Dinh dưỡng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. Đối với phụ nữ béo phì, chế độ ăn uống hợp lý còn giúp kiểm soát cân nặng, giảm nguy cơ các biến chứng nguy hiểm. Việc xây dựng một kế hoạch dinh dưỡng phù hợp không chỉ đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cho thai nhi mà còn giúp mẹ tránh tình trạng tăng cân quá mức.
1. Nguyên tắc dinh dưỡng cho phụ nữ béo phì mang thai
1.1. Kiểm soát lượng calo
Việc quản lý lượng calo nạp vào cơ thể là chìa khóa để kiểm soát cân nặng. Đối với phụ nữ béo phì, nhu cầu năng lượng không tăng nhiều trong ba tháng đầu thai kỳ. Theo khuyến nghị của institute of medicine (iom), phụ nữ béo phì chỉ nên tăng lượng calo khoảng 200-300 calo mỗi ngày trong ba tháng cuối thai kỳ, khi thai nhi phát triển nhanh chóng.
Nghiên cứu từ tạp chí journal of obstetrics and gynecology năm 2019 cho biết rằng việc tăng cân kiểm soát dựa trên nhu cầu calo thực tế giúp giảm nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ và tiền sản giật xuống 30-35% so với những phụ nữ tăng cân quá mức.
1.2. Chế độ ăn cân bằng
Một chế độ ăn uống cân bằng là cách hiệu quả để cung cấp đầy đủ dưỡng chất mà không làm tăng nguy cơ tăng cân không kiểm soát. Phụ nữ béo phì mang thai nên tập trung vào việc ăn các thực phẩm giàu dinh dưỡng, giảm thiểu các loại thực phẩm có nhiều đường và chất béo bão hòa.
- Carbohydrate phức hợp: Lựa chọn các loại tinh bột có nguồn gốc từ thực phẩm nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, và bánh mì nguyên cám giúp duy trì mức đường huyết ổn định và cung cấp năng lượng dồi dào. Một nghiên cứu của harvard school of public health năm 2020 chỉ ra rằng phụ nữ mang thai tiêu thụ carbohydrate phức hợp có nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ thấp hơn 25% so với những người ăn nhiều tinh bột tinh chế.
- Chất đạm từ thực phẩm ít béo: Các nguồn protein ít béo như thịt gà, cá, trứng, và đậu nành rất tốt cho sự phát triển của thai nhi mà không làm tăng quá nhiều lượng calo. Theo american journal of clinical nutrition, việc tăng cường tiêu thụ protein từ thực phẩm ít béo có thể giảm nguy cơ tăng cân quá mức trong thai kỳ lên tới 20-25%.
- Chất béo lành mạnh: Chất béo không bão hòa có trong các loại dầu thực vật như dầu ô-liu, dầu hạt cải, và các loại hạt như hạnh nhân, óc chó giúp cung cấp năng lượng mà không gây tăng cân quá mức. Một nghiên cứu trên the lancet năm 2018 cho thấy rằng phụ nữ mang thai tiêu thụ chất béo lành mạnh giảm nguy cơ phát triển tiền sản giật xuống 15%.
- Rau quả và chất xơ: Rau củ và trái cây cung cấp nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ giúp giảm nguy cơ táo bón, một vấn đề phổ biến trong thai kỳ. Chất xơ cũng giúp duy trì cảm giác no lâu, hạn chế việc ăn quá mức. Theo american journal of obstetrics and gynecology, phụ nữ mang thai tiêu thụ ít nhất 25-30g chất xơ mỗi ngày có nguy cơ tăng cân quá mức thấp hơn 35% so với những người ăn ít chất xơ.
1.3. Uống nước đầy đủ
Uống đủ nước là một phần quan trọng trong việc kiểm soát cân nặng và duy trì sức khỏe thai kỳ. Phụ nữ mang thai béo phì nên uống ít nhất 2-2.5 lít nước mỗi ngày để giữ cho cơ thể đủ nước và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
2. Thực phẩm nên ăn và tránh trong thai kỳ
Việc lựa chọn thực phẩm đúng cách giúp phụ nữ béo phì mang thai kiểm soát được cân nặng và giảm thiểu các nguy cơ sức khỏe cho thai kỳ.
2.1. Thực phẩm nên ăn
- Trái cây và rau xanh: Các loại rau củ giàu vitamin như cải bó xôi, bông cải xanh, cà chua, và các loại trái cây như táo, cam, dâu tây đều rất tốt cho sức khỏe. Một nghiên cứu từ tạp chí journal of nutrition năm 2019 chỉ ra rằng phụ nữ mang thai tiêu thụ ít nhất 5 khẩu phần rau quả mỗi ngày giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến béo phì trong thai kỳ lên tới 30%.
- Ngũ cốc nguyên hạt: Gạo lứt, bánh mì nguyên cám, yến mạch giúp duy trì mức năng lượng ổn định và kiểm soát lượng đường trong máu. Ngũ cốc nguyên hạt cũng chứa nhiều chất xơ giúp giảm nguy cơ táo bón.
- Sữa ít béo và sản phẩm từ sữa: Sữa ít béo, phô mai và sữa chua cung cấp canxi và protein cần thiết cho sự phát triển của xương thai nhi mà không làm tăng lượng mỡ trong cơ thể mẹ.
2.2. Thực phẩm nên tránh 
- Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh: Các loại đồ ăn nhanh như bánh mì kẹp thịt, pizza, khoai tây chiên thường chứa nhiều chất béo bão hòa và natri, làm tăng nguy cơ béo phì và tiền sản giật.
- Đồ uống có đường: Nước ngọt, nước trái cây đóng hộp, và các loại đồ uống có đường khác chứa nhiều calo rỗng và làm tăng nguy cơ đái tháo đường thai kỳ. Theo centers for disease control and prevention (cdc), phụ nữ mang thai uống đồ uống có đường có nguy cơ mắc đái tháo đường thai kỳ cao hơn 25% so với người không uống.
- Thực phẩm chiên và nhiều dầu mỡ: Thực phẩm chiên rán như gà rán, khoai tây chiên không chỉ làm tăng cân mà còn tăng nguy cơ các bệnh tim mạch. Một nghiên cứu từ british journal of nutrition năm 2020 cho biết phụ nữ ăn thực phẩm chiên rán ít nhất 3 lần/tuần có nguy cơ tiền sản giật và tăng huyết áp thai kỳ cao hơn 40-50%.
3. Mẹo dinh dưỡng để duy trì cân nặng lành mạnh
- Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn 3 bữa lớn mỗi ngày, phụ nữ mang thai nên chia thành 5-6 bữa nhỏ để duy trì mức năng lượng ổn định và tránh tăng cân quá mức. Nghiên cứu từ american dietetic association chỉ ra rằng phụ nữ chia bữa ăn thành nhiều phần nhỏ có nguy cơ tăng cân quá mức thấp hơn 20% so với người ăn bữa lớn.
- Theo dõi khẩu phần: Sử dụng các công cụ hoặc ứng dụng để theo dõi lượng calo tiêu thụ hàng ngày. Điều này giúp đảm bảo không ăn quá mức cần thiết và giữ cân nặng trong mức kiểm soát.
- Tránh ăn khuya: Ăn khuya có thể làm tăng lượng calo dư thừa và gây tăng cân không kiểm soát. Theo tạp chí international journal of obesity, phụ nữ mang thai ăn sau 8 giờ tối có nguy cơ tăng cân quá mức cao hơn 15-20%.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
_cr_480x332.jpg)
