Tắc ruột là một tình trạng cấp cứu tiêu hóa nghiêm trọng, đòi hỏi phải được chẩn đoán chính xác và kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm. Bác sĩ sẽ sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để chẩn đoán tắc ruột, bao gồm các xét nghiệm hình ảnh, khám lâm sàng và xét nghiệm máu. Dưới đây là các phương pháp chính được sử dụng trong quá trình chẩn đoán tắc ruột.
1. Khám lâm sàng
Phương pháp đầu tiên trong chẩn đoán tắc ruột là khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh nhân để đánh giá mức độ nghiêm trọng của tình trạng tắc ruột.
- Kiểm tra bụng: Bác sĩ sẽ kiểm tra bụng của bệnh nhân để phát hiện các dấu hiệu như bụng căng cứng, căng trướng, nhạy cảm khi chạm vào, và có dấu hiệu của cơn đau quặn thắt. Việc kiểm tra này giúp bác sĩ đánh giá tình trạng tích tụ khí và dịch trong ruột.
- Nghe âm thanh ruột: Bác sĩ cũng có thể sử dụng ống nghe để nghe âm thanh ruột. Nếu không nghe thấy tiếng nhu động ruột, hoặc âm thanh ruột bất thường (tiếng rít hoặc tiếng "lội nước"), đó có thể là dấu hiệu cho thấy ruột đang bị tắc nghẽn.
- Hỏi về triệu chứng: Bác sĩ sẽ hỏi bệnh nhân về các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, nôn, bí trung đại tiện, và thời gian xuất hiện các triệu chứng này để xác định mức độ nghiêm trọng của bệnh.
2. Chụp X-quang bụng
Chụp X-quang bụng là một trong những phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến nhất được sử dụng để phát hiện tắc ruột. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ quan sát được hình ảnh tổng quan của bụng và phát hiện các dấu hiệu của tắc ruột.
- Hình ảnh khí và dịch trong ruột: Trên phim X-quang, tắc ruột thường được thể hiện qua sự tích tụ khí và dịch trong ruột, làm cho ruột phình to. Khí có thể xuất hiện ở đoạn ruột trên chỗ tắc nghẽn, trong khi đoạn ruột dưới có thể không có khí hoặc dịch.
- Phát hiện mức độ tắc nghẽn: Chụp X-quang cũng giúp bác sĩ xác định vị trí và mức độ tắc nghẽn trong ruột, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.
3. Chụp cắt lớp vi tính (CT scan)
Chụp cắt lớp vi tính (CT scan) là một phương pháp hình ảnh hiện đại và chính xác hơn để chẩn đoán tắc ruột. CT scan cho phép tạo ra hình ảnh chi tiết của ruột và các cơ quan trong ổ bụng, giúp bác sĩ có cái nhìn rõ ràng hơn về tình trạng của bệnh nhân.
- Hình ảnh chi tiết: CT scan cung cấp hình ảnh chi tiết hơn so với X-quang, giúp phát hiện vị trí chính xác của chỗ tắc, nguyên nhân gây tắc ruột (như khối u, vết sẹo, dính ruột), và mức độ nghiêm trọng của tắc nghẽn.
- Phát hiện biến chứng: Phương pháp này cũng giúp bác sĩ phát hiện các biến chứng như hoại tử ruột, thủng ruột, viêm phúc mạc hoặc sự tích tụ mủ (áp xe) trong ổ bụng.
- Sử dụng chất cản quang: CT scan thường được thực hiện với sự hỗ trợ của chất cản quang để làm nổi bật hình ảnh ruột, giúp phát hiện tình trạng tắc nghẽn một cách chính xác hơn.
4. Siêu âm bụng
Siêu âm bụng là một phương pháp hình ảnh không xâm lấn, thường được sử dụng để chẩn đoán tắc ruột ở trẻ em và người già. Siêu âm giúp phát hiện tắc nghẽn ruột một cách an toàn và không gây đau cho bệnh nhân.
- Phát hiện tình trạng tắc nghẽn: Siêu âm có thể hiển thị hình ảnh của ruột và các mô mềm trong ổ bụng, giúp bác sĩ phát hiện tình trạng tắc nghẽn và xác định nguyên nhân gây tắc ruột.
- Sử dụng cho trường hợp nhẹ: Siêu âm thường được sử dụng trong các trường hợp nghi ngờ tắc ruột nhẹ, hoặc khi bệnh nhân không thể tiếp nhận chụp X-quang hoặc CT scan do một số lý do sức khỏe.
- Lợi thế không xâm lấn: Siêu âm là phương pháp an toàn, không sử dụng tia X, phù hợp cho các bệnh nhân có tình trạng sức khỏe yếu hoặc có nguy cơ bị tổn thương do các phương pháp khác.
5. Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Chụp cộng hưởng từ (MRI) ít phổ biến hơn nhưng đôi khi được sử dụng để chẩn đoán tắc ruột, đặc biệt là ở những bệnh nhân có tình trạng sức khỏe đặc biệt như mang thai hoặc có tiền sử dị ứng với chất cản quang.
- Hình ảnh rõ nét: MRI tạo ra hình ảnh rõ ràng và chi tiết về các mô mềm, ruột và các cơ quan lân cận, giúp phát hiện tình trạng tắc nghẽn ruột và các tổn thương đi kèm.
- An toàn cho phụ nữ mang thai: MRI không sử dụng tia X, do đó an toàn hơn cho phụ nữ mang thai và những bệnh nhân có tình trạng đặc biệt.
- Giới hạn: Tuy nhiên, MRI ít được sử dụng hơn so với CT scan vì thời gian chụp lâu và chi phí cao hơn.
6. Xét nghiệm máu
Bên cạnh các phương pháp hình ảnh, xét nghiệm máu cũng đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán tắc ruột. Xét nghiệm máu giúp bác sĩ đánh giá tình trạng viêm nhiễm và sức khỏe tổng thể của bệnh nhân.
- Số lượng bạch cầu: Nếu bệnh nhân bị tắc ruột, số lượng bạch cầu trong máu có thể tăng cao, cho thấy cơ thể đang phản ứng với viêm nhiễm hoặc nhiễm trùng.
- Kiểm tra chức năng gan và thận: Xét nghiệm máu cũng giúp đánh giá chức năng gan và thận, đồng thời xác định tình trạng mất cân bằng điện giải và mức độ mất nước của bệnh nhân, điều này rất quan trọng trong quá trình điều trị.
- Dấu hiệu thiếu máu: Nếu tắc ruột gây hoại tử hoặc xuất huyết trong ruột, xét nghiệm máu có thể phát hiện tình trạng thiếu máu, cho thấy bệnh nhân cần can thiệp phẫu thuật khẩn cấp.
Kết luận
Chẩn đoán tắc ruột là một quá trình phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp của nhiều phương pháp như khám lâm sàng, chụp X-quang, CT scan, siêu âm bụng, MRI, và xét nghiệm máu. Mỗi phương pháp đều đóng vai trò quan trọng trong việc xác định tình trạng tắc ruột, vị trí và mức độ nghiêm trọng của tắc nghẽn, cũng như các biến chứng liên quan. Phát hiện sớm và chính xác sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như hoại tử ruột, thủng ruột, hoặc viêm phúc mạc.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
