Việc sử dụng phẫu thuật thu nhỏ dạ dày (bariatric surgery) cho trẻ em để điều trị béo phì là một phương pháp can thiệp mạnh mẽ và chỉ nên được áp dụng trong những trường hợp đặc biệt. Đây là lựa chọn cuối cùng khi các biện pháp giảm cân không xâm lấn (chế độ ăn uống, tăng cường hoạt động thể chất, và sử dụng thuốc) không mang lại hiệu quả, và trẻ em gặp nguy cơ cao mắc các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng do béo phì. Dưới đây là những thông tin chi tiết về việc áp dụng phẫu thuật này cho trẻ em, khi nào nên áp dụng, và hiệu quả điều trị.
1. Phẫu thuật thu nhỏ dạ dày (Bariatric Surgery) là gì?
Phẫu thuật bariatric là một nhóm các phương pháp phẫu thuật nhằm giảm kích thước dạ dày, giúp giảm khả năng tiêu thụ thực phẩm và hấp thụ calo, từ đó hỗ trợ giảm cân hiệu quả. Các loại phẫu thuật phổ biến bao gồm:
- Laparoscopic Sleeve Gastrectomy (LSG): Phẫu thuật cắt bỏ một phần lớn dạ dày, chỉ để lại một phần dạ dày nhỏ hình ống, giúp giảm cảm giác thèm ăn và tiêu thụ thức ăn ít hơn.
- Gastric Bypass (Roux-en-Y): Phẫu thuật này giúp giảm kích thước dạ dày và thay đổi cách thức thực phẩm di chuyển qua hệ tiêu hóa, làm giảm lượng calo hấp thụ.
- Adjustable Gastric Band (Lap-Band): Một vòng dạ dày có thể điều chỉnh được đặt quanh phần trên của dạ dày, tạo ra một túi nhỏ hạn chế lượng thức ăn mà trẻ có thể ăn vào.
2. Khi nào nên áp dụng phẫu thuật bariatric cho trẻ em?
Phẫu thuật bariatric không phải là lựa chọn điều trị đầu tiên cho trẻ em bị béo phì. Theo các hướng dẫn từ Hiệp hội Béo phì Hoa Kỳ (American Society for Metabolic and Bariatric Surgery - ASMBS) và Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (American Academy of Pediatrics - AAP), phẫu thuật này chỉ nên được xem xét trong các trường hợp sau:
- Trẻ từ 13 tuổi trở lên với chỉ số BMI ≥ 40 (béo phì nghiêm trọng), hoặc BMI ≥ 35 kèm theo các bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến béo phì như tiểu đường loại 2, cao huyết áp, hoặc hội chứng ngưng thở khi ngủ.
- Trẻ đã trải qua ít nhất 6 tháng điều trị không phẫu thuật, bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục, và sử dụng thuốc nhưng không thành công.
- Trẻ và gia đình có sự hiểu biết đầy đủ về quá trình điều trị, các rủi ro và lợi ích của phẫu thuật, đồng thời có khả năng cam kết tuân thủ các yêu cầu y tế sau phẫu thuật, như thay đổi lối sống và kiểm tra sức khỏe thường xuyên.
Quyết định phẫu thuật cần được thực hiện dựa trên sự đánh giá toàn diện của một đội ngũ chuyên gia bao gồm bác sĩ nhi khoa, chuyên gia dinh dưỡng, bác sĩ nội tiết, và phẫu thuật viên. Việc này đảm bảo rằng phẫu thuật là phương pháp an toàn và hiệu quả nhất cho trẻ.
3. Hiệu quả điều trị béo phì bằng phẫu thuật bariatric
Phẫu thuật bariatric đã chứng minh là một phương pháp hiệu quả trong việc giúp trẻ em bị béo phì giảm cân đáng kể và cải thiện tình trạng sức khỏe tổng thể. Dưới đây là một số kết quả từ các nghiên cứu lâm sàng về hiệu quả của phẫu thuật bariatric ở trẻ em:
a. Giảm cân đáng kể
Theo nghiên cứu từ Trường Đại học Cincinnati (2019), trẻ em trải qua phẫu thuật Laparoscopic Sleeve Gastrectomy (LSG) hoặc Gastric Bypass có thể giảm từ 25-30% trọng lượng cơ thể sau 1-2 năm sau phẫu thuật. Một nghiên cứu khác từ Trường Đại học Y Johns Hopkins (2020) cho thấy trẻ em bị béo phì nghiêm trọng sau khi thực hiện phẫu thuật LSG có thể giảm tới 29% trọng lượng trong vòng 1 năm.
b. Cải thiện các biến chứng sức khỏe liên quan đến béo phì
Phẫu thuật bariatric không chỉ giúp giảm cân mà còn cải thiện đáng kể các vấn đề sức khỏe liên quan đến béo phì như:
- Tiểu đường loại 2: Nghiên cứu từ Trung tâm Y tế Mayo Clinic (2020) cho thấy sau phẫu thuật, hơn 70% trẻ em có triệu chứng tiểu đường loại 2 đã kiểm soát tốt mức đường huyết và thậm chí có thể ngừng sử dụng thuốc điều trị tiểu đường.
