Lồng ruột là một tình trạng cấp cứu ngoại khoa phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ từ 3 tháng đến 3 tuổi. Theo thống kê, tỷ lệ mắc lồng ruột ở trẻ nhỏ dao động từ 1-4 ca trên 1.000 trẻ, trong đó 80-90% xảy ra ở trẻ dưới 2 tuổi. Mặc dù không thể phòng ngừa hoàn toàn, nhưng cha mẹ có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách xây dựng chế độ ăn uống, chăm sóc tiêu hóa tốt và nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sớm. Bài viết này sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ về các yếu tố nguy cơ, cách phòng ngừa và những lưu ý quan trọng trong việc bảo vệ trẻ khỏi lồng ruột.
1. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây lồng ruột ở trẻ
Hiểu rõ nguyên nhân gây lồng ruột giúp cha mẹ có biện pháp phòng tránh hiệu quả.
Nguyên nhân chính gây lồng ruột
- Rối loạn nhu động ruột: Ở trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, các cơn co bóp ruột có thể bị mất kiểm soát, khiến ruột dễ bị lồng vào nhau.
- Nhiễm trùng đường tiêu hóa hoặc đường hô hấp: Một số virus như rotavirus, adenovirus có thể gây viêm hạch bạch huyết trong ruột, tạo điểm lồng.
- Sự thay đổi đột ngột trong chế độ ăn: Khi chuyển từ bú mẹ sang ăn dặm, nhu động ruột thay đổi có thể làm tăng nguy cơ lồng ruột.
- Dị tật bẩm sinh đường ruột: Một số trẻ có polyp, túi thừa meckel hoặc ruột dài hơn bình thường, dễ bị lồng ruột.
Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh
- Trẻ từ 3-24 tháng tuổi: Đây là nhóm có nguy cơ cao nhất.
- Trẻ từng bị lồng ruột trước đó: Khoảng 5-10% trẻ bị lồng ruột có nguy cơ tái phát.
- Tiền sử gia đình có người bị lồng ruột.
- Trẻ bị táo bón kéo dài hoặc rối loạn tiêu hóa mạn tính.
2. Cách phòng ngừa lồng ruột ở trẻ nhỏ
Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn lồng ruột, cha mẹ có thể giảm nguy cơ bằng các biện pháp sau.
Duy trì chế độ ăn uống hợp lý
Nuôi con bằng sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu đời giúp hệ tiêu hóa của trẻ phát triển tốt hơn.
- Giới thiệu thức ăn dặm một cách từ từ: Không thay đổi chế độ ăn quá đột ngột để tránh làm rối loạn nhu động ruột.
- Bổ sung chất xơ hợp lý: Rau xanh, trái cây giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định.
- Tránh thức ăn quá đặc hoặc khó tiêu, như thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn quá nhiều tinh bột hoặc dầu mỡ.
- Giữ đủ nước: Trẻ cần uống đủ nước để tránh táo bón – một yếu tố làm tăng nguy cơ lồng ruột.
Theo dõi sau khi tiêm vắc-xin rotavirus
- Vắc-xin rotavirus có thể làm tăng nhẹ nguy cơ lồng ruột, đặc biệt trong vòng 7 ngày sau tiêm.
- Nếu trẻ có dấu hiệu đau bụng, nôn ói bất thường, cần đưa đi khám ngay.
- Tuy nhiên, lợi ích của vắc-xin trong việc phòng ngừa tiêu chảy do rotavirus vẫn lớn hơn nguy cơ lồng ruột.
Hạn chế nguy cơ nhiễm trùng
- Giữ vệ sinh tay sạch sẽ trước khi chế biến thức ăn và chăm sóc trẻ.
- Tránh tiếp xúc với người bị nhiễm virus.
- Cho trẻ tiêm phòng đầy đủ để giảm nguy cơ nhiễm trùng đường tiêu hóa và hô hấp.
Hỗ trợ hệ tiêu hóa khỏe mạnh
- Bổ sung men vi sinh tự nhiên từ sữa chua, thực phẩm lên men để cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
- Massage bụng nhẹ nhàng mỗi ngày giúp kích thích nhu động ruột.
- Tạo thói quen đi tiêu đều đặn để tránh táo bón.
Quan sát dấu hiệu nguy hiểm sớm
Cha mẹ nên nhận biết các dấu hiệu sớm của lồng ruột để đưa trẻ đi khám kịp thời:
- Trẻ quấy khóc từng cơn, co chân lên bụng.
- Nôn ói liên tục, đi ngoài ra máu.
- Bụng chướng, sờ thấy khối u mềm.
- Mệt lả, da tái xanh, bỏ bú.
3. Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện?
Nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay:
- Khóc thét từng cơn, co chân lên bụng.
- Nôn mửa liên tục, không ăn uống được.
- Đi ngoài ra máu hoặc phân bất thường.
- Sốt cao kèm theo đau bụng dữ dội.
- Trẻ mệt mỏi, lờ đờ, không tỉnh táo.
4. Lồng ruột có tái phát không?
- Khoảng 5-10% trẻ bị lồng ruột có nguy cơ tái phát.
- Nguy cơ cao hơn nếu trẻ có dị tật đường ruột hoặc từng bị lồng ruột trước đó.
- Nếu trẻ bị lồng ruột lần đầu do nhiễm virus, nguy cơ tái phát sẽ thấp hơn.
- Phòng ngừa bằng chế độ ăn uống hợp lý, theo dõi sát dấu hiệu sớm có thể giúp giảm nguy cơ tái phát.
5. Kết luận
Lồng ruột là một bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể giảm nguy cơ bằng cách duy trì chế độ ăn uống hợp lý, chăm sóc hệ tiêu hóa và nhận biết dấu hiệu sớm. Cha mẹ cần đặc biệt chú ý đến trẻ trong giai đoạn ăn dặm và sau khi tiêm vắc-xin rotavirus. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, hãy đưa trẻ đến bệnh viện ngay để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
Để đặt lịch khám hoặc tư vấn cùng PGS.TS.BS Nguyễn Anh Tuấn, quý khách vui lòng liên hệ:
