Kiểm soát cân nặng và phòng ngừa béo phì không chỉ có lợi cho sức khỏe tổng thể mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ phát triển ung thư gan. Béo phì và thừa cân là một trong những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến các bệnh lý về gan như gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH), xơ gan và cuối cùng là ung thư gan. Theo nghiên cứu từ American Cancer Society (ACS), những người bị béo phì có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn khoảng 2-3 lần so với những người có cân nặng bình thường. Dưới đây là lý do tại sao kiểm soát cân nặng là yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa ung thư gan.
1. Béo phì và gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)
Nguy cơ:
Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là một tình trạng mà lượng mỡ tích tụ trong gan không phải do tiêu thụ rượu, thường liên quan đến tình trạng thừa cân hoặc béo phì. Theo nghiên cứu từ Mayo Clinic, NAFLD là bệnh gan mãn tính phổ biến nhất trên toàn thế giới, đặc biệt ở những người béo phì. Nếu không được điều trị, NAFLD có thể tiến triển thành viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) – một tình trạng viêm gan nghiêm trọng, dẫn đến xơ gan và làm tăng nguy cơ ung thư gan.
Cơ chế gây hại:
Khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt quá mức cho phép, gan sẽ trở nên quá tải và không thể thực hiện tốt chức năng của mình. Sự tích tụ này gây viêm nhiễm và làm tổn thương các tế bào gan, dẫn đến sự phát triển của xơ gan và ung thư gan. Theo nghiên cứu từ National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases (NIDDK), người bị béo phì có nguy cơ phát triển NAFLD cao hơn nhiều so với người có cân nặng lý tưởng.
Lời khuyên thực tế:
Duy trì cân nặng lý tưởng bằng cách thực hiện chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục đều đặn để giảm nguy cơ mắc NAFLD và ung thư gan.
Thực hiện xét nghiệm chức năng gan định kỳ nếu bạn thuộc nhóm người thừa cân hoặc béo phì để phát hiện sớm các dấu hiệu của NAFLD.
2. Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) và nguy cơ ung thư gan
Nguy cơ:
Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) là giai đoạn tiến triển của NAFLD, trong đó gan bị viêm nhiễm và tổn thương lâu dài. Theo nghiên cứu từ American Association for the Study of Liver Diseases (AASLD), khoảng 25% số người mắc NAFLD sẽ phát triển thành NASH, và trong số đó, 20% sẽ tiến triển thành xơ gan, làm tăng nguy cơ mắc ung thư gan.
Cơ chế gây hại:
Khi gan bị viêm nhiễm kéo dài, các tế bào gan bị tổn thương và mô sẹo bắt đầu thay thế các mô gan khỏe mạnh. Quá trình viêm mãn tính này là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của ung thư gan. Người bị NASH có nguy cơ mắc ung thư gan cao gấp nhiều lần so với người không bị bệnh.
Lời khuyên thực tế:
Thực hiện chế độ ăn uống ít calo và giảm chất béo bão hòa để ngăn ngừa sự tiến triển của NAFLD thành NASH.
Nếu bạn đã mắc NASH, cần thực hiện theo chỉ dẫn của bác sĩ và duy trì lối sống lành mạnh để giảm viêm nhiễm và bảo vệ gan khỏi tổn thương thêm.
3. Kiểm soát cân nặng giúp giảm viêm nhiễm và bảo vệ gan
Lợi ích:
Kiểm soát cân nặng là một trong những cách hiệu quả nhất để giảm viêm nhiễm trong cơ thể, bao gồm viêm gan. Theo nghiên cứu từ Harvard T.H. Chan School of Public Health, người duy trì cân nặng lý tưởng có mức độ viêm nhiễm trong cơ thể thấp hơn, giúp bảo vệ gan khỏi sự tấn công của các gốc tự do và các chất gây viêm. Điều này không chỉ giúp giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ mà còn ngăn ngừa sự phát triển của ung thư gan.
Cơ chế phòng ngừa:
Khi bạn duy trì cân nặng hợp lý, gan không phải làm việc quá tải để xử lý chất béo dư thừa, từ đó giảm nguy cơ viêm nhiễm và tổn thương gan. Việc kiểm soát cân nặng cũng giúp cải thiện chức năng chuyển hóa của gan, ngăn chặn quá trình tích tụ mỡ trong gan.
Lời khuyên thực tế:
Giảm cân từ từ và duy trì lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống giàu rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên cám để kiểm soát cân nặng.
Kết hợp tập thể dục đều đặn, ít nhất 150 phút mỗi tuần với các hoạt động cường độ vừa phải như đi bộ, đạp xe hoặc bơi lội để duy trì sức khỏe gan và giảm viêm nhiễm.
4. Giảm nguy cơ kháng insulin và tiểu đường
Nguy cơ:
Béo phì là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng kháng insulin và tiểu đường loại 2, cả hai đều có liên quan mật thiết đến nguy cơ ung thư gan. Theo nghiên cứu từ Journal of Hepatology, những người mắc tiểu đường loại 2 có nguy cơ mắc ung thư gan cao hơn khoảng 2-3 lần so với người không mắc bệnh.
Cơ chế gây hại:
Khi cơ thể bị kháng insulin, lượng insulin trong máu sẽ tăng cao, gây tích tụ mỡ trong gan và làm tăng viêm nhiễm. Tình trạng này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ung thư gan, đặc biệt ở những người đã có NAFLD hoặc NASH.
Lời khuyên thực tế:
Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, ít đường và tinh bột tinh chế để kiểm soát mức đường huyết và ngăn ngừa tiểu đường.
Nếu bạn đã mắc tiểu đường loại 2, hãy thường xuyên kiểm tra sức khỏe gan và tham khảo ý kiến bác sĩ về cách kiểm soát bệnh để ngăn ngừa tổn thương gan và nguy cơ ung thư.
5. Phòng ngừa xơ gan và ung thư gan qua kiểm soát cân nặng
Lợi ích:
Kiểm soát cân nặng không chỉ giúp ngăn ngừa gan nhiễm mỡ và viêm gan mà còn giảm nguy cơ xơ gan – một trong những yếu tố nguy cơ chính dẫn đến ung thư gan. Theo nghiên cứu từ American Association for the Study of Liver Diseases (AASLD), người bị béo phì có nguy cơ phát triển xơ gan cao hơn nhiều lần so với người có cân nặng bình thường.
Lời khuyên thực tế:
Thực hiện các biện pháp kiểm soát cân nặng bằng cách duy trì lối sống lành mạnh, kết hợp giữa chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục đều đặn.
Nếu bạn đã có các dấu hiệu của gan nhiễm mỡ hoặc viêm gan, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được hỗ trợ trong việc giảm cân và ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh.
Kết luận
Kiểm soát cân nặng và phòng ngừa béo phì là những biện pháp quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc ung thư gan. Béo phì là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan, tất cả đều là các nguyên nhân tiềm ẩn của ung thư gan. Bằng cách duy trì cân nặng lý tưởng, thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn, bạn có thể bảo vệ sức khỏe gan và ngăn ngừa nguy cơ phát triển ung thư gan.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
