Táo bón có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, và việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp bạn điều chỉnh lối sống và áp dụng các biện pháp điều trị hiệu quả hơn. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng táo bón.
1. Chế độ ăn ít chất xơ
Chất xơ là một phần quan trọng của chế độ ăn uống giúp hỗ trợ tiêu hóa và duy trì sức khỏe đường ruột. Khi chế độ ăn uống thiếu chất xơ, phân sẽ trở nên khô cứng và khó đào thải, gây ra táo bón.
Thiếu rau xanh và trái cây: Chất xơ có nhiều trong rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, và các loại hạt. Nếu bạn không tiêu thụ đủ các loại thực phẩm này, nguy cơ táo bón sẽ tăng cao.
Ăn quá nhiều thức ăn nhanh: Thực phẩm chế biến sẵn, giàu chất béo và ít chất xơ như đồ ăn nhanh, bánh mì trắng và đồ ngọt cũng là nguyên nhân chính dẫn đến táo bón.
2. Uống không đủ nước
Nước giúp làm mềm phân và làm cho phân dễ dàng di chuyển qua đường ruột. Khi bạn không uống đủ nước, phân sẽ trở nên cứng và khô, dẫn đến tình trạng táo bón.
Thiếu nước làm phân khô: Nước đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì độ ẩm cho phân. Khi cơ thể thiếu nước, ruột sẽ hấp thụ nước từ phân, làm cho phân trở nên cứng và khó đi qua.
Uống nhiều nước ngọt và cà phê: Nước ngọt có ga và cà phê có thể làm mất nước nhanh hơn, khiến cơ thể bị khô và phân trở nên khô cứng.
3. Thiếu vận động
Hoạt động thể chất giúp kích thích hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả. Nếu bạn có lối sống ít vận động, cơ ruột có thể hoạt động chậm lại, khiến phân di chuyển chậm và gây ra táo bón.
Lối sống ít vận động: Những người có thói quen ngồi lâu hoặc ít di chuyển, chẳng hạn như dân văn phòng, dễ bị táo bón hơn do cơ thể không có đủ hoạt động để thúc đẩy quá trình tiêu hóa.
Tập thể dục giúp tiêu hóa: Tập thể dục thường xuyên, như đi bộ hoặc chạy bộ, có thể giúp tăng cường chức năng tiêu hóa và cải thiện lưu thông máu đến hệ tiêu hóa.
4. Thói quen đi vệ sinh không đúng cách
Nhiều người có thói quen nhịn đi vệ sinh hoặc trì hoãn đi vệ sinh khi có nhu cầu. Điều này không chỉ gây ra sự tích tụ phân trong ruột mà còn làm tăng nguy cơ táo bón.
Nhịn đi đại tiện: Nếu bạn thường xuyên nhịn đi đại tiện, phân sẽ bị giữ lại trong ruột lâu hơn, trở nên khô và khó đẩy ra ngoài.
Không có thói quen đi vệ sinh đều đặn: Việc không hình thành thói quen đi vệ sinh đều đặn cũng có thể dẫn đến táo bón, đặc biệt là khi bạn không dành đủ thời gian cho việc này.
5. Sử dụng thuốc
Một số loại thuốc có thể gây ra táo bón như một tác dụng phụ. Điều này thường xảy ra với các loại thuốc giảm đau mạnh, thuốc chống trầm cảm, thuốc lợi tiểu, hoặc thuốc bổ sung sắt.
Thuốc giảm đau (opioids): Các loại thuốc giảm đau chứa opioids, được sử dụng để điều trị các cơn đau mạnh, có thể làm giảm hoạt động của ruột, dẫn đến táo bón.
Thuốc chống trầm cảm: Một số loại thuốc chống trầm cảm cũng có thể gây táo bón do ảnh hưởng đến hệ thống thần kinh kiểm soát hoạt động tiêu hóa.
Thuốc bổ sung sắt: Các loại thuốc bổ sung sắt có thể làm phân trở nên cứng hơn, khó đào thải, và gây ra táo bón.
6. Một số bệnh lý liên quan
Táo bón có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý khác trong cơ thể. Khi các bệnh lý này ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa hoặc hệ thần kinh, chúng có thể làm chậm quá trình tiêu hóa và gây ra táo bón.
Hội chứng ruột kích thích (IBS): Táo bón có thể là một phần của hội chứng ruột kích thích, một rối loạn mãn tính ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa và có thể gây táo bón hoặc tiêu chảy.
Các vấn đề về tuyến giáp: Tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp) có thể làm chậm quá trình tiêu hóa, gây ra táo bón.
Bệnh tiểu đường: Người bị tiểu đường có thể gặp vấn đề về tiêu hóa, do ảnh hưởng của bệnh đến dây thần kinh kiểm soát hoạt động của ruột, làm tăng nguy cơ táo bón.
7. Thay đổi trong sinh hoạt hàng ngày
Các thay đổi đột ngột trong thói quen sinh hoạt hàng ngày, như thay đổi môi trường sống, du lịch, hoặc stress cũng có thể làm rối loạn quá trình tiêu hóa và dẫn đến táo bón.
Du lịch và thay đổi môi trường: Khi bạn di chuyển đến môi trường mới, nhịp sinh học có thể bị ảnh hưởng, khiến việc đi vệ sinh không còn đúng giờ hoặc dễ dàng như trước, dẫn đến táo bón.
Căng thẳng và stress: Stress và căng thẳng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh ruột, làm rối loạn quá trình tiêu hóa và gây ra táo bón.
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Nếu bạn thường xuyên gặp phải tình trạng táo bón hoặc nghi ngờ táo bón có liên quan đến một bệnh lý khác, bạn nên đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Đặc biệt, nếu táo bón kéo dài và kèm theo các triệu chứng như đau bụng, sụt cân không rõ nguyên nhân, hoặc chảy máu khi đi đại tiện, bạn nên tìm sự hỗ trợ y tế ngay lập tức.
Kết luận
Nguyên nhân chính gây ra táo bón bao gồm chế độ ăn ít chất xơ, uống không đủ nước, thiếu vận động, thói quen đi vệ sinh không đúng cách, và sử dụng một số loại thuốc. Bên cạnh đó, táo bón cũng có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý hoặc do những thay đổi trong sinh hoạt hàng ngày. Hiểu rõ nguyên nhân gây táo bón sẽ giúp bạn điều chỉnh lối sống và cải thiện tình trạng tiêu hóa hiệu quả hơn.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
