Mối liên quan giữa béo phì và ung thư tử cung, đặc biệt là ung thư nội mạc tử cung, đã được chứng minh qua nhiều nghiên cứu khoa học. Dưới đây là một trình bày chi tiết về mối liên hệ này, các cơ chế gây ra nguy cơ, số liệu nghiên cứu và lời khuyên để giảm nguy cơ.
1. Mối liên quan giữa béo phì và ung thư tử cung
Tỷ lệ mắc bệnh: Ung thư nội mạc tử cung là loại ung thư phụ khoa phổ biến nhất ở các nước phát triển, và béo phì là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung tăng lên cùng với chỉ số khối cơ thể (BMI). Các nghiên cứu chỉ ra rằng phụ nữ béo phì có nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung cao hơn so với phụ nữ có cân nặng bình thường.
2. Nguyên nhân tăng nguy cơ ung thư tử cung ở bệnh nhân béo phì
- Tăng sản xuất estrogen: Ở phụ nữ sau mãn kinh, mô mỡ trở thành nguồn chính sản xuất estrogen, vì buồng trứng không còn sản xuất hormone này nữa. Estrogen kích thích sự tăng sinh của tế bào nội mạc tử cung, dẫn đến tăng nguy cơ phát triển tế bào ung thư. Béo phì làm tăng tổng lượng estrogen trong cơ thể, tạo điều kiện cho sự phát triển của ung thư nội mạc tử cung.
- Thiếu cân bằng progesterone: Ở phụ nữ béo phì, sự cân bằng giữa estrogen và progesterone có thể bị rối loạn, dẫn đến tăng sinh quá mức nội mạc tử cung mà không có sự kiểm soát. Sự thiếu cân bằng này có thể gây ra tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
- Kháng insulin và mức insulin cao: Béo phì thường đi kèm với tình trạng kháng insulin, dẫn đến mức insulin cao hơn trong máu. Insulin cao không chỉ ảnh hưởng đến chuyển hóa đường mà còn có thể kích thích sự tăng sinh tế bào trong nội mạc tử cung, góp phần làm tăng nguy cơ ung thư.
- Viêm mãn tính: Béo phì gây ra tình trạng viêm mãn tính với sự tăng sản xuất các cytokine viêm như TNF-α và IL-6. Tình trạng viêm mãn tính này có thể gây tổn thương DNA và kích thích tăng sinh tế bào, tạo điều kiện cho sự phát triển của ung thư nội mạc tử cung.
3. Số liệu nghiên cứu minh chứng
- Nghiên cứu từ Women's Health Initiative (WHI): Nghiên cứu này cho thấy phụ nữ có chỉ số BMI từ 30 trở lên có nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung cao gấp 2-3 lần so với những người có BMI trong ngưỡng bình thường. Nguy cơ này còn tăng cao hơn nữa ở những phụ nữ có BMI trên 35.
- Nghiên cứu từ European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC): Nghiên cứu EPIC chỉ ra rằng nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung tăng thêm 52% với mỗi 5 đơn vị tăng thêm trong chỉ số BMI. Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng vòng eo lớn (chỉ số của béo phì bụng) liên quan mạnh mẽ đến nguy cơ ung thư nội mạc tử cung.
- Nghiên cứu tổng quan từ tạp chí Lancet Oncology: Phân tích tổng hợp từ nhiều nghiên cứu khác nhau cho thấy phụ nữ béo phì có nguy cơ mắc ung thư nội mạc tử cung cao hơn 3-4 lần so với phụ nữ có cân nặng bình thường. Nguy cơ này tăng lên đặc biệt ở những phụ nữ không sử dụng liệu pháp hormone thay thế sau mãn kinh.
4. Lời khuyên để giảm nguy cơ ung thư tử cung liên quan đến béo phì
- Duy trì cân nặng hợp lý: Một trong những biện pháp hiệu quả nhất để giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung là duy trì cân nặng trong ngưỡng bình thường (BMI từ 18.5 đến 24.9). Giảm cân có thể làm giảm mức estrogen và insulin, từ đó giảm nguy cơ phát triển ung thư.
- Chế độ ăn uống lành mạnh: Áp dụng chế độ ăn giàu rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, và protein nạc có thể giúp duy trì cân nặng và giảm
nguy cơ ung thư. Tránh tiêu thụ quá nhiều đường, đồ ăn nhanh, và thức ăn chiên rán để kiểm soát lượng calo và chất béo.
- Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất đều đặn giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện độ nhạy insulin và giảm mức độ viêm. Khuyến cáo tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần với cường độ vừa phải.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phụ nữ có nguy cơ cao (ví dụ như có tiền sử gia đình mắc ung thư nội mạc tử cung, béo phì nặng) nên thăm khám định kỳ và thực hiện các xét nghiệm sàng lọc khi có triệu chứng bất thường như chảy máu tử cung không do kinh nguyệt.
- Sử dụng liệu pháp hormone hợp lý: Phụ nữ sau mãn kinh nên thảo luận với bác sĩ về các lựa chọn hormone thay thế để đảm bảo không tăng nguy cơ ung thư nội mạc tử cung. Liệu pháp hormone cần được cân nhắc cẩn thận, đặc biệt là khi sử dụng estrogen đơn độc.
Kết luận
Béo phì là một yếu tố nguy cơ quan trọng cho ung thư nội mạc tử cung, chủ yếu thông qua các cơ chế liên quan đến tăng mức estrogen, kháng insulin, và viêm mãn tính. Việc duy trì cân nặng hợp lý, áp dụng chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh, và thăm khám sức khỏe định kỳ là các chiến lược quan trọng để giảm nguy cơ ung thư tử cung.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
