Bài viết này được viết bởi PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn - Phó viện trưởng viện phẫu thuật tiêu hóa, Chủ nhiệm khoa phẫu thuật ống tiêu hóa bệnh viện TƯQĐ 108.
Béo phì có liên quan chặt chẽ đến các bệnh lý về gan, đặc biệt là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease - NAFLD). NAFLD là một trong những nguyên nhân chính gây ra các vấn đề về gan ở người béo phì và có thể tiến triển thành những tình trạng nghiêm trọng hơn như viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (Non-Alcoholic Steatohepatitis - NASH), xơ gan, và thậm chí ung thư gan. Dưới đây là các cách béo phì gây ra các bệnh về gan:
1. Tích tụ mỡ trong gan (NAFLD)
- Tăng lưu trữ chất béo trong gan: Béo phì dẫn đến tình trạng dư thừa mỡ trong cơ thể, và một phần lớn mỡ này được tích tụ trong gan. Khi lượng mỡ trong gan vượt quá 5-10% trọng lượng gan, nó dẫn đến tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).
- Kháng insulin: Béo phì thường đi kèm với kháng insulin, làm cho cơ thể khó chuyển hóa glucose, dẫn đến tích tụ mỡ trong gan. Kháng insulin là một yếu tố chính thúc đẩy sự phát triển của NAFLD.
2. Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH)
- Viêm và tổn thương tế bào gan: Khi gan nhiễm mỡ trở nên nghiêm trọng, nó có thể dẫn đến viêm và tổn thương tế bào gan, gây ra tình trạng viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH). NASH không chỉ là tình trạng mỡ thừa trong gan mà còn liên quan đến viêm và tổn thương gan, có thể tiến triển thành xơ gan.
- Stress oxi hóa và viêm: Tình trạng viêm mãn tính và stress oxi hóa trong gan do béo phì có thể gây tổn thương tế bào gan và làm tăng nguy cơ phát triển NASH.
3. Xơ gan
- Sự tiến triển từ NASH: Nếu NASH không được kiểm soát, nó có thể dẫn đến xơ gan, một tình trạng mà mô gan bị tổn thương và thay thế bằng mô sẹo, làm suy giảm chức năng gan.
- Mất chức năng gan: Khi xơ gan tiến triển, gan mất dần khả năng thực hiện các chức năng quan trọng như lọc độc tố khỏi máu, sản xuất protein, và hỗ trợ tiêu hóa, dẫn đến nhiều biến chứng sức khỏe nghiêm trọng.
4. Ung thư gan
- Tăng nguy cơ ung thư gan: Béo phì và NASH làm tăng nguy cơ phát triển ung thư gan (hepatocellular carcinoma - HCC). Tình trạng viêm mãn tính và tổn thương gan liên tục có thể dẫn đến các đột biến DNA trong tế bào gan, thúc đẩy sự phát triển của ung thư.
- Biến chứng của xơ gan: Xơ gan là một yếu tố nguy cơ chính cho ung thư gan, và vì béo phì làm tăng nguy cơ xơ gan, nó cũng gián tiếp làm tăng nguy cơ ung thư gan.
5. Tác động của béo phì đến chức năng gan
- Giảm chức năng chuyển hóa: Béo phì có thể làm giảm khả năng gan chuyển hóa chất béo và carbohydrate, dẫn đến rối loạn chuyển hóa và tích tụ độc tố trong cơ thể.
- Rối loạn chức năng tiết mật: Gan sản xuất mật để giúp tiêu hóa chất béo. Béo phì có thể làm suy giảm chức năng tiết mật, dẫn đến các vấn đề tiêu hóa và rối loạn hấp thụ dinh dưỡng.
6. Rối loạn lipid máu và gan nhiễm mỡ
- Tăng lipid máu: Béo phì thường đi kèm với tăng mức triglycerides và cholesterol trong máu. Những chất béo này có thể lắng đọng trong gan, làm trầm trọng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ và gây ra các rối loạn chức năng gan.
- Khả năng giải độc kém: Khi gan bị nhiễm mỡ và tổn thương, khả năng giải độc của gan bị suy giảm, khiến cơ thể dễ bị nhiễm độc và mắc các bệnh lý khác.
7. Kháng insulin và gan
- Tác động của kháng insulin: Béo phì thường gây ra kháng insulin, làm tăng mức đường huyết và dẫn đến sự tích tụ chất béo trong gan. Kháng insulin là một yếu tố chính gây ra và làm trầm trọng thêm NAFLD và NASH.
- Rối loạn chuyển hóa: Rối loạn chuyển hóa do kháng insulin có thể làm gia tăng sản xuất glucose và lipid trong gan, tạo ra một vòng luẩn quẩn giữa béo phì, kháng insulin, và bệnh gan.
Béo phì gây ra các bệnh về gan chủ yếu thông qua cơ chế tích tụ mỡ trong gan, viêm mãn tính, và rối loạn chuyển hóa, dẫn đến các tình trạng như gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH), xơ gan, và ung thư gan. Những yếu tố này có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho gan, làm suy giảm chức năng gan và dẫn đến các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng. Quản lý cân nặng, chế độ ăn uống lành mạnh, và lối sống vận động là các biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ mắc các bệnh gan liên quan đến béo phì.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ: