1. Khái niệm tầm soát ung thư dạ dày
Ung thư dạ dày là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất trên thế giới. Theo báo cáo của GLOBOCAN 2020, ung thư dạ dày đứng thứ 5 về tỷ lệ mắc mới (1,09 triệu ca mới) và thứ 4 về tỷ lệ tử vong do ung thư với khoảng 769.000 ca tử vong mỗi năm. Phát hiện sớm thông qua tầm soát là cách hiệu quả để giảm tỷ lệ tử vong và cải thiện tiên lượng cho bệnh nhân. Tầm soát giúp phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm khi triệu chứng còn mờ nhạt hoặc chưa có triệu chứng, từ đó tăng khả năng điều trị thành công.
Một nghiên cứu từ Nhật Bản, nơi có chương trình tầm soát ung thư dạ dày quốc gia, cho thấy tầm soát giúp giảm tỷ lệ tử vong lên đến 50% ở những người tham gia thường xuyên. Điều này chứng minh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm qua tầm soát.
2. Đối tượng cần tầm soát
Các yếu tố nguy cơ ung thư dạ dày bao gồm:
- Tuổi tác: Ung thư dạ dày phổ biến hơn ở những người trên 50 tuổi. Khoảng 60% số ca mắc mới trên toàn cầu xảy ra ở người trên 60 tuổi.
- Giới tính: Nam giới có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao gấp 2 lần so với nữ giới.
- Nhiễm Helicobacter pylori (H. pylori): Đây là yếu tố nguy cơ chính liên quan đến ung thư dạ dày. Khoảng 80% các ca ung thư dạ dày có liên quan đến nhiễm H. pylori, theo dữ liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
- Chế độ ăn uống: Chế độ ăn giàu muối, thực phẩm muối chua, hút thuốc lá, và uống rượu bia nhiều đều làm tăng nguy cơ mắc ung thư dạ dày.
- Tiền sử gia đình: Người có người thân bị ung thư dạ dày có nguy cơ cao hơn.
- Triệu chứng nghi ngờ: Mặc dù ung thư dạ dày giai đoạn đầu thường không có triệu chứng rõ ràng, một số dấu hiệu cần chú ý bao gồm:
- Đau bụng vùng thượng vị kéo dài.
- Buồn nôn hoặc nôn.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
- Chán ăn, ợ nóng.
3. Phương pháp tầm soát ung thư dạ dày
Các phương pháp tầm soát hiện nay bao gồm:
- Nội soi dạ dày: Đây là phương pháp chính xác nhất để tầm soát ung thư dạ dày, cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và sinh thiết nếu cần. Theo Hiệp hội Nội soi tiêu hóa Nhật Bản, tỷ lệ phát hiện ung thư dạ dày giai đoạn sớm khi sử dụng nội soi là 90%.
- Chụp X-quang với barium: Đây là phương pháp thay thế nếu bệnh nhân không thể thực hiện nội soi. Tuy nhiên, phương pháp này có độ nhạy thấp hơn so với nội soi và ít được sử dụng ở các nước phát triển.
- Xét nghiệm tìm vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori): Phương pháp này giúp phát hiện tình trạng nhiễm H. pylori – một trong những yếu tố nguy cơ chính gây ung thư dạ dày. Nhiều nghiên cứu cho thấy điều trị H. pylori có thể giảm nguy cơ phát triển ung thư dạ dày lên đến 50%.
4. Tần suất tầm soát
Tần suất tầm soát ung thư dạ dày được khuyến cáo dựa trên nguy cơ cá nhân.
- Đối với người có nguy cơ cao (như nhiễm H. pylori, tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày): tầm soát định kỳ mỗi 1-2 năm bằng nội soi.
- Đối với người có nguy cơ trung bình: bắt đầu tầm soát từ tuổi 50, sau đó định kỳ mỗi 3-5 năm.
Theo nghiên cứu tại Hàn Quốc, việc tầm soát mỗi 2 năm giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong do ung thư dạ dày, từ 10-20%, đặc biệt ở những đối tượng nguy cơ cao.
5. Chi phí và hỗ trợ tầm soát
Chi phí tầm soát ung thư dạ dày có thể dao động tùy theo khu vực và phương pháp sử dụng. Nội soi dạ dày là phương pháp đắt nhất, nhưng thường được hỗ trợ bởi bảo hiểm y tế hoặc các chương trình hỗ trợ từ bệnh viện.
Tại Việt Nam, chi phí nội soi dạ dày có thể dao động từ 1 triệu đến 3 triệu VND, tùy vào việc có gây mê hay không.
Ở Nhật Bản và Hàn Quốc, các chương trình tầm soát quốc gia hỗ trợ chi phí cho những người thuộc nhóm nguy cơ cao, giúp giảm chi phí cá nhân.
6. Tầm quan trọng của việc theo dõi sau tầm soát
Sau khi tầm soát, nếu phát hiện các dấu hiệu bất thường hoặc có tổn thương tiền ung thư, việc theo dõi và tái khám định kỳ là vô cùng quan trọng. Theo nghiên cứu từ Hàn Quốc, khoảng 5-10% những người đã tầm soát phát hiện tổn thương dạ dày cần theo dõi chặt chẽ để ngăn ngừa sự tiến triển thành ung thư.
Tóm lại, tầm soát ung thư dạ dày không chỉ giúp phát hiện sớm ung thư ở giai đoạn đầu, mà còn mang lại cơ hội điều trị thành công cao hơn, từ đó giảm đáng kể tỷ lệ tử vong. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của các chương trình tầm soát định kỳ trong việc giảm tỷ lệ tử vong do ung thư dạ dày, đặc biệt ở các quốc gia có tỷ lệ mắc bệnh cao như Nhật Bản và Hàn Quốc.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
