Hệ thống mạch máu và mạch bạch huyết của trực tràng

– Trực tràng được cấp máu chủ yếu bởi 3 động mạch:

+ Động mạch trực tràng trên là nhánh tận của động mạch mạc treo tràng dưới, cấp máu cho toàn bộ bóng trực tràng và niêm mạc ống hậu môn.

+ Động mạch trực tràng giữa bắt nguồn từ động mạch chậu trong hoặc động mạch hạ vị, chia các nhánh tưới máu phần dưới bóng trực tràng và cơ quan sinh dục, nhiều trường hợp không có động mạch này.

+ Động mạch trực tràng dưới xuất phát từ động mạch thẹn trong cấp máu cho các cơ thắt, cơ nâng hậu môn và niêm mạc ống hậu môn.

Ngoài ra còn có động mạch cùng giữa, xuất phát từ chỗ chia động mạch chậu gốc đi thẳng xuống trước xương cùng và chia các nhánh vào mặt sau trực tràng và ống hậu môn.

Do hệ thống mạch máu nuôi dưỡng trực tràng  khá phong phú, trong phẫu thuật ung thư trực tràng rất ít khi bị thiếu máu tại miệng nối, ngay cả khi thắt tận gốc động mạch mạc treo tràng dưới .

Hình 1. Động mạch cấp máu cho trực tràng

– Tĩnh mạch: mạch máu hồi quy từ trực tràng và hậu môn qua hai đường:

+ Các tĩnh mạch đoạn 2/3 trên của trực tràng  dẫn máu về tĩnh mạch trực tràng trên (hệ cửa).

+ Các tĩnh mạch đoạn 1/3 dưới của trực tràng thu hồi máu và theo tĩnh mạch trực tràng giữa và dưới đổ vào tĩnh mạch chậu trong (hệ chủ).

Việc thu hồi máu của hệ tĩnh mạch như vậy có thể giải thích khi ung thư  đoạn 1/3 dưới và ống hậu môn có thể di căn trực tiếp lên phổi mà không có di căn gan.

Hình 2.Tĩnh mạch hậu môn trực tràng

– Bạch mạch: Bạch mạch hậu môn – trực tràng chia làm ba nhóm: nhóm trên, nhóm giữa và nhóm dưới.

Hình 3. Bạch mạch của trực tràng

+ Nhóm trên: nhận bạch huyết của bóng trực tràng, theo động mạch trực trang trên đổ vào chuỗi hạch mạc treo tràng dưới.

+ Nhóm giữa: nhận bạch huyết của phần trên ống hậu môn, theo động mạch trực tràng giữa rồi đổ vào các hạch hạ vị.

+ Nhóm dưới: nhận bạch huyết từ phần dưới của ống hậu môn, đi qua vùng đáy chậu, chạy dọc theo tới các hạch nông, nằm ở phía trong theo vùng bẹn. Ngoài ra, có một số bạch mạch của vùng da hậu môn đổ vào các hạch hậu môn – trực tràng rồi sau đó đổ vào các mạch bạch huyết ở phía trên.