- Cao huyết áp: Khoảng 80% trẻ em có huyết áp cao trước khi phẫu thuật đã trở lại mức bình thường hoặc giảm đáng kể sau phẫu thuật, theo nghiên cứu từ Trường Đại học Texas (2018).
- Ngưng thở khi ngủ: Một số trẻ gặp phải hội chứng ngưng thở khi ngủ do béo phì đã được cải thiện hoàn toàn sau khi giảm cân.
c. Duy trì cân nặng sau phẫu thuật
Một nghiên cứu dài hạn từ Trường Đại học Stanford (2017) theo dõi trẻ em sau phẫu thuật LSG trong vòng 5 năm cho thấy hầu hết trẻ vẫn duy trì được mức giảm cân hoặc tiếp tục giảm thêm. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả lâu dài, trẻ cần phải tuân thủ chặt chẽ chế độ ăn uống và lối sống sau phẫu thuật, cùng với sự theo dõi y tế thường xuyên.
4. Tác động và rủi ro của phẫu thuật giảm cân đối với trẻ em
Dù phẫu thuật bariatric có thể mang lại nhiều lợi ích cho trẻ em bị béo phì nghiêm trọng, nhưng cũng đi kèm với các rủi ro và tác động cần được xem xét cẩn trọng.
a. Rủi ro phẫu thuật
Như bất kỳ ca phẫu thuật nào, phẫu thuật bariatric cũng có thể gây ra các biến chứng trong và sau quá trình phẫu thuật, bao gồm:
- Chảy máu, nhiễm trùng, và các biến chứng gây mê: Đây là các rủi ro phổ biến với bất kỳ phẫu thuật nào.
- Thiếu hụt dinh dưỡng: Sau phẫu thuật, cơ thể trẻ có thể hấp thụ ít vitamin và khoáng chất hơn do thay đổi cấu trúc dạ dày. Do đó, trẻ cần bổ sung vitamin và khoáng chất thường xuyên để đảm bảo sự phát triển đầy đủ.
- Hẹp miệng nối (đặc biệt ở phương pháp Gastric Bypass): Một số trẻ có thể gặp khó khăn trong việc tiêu hóa thức ăn nếu miệng nối bị hẹp.
b. Tác động đối với sự phát triển
Phẫu thuật bariatric có thể ảnh hưởng đến quá trình phát triển của trẻ, đặc biệt là trong giai đoạn dậy thì. Do việc thay đổi kích thước dạ dày và quá trình hấp thụ dinh dưỡng, trẻ cần được theo dõi dinh dưỡng cẩn thận để đảm bảo rằng chúng nhận đủ các chất cần thiết cho sự phát triển chiều cao và chức năng nội tiết.
c. Yêu cầu cam kết lâu dài
Trẻ em sau phẫu thuật cần cam kết tuân thủ chặt chẽ chế độ ăn uống và lối sống mới. Điều này bao gồm việc ăn ít hơn, bổ sung vitamin và khoáng chất đầy đủ, và tham gia các buổi kiểm tra định kỳ với bác sĩ để đảm bảo sự phát triển và sức khỏe ổn định.
5. Kết luận
Phẫu thuật bariatric có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho trẻ em bị béo phì nghiêm trọng, giúp giảm cân đáng kể và cải thiện các bệnh lý liên quan đến béo phì như tiểu đường loại 2 và cao huyết áp. Tuy nhiên, phẫu thuật này chỉ nên được xem xét khi các biện pháp không phẫu thuật không mang lại hiệu quả, và trẻ phải được đánh giá kỹ lưỡng bởi đội ngũ chuyên gia y tế.
Cha mẹ và trẻ cần hiểu rõ về những lợi ích cũng như rủi ro của phẫu thuật, và cam kết tuân thủ các hướng dẫn y tế sau phẫu thuật để đảm bảo kết quả điều trị tốt nhất và tránh các biến chứng.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
