Polyp trực tràng là những khối u nhỏ hình thành trên niêm mạc bên trong trực tràng. Mặc dù hầu hết các polyp trực tràng là lành tính, nhưng một số loại polyp có thể phát triển thành ung thư nếu không được phát hiện và loại bỏ kịp thời. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (American Cancer Society - ACS), polyp tuyến (adenomatous polyps) là loại polyp có nguy cơ cao nhất dẫn đến ung thư trực tràng. Việc phát hiện sớm và loại bỏ polyp là cách tốt nhất để ngăn ngừa sự phát triển của ung thư.
I. Polyp trực tràng có gây ung thư trực tràng không?
Nguy cơ từ polyp trực tràng:
Không phải tất cả các polyp trực tràng đều phát triển thành ung thư, nhưng có một số loại polyp nhất định có nguy cơ cao hơn. Theo nghiên cứu từ Mayo Clinic, các loại polyp phổ biến nhất có nguy cơ gây ung thư bao gồm:
- Polyp tuyến (adenomatous polyps): Đây là loại polyp phổ biến nhất và cũng là loại có nguy cơ cao phát triển thành ung thư. Khoảng 10% đến 30% polyp tuyến có thể trở thành ung thư nếu không được loại bỏ kịp thời.
- Polyp răng cưa (serrated polyps): Những polyp này có thể trở thành ung thư, đặc biệt là khi chúng có kích thước lớn hoặc xuất hiện ở vùng đại tràng và trực tràng.
Quá trình phát triển thành ung thư:
Polyp tuyến thường phát triển chậm và mất từ 5-10 năm để biến đổi từ lành tính thành ác tính (ung thư). Điều này tạo cơ hội để phát hiện và loại bỏ polyp trước khi chúng tiến triển thành ung thư.
II. Làm thế nào để phát hiện polyp trực tràng?
1. Nội soi đại tràng (colonoscopy)
Lợi ích:
Nội soi đại tràng là phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất để phát hiện và loại bỏ polyp trực tràng. Theo nghiên cứu từ National Institutes of Health (NIH), nội soi đại tràng không chỉ giúp phát hiện sớm các polyp nhỏ mà còn cho phép bác sĩ loại bỏ chúng ngay trong quá trình thực hiện, ngăn ngừa sự phát triển của ung thư.
Lời khuyên thực tế:
Thực hiện nội soi định kỳ: Đối với người có nguy cơ cao mắc ung thư trực tràng hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh, nội soi đại tràng nên được thực hiện định kỳ từ tuổi 50 (hoặc sớm hơn nếu có yếu tố nguy cơ). Nếu không phát hiện polyp, nội soi đại tràng thường được khuyến nghị lặp lại sau 10 năm.
Theo dõi triệu chứng bất thường: Các triệu chứng như chảy máu trực tràng, thay đổi thói quen đi tiêu hoặc đau bụng kéo dài có thể là dấu hiệu của polyp trực tràng. Hãy thăm khám bác sĩ nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào.
2. Xét nghiệm phân tìm máu ẩn (FOBT)
Lợi ích:
Xét nghiệm phân tìm máu ẩn là phương pháp phát hiện các dấu hiệu máu nhỏ trong phân, có thể xuất hiện khi polyp gây ra chảy máu. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, xét nghiệm này có thể giúp phát hiện sớm các polyp hoặc ung thư giai đoạn sớm mà không gây triệu chứng rõ ràng.
Lời khuyên thực tế:
Xét nghiệm phân tìm máu ẩn nên được thực hiện hàng năm đối với những người từ 50 tuổi trở lên hoặc những người có nguy cơ cao mắc ung thư trực tràng.
Nếu xét nghiệm cho kết quả dương tính, nội soi đại tràng sẽ được thực hiện để kiểm tra và xác nhận sự hiện diện của polyp.
3. Chụp cắt lớp đại tràng (CT colonography)
Lợi ích:
Chụp cắt lớp đại tràng, còn gọi là nội soi đại tràng ảo, là một phương pháp không xâm lấn để phát hiện polyp lớn và các tổn thương bất thường trong đại tràng. Theo Mayo Clinic, phương pháp này có thể giúp phát hiện các polyp có kích thước từ 6mm trở lên và là một lựa chọn thay thế cho nội soi đại tràng.
Lời khuyên thực tế:
Chụp cắt lớp đại tràng thường được khuyến nghị cho những người không thể hoặc không muốn thực hiện nội soi đại tràng.
Nếu phát hiện polyp qua chụp cắt lớp, nội soi đại tràng có thể được tiến hành để loại bỏ chúng.
III. Làm thế nào để loại bỏ polyp trước khi biến chứng thành ung thư trực tràng?
1. Loại bỏ polyp qua nội soi đại tràng
Phương pháp:
Trong quá trình nội soi đại tràng, nếu phát hiện polyp, bác sĩ sẽ sử dụng các dụng cụ chuyên dụng để cắt bỏ chúng
ngay lập tức. Phương pháp này được gọi là cắt polyp qua nội soi (polypectomy). Đây là phương pháp hiệu quả và ít xâm lấn để loại bỏ polyp trước khi chúng có cơ hội trở thành ung thư.
Lợi ích:
Phát hiện và loại bỏ polyp trong cùng một thủ thuật, giúp ngăn ngừa sự phát triển của ung thư.
Thủ thuật an toàn và ít gây đau đớn, bệnh nhân có thể về nhà ngay sau khi hoàn thành nội soi.
Lời khuyên thực tế:
Đảm bảo tuân thủ lịch kiểm tra và nội soi định kỳ nếu bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc ung thư trực tràng.
Sau khi loại bỏ polyp, bạn nên thăm khám định kỳ để theo dõi sự tái phát và giữ sức khỏe đường tiêu hóa.
2. Theo dõi và kiểm tra sau khi loại bỏ polyp
Lợi ích:
Sau khi loại bỏ polyp, cần tiếp tục theo dõi và thăm khám định kỳ để đảm bảo không có polyp mới phát triển. Theo khuyến nghị từ Hiệp hội Tiêu hóa Hoa Kỳ (American Gastroenterological Association - AGA), sau khi cắt bỏ polyp, bạn nên thực hiện nội soi theo chu kỳ 3-5 năm một lần, tùy thuộc vào số lượng và kích thước polyp đã được phát hiện.
Lời khuyên thực tế:
Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh, bao gồm chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước và tập thể dục đều đặn để duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
Hạn chế rượu bia và tránh thuốc lá để giảm nguy cơ tái phát polyp.
Kết luận
Polyp trực tràng, đặc biệt là polyp tuyến, có nguy cơ phát triển thành ung thư trực tràng nếu không được phát hiện và loại bỏ kịp thời. Việc phát hiện polyp qua nội soi đại tràng hoặc các xét nghiệm khác là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa ung thư trực tràng. Nội soi đại tràng không chỉ giúp phát hiện polyp mà còn cho phép bác sĩ loại bỏ chúng ngay lập tức, từ đó giảm nguy cơ biến chứng thành ung thư. Để bảo vệ sức khỏe, việc thực hiện các xét nghiệm định kỳ, theo dõi sau khi loại bỏ polyp, và duy trì lối sống lành mạnh là rất quan trọng.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
