủ đủ 7-8 giờ mỗi đêm. Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi cơ thể và duy trì sức khỏe tổng quát.
2. Tập thể dục đều đặn
Tập thể dục nhẹ nhàng: Đi bộ, bơi lội, hoặc yoga là các hoạt động thể dục nhẹ nhàng giúp cải thiện tiêu hóa, tăng cường sức khỏe và giảm stress. Tuy nhiên, nên tránh các bài tập thể lực quá nặng có thể làm tăng áp lực lên dạ dày.
3. Tránh các thói quen xấu
Ngưng hút thuốc: Hút thuốc lá kích thích sản xuất acid dạ dày và làm suy yếu hàng rào bảo vệ niêm mạc. Ngưng hút thuốc có thể giúp giảm nguy cơ viêm dạ dày và các biến chứng.
Hạn chế rượu: Rượu có thể gây kích thích và viêm niêm mạc dạ dày. Hạn chế hoặc tránh hoàn toàn uống rượu để bảo vệ dạ dày.
III. Chăm sóc y tế và theo dõi
1. Thăm khám định kỳ 
- Khám định kỳ: Bệnh nhân viêm dạ dày nên thăm khám định kỳ để đánh giá tình trạng bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị khi cần thiết. Nội soi dạ dày có thể được chỉ định để kiểm tra mức độ viêm và loại trừ các nguyên nhân khác như loét hoặc ung thư.
- Xét nghiệm nhiễm H. pylori: Nếu nghi ngờ nhiễm H. pylori, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm thở urease, xét nghiệm máu, xét nghiệm phân, hoặc sinh thiết từ nội soi để xác định sự hiện diện của vi khuẩn.
2. Theo dõi triệu chứng
- Theo dõi triệu chứng: Bệnh nhân nên ghi lại các triệu chứng của mình, bao gồm thời gian, tần suất và mức độ nghiêm trọng, để cung cấp thông tin chi tiết cho bác sĩ trong các lần khám bệnh.
- Phát hiện dấu hiệu biến chứng: Nếu bệnh nhân có triệu chứng như nôn ra máu, phân đen, đau bụng dữ dội, hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân, cần đến gặp bác sĩ ngay lập tức để kiểm tra.
IV. Điều trị viêm dạ dày
1. Sử dụng thuốc
- Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Như omeprazole, esomeprazole, pantoprazole, giúp giảm tiết acid dạ dày, giảm đau và hỗ trợ quá trình lành viêm.
- H2-receptor antagonist: Như ranitidine, famotidine, giảm tiết acid dạ dày bằng cách ngăn chặn hoạt động của histamine.
- Thuốc bảo vệ niêm mạc: Sucralfate, bismuth subsalicylate, giúp bảo vệ và làm lành niêm mạc dạ dày bị tổn thương.
- Kháng sinh: Sử dụng trong trường hợp nhiễm H. pylori, thường là một phác đồ phối hợp gồm hai kháng sinh (ví dụ: amoxicillin và clarithromycin) và một PPI.
2. Phương pháp điều trị khác
- Thảo dược và liệu pháp bổ sung: Một số thảo dược như nghệ, cam thảo, và aloe vera đã được nghiên cứu có tác dụng kháng viêm và bảo vệ niêm mạc dạ dày. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
- Liệu pháp tâm lý: Trong các trường hợp viêm dạ dày liên quan đến căng thẳng, liệu pháp tâm lý như liệu pháp nhận thức-hành vi (CBT) có thể giúp bệnh nhân quản lý stress và giảm triệu chứng.
Kết luận
Viêm dạ dày là một tình trạng bệnh lý phổ biến nhưng có thể được quản lý hiệu quả thông qua sự kết hợp giữa chế độ ăn uống hợp lý, lối sống lành mạnh, chăm sóc y tế thích hợp, và theo dõi định kỳ. Hiểu rõ nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ là quan trọng để xây dựng một kế hoạch điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Nếu bệnh nhân tuân thủ các hướng dẫn này, họ có thể cải thiện triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, và duy trì sức khỏe dạ dày tốt.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
