Bệnh Barrett thực quản là một tình trạng mà niêm mạc của thực quản bị thay đổi từ biểu mô vảy bình thường thành biểu mô trụ. Thông thường, sự thay đổi này xảy ra do tác động lâu dài của axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây viêm loét và kích thích các tế bào thay đổi cấu trúc.
1. Bệnh Barrett thực quản là gì?
Barrett thực quản là một tình trạng tiền ung thư, trong đó niêm mạc của thực quản bị thay đổi từ biểu mô vảy bình thường thành biểu mô trụ, loại niêm mạc thường thấy trong dạ dày và ruột non. Sự thay đổi này xảy ra do tiếp xúc lâu dài với acid dạ dày, thường gặp ở những người mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
2. Tỷ lệ mắc
- Trong dân chúng: Tỷ lệ mắc Barrett thực quản trong dân số nói chung ước tính vào khoảng 1-2%.
- Trong những người bị trào ngược: Tỷ lệ mắc Barrett thực quản trong những người bị GERD cao hơn, khoảng 10-15%. Nguy cơ phát triển Barrett thực quản tăng lên ở những người bị GERD lâu năm hoặc có triệu chứng nặng.
3. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh
- Nguyên nhân: Nguyên nhân chính của Barrett thực quản là sự trào ngược acid dạ dày lên thực quản kéo dài và không được kiểm soát. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm béo phì, hút thuốc lá, và tiền sử gia đình mắc Barrett thực quản hoặc ung thư thực quản.
- Cơ chế bệnh sinh: Sự tiếp xúc kéo dài của niêm mạc thực quản với acid dạ dày gây ra viêm mạn tính. Qua thời gian, cơ thể phản ứng bằng cách thay đổi cấu trúc tế bào của niêm mạc thực quản từ biểu mô vảy thành biểu mô trụ để chống lại sự kích thích liên tục. Quá trình này là một dạng phản ứng thích nghi nhưng cũng đồng thời tạo ra nguy cơ biến đổi tiền ung thư.
4. Hình ảnh tổn thương và phân loại tổn thương
- Hình ảnh tổn thương: Trong nội soi, Barrett thực quản thường được nhận biết bởi sự thay đổi màu sắc của niêm mạc thực quản từ màu hồng nhạt của biểu mô vảy bình thường thành màu hồng đậm hoặc đỏ của biểu mô trụ. Niêm mạc bị tổn thương có thể xuất hiện các vùng nhô lên, bất thường, và có thể có các dải niêm mạc mở rộng từ dạ dày lên thực quản.
- Phân loại tổn thương: Barrett thực quản được phân loại dựa trên chiều dài của đoạn niêm mạc bị biến đổi:
- Barrett dài (Long-segment Barrett's esophagus): Khi đoạn niêm mạc biến đổi dài hơn 3 cm.
- Barrett ngắn (Short-segment Barrett's esophagus): Khi đoạn niêm mạc biến đổi ngắn hơn 3 cm.
5. Tỷ lệ tiến triển ung thư thực quản
Barrett thực quản là một yếu tố nguy cơ cao cho sự phát triển của ung thư thực quản, cụ thể là ung thư biểu mô tuyến thực quản (adenocarcinoma).
Tỷ lệ tiến triển: Tỷ lệ tiến triển từ Barrett thực quản đến ung thư biểu mô tuyến thực quản dao động từ 0.1% đến 0.5% mỗi năm. Nguy cơ này cao hơn nếu có loạn sản mức độ cao (high-grade dysplasia).
6. Cách thức điều trị
Điều trị nội khoa:
Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Được sử dụng để giảm sản xuất acid dạ dày, giúp kiểm soát triệu chứng GERD và giảm viêm niêm mạc thực quản.
Theo dõi định kỳ: Bệnh nhân Barrett thực quản thường được khuyến cáo nội soi định kỳ để phát hiện sớm loạn sản hoặc ung thư. Tần suất nội soi phụ thuộc vào mức độ tổn thương và nguy cơ tiến triển.
Điều trị can thiệp:
Liệu pháp cắt bỏ qua nội soi (Endoscopic Mucosal Resection - EMR): Sử dụng khi phát hiện loạn sản mức độ cao hoặc ung thư giai đoạn sớm, EMR có thể loại bỏ các vùng tổn thương.
Liệu pháp hủy niêm mạc bằng sóng radio (Radiofrequency Ablation - RFA): Sử dụng sóng radio để phá hủy lớp niêm mạc bị biến đổi, giúp ngăn chặn sự tiến triển của Barrett thực quản.
7. Khi nào cần cắt bỏ tổn thương qua nội soi?
Cắt bỏ tổn thương qua nội soi (EMR hoặc ESD) được chỉ định khi:
- Loạn sản mức độ cao (High-grade dysplasia): Khi phát hiện loạn sản mức độ cao, có nguy cơ cao tiến triển thành ung thư thực quản. Việc cắt bỏ qua nội soi giúp loại bỏ tổn thương trước khi nó tiến triển.
- Ung thư biểu mô tuyến giai đoạn sớm: Nếu ung thư được phát hiện ở giai đoạn sớm, còn giới hạn ở lớp niêm mạc hoặc lớp dưới niêm mạc, việc cắt bỏ qua nội soi có thể điều trị triệt để mà không cần phẫu thuật lớn.
8. Lời khuyên của PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn
- Quản lý GERD: Nếu bạn bị GERD, hãy đảm bảo điều trị đúng cách và theo dõi định kỳ để ngăn ngừa sự phát triển của Barrett thực quản.
- Theo dõi định kỳ: Nếu đã được chẩn đoán Barrett thực quản, tuân thủ các khuyến cáo nội soi định kỳ để phát hiện sớm các biến chứng nguy hiểm.
- Thay đổi lối sống: Áp dụng các biện pháp giảm cân, bỏ thuốc lá, và tránh các yếu tố làm nặng thêm GERD như ăn uống không điều độ.
- Thảo luận với bác sĩ: Luôn thảo luận với bác sĩ về các lựa chọn điều trị nếu phát hiện loạn sản hoặc các tổn thương nghi ngờ để có thể can thiệp kịp thời.
Barrett thực quản là một tình trạng tiền ung thư nghiêm trọng, nhưng với việc theo dõi và điều trị kịp thời, nguy cơ tiến triển thành ung thư có thể được giảm thiểu đáng kể.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
.jpg)